Jak diagnozować narkolepsję

Narkolepsja jest przewlekłą chorobą, charakteryzującą się nadmierną sennością dzienną, katapleksją i gwałtownym zapadaniem w sen REM. Obecnie uważa się, że jej przyczyną jest zaburzenie neurotransmisji oreksyny. Badania przeprowadzone u psów cierpiących na narkolepsję wykazały ośrodkową nadwrażliwość cholinergiczną, której występowanie związane jest z katapleksją. Wstępujące szlaki cholinergiczne biorą udział w utrzymywaniu stanu czuwania, tak więc ich zahamowanie może prowadzić do występowania innego kluczowego objawu narkolepsji - senności dziennej. Istotną rolę czynników autoimmunologicznych w patogenezie tej choroby sugeruje jej rodzinne występowanie, początek w okresie dojrzewania oraz bliski związek z allele HLA-DQB1*0602. Niestety, żadne rutynowe badania, mające na celu zidentyfikowanie specyficznych przeciwciał, dotychczas się nie powiodły.
Autorzy pracy raportują opracowanie niezwykle czułego testu biologicznego, który wykazuje, że przeciwciała takie rzeczywiście istnieją. Surowice uzyskane od 9 pacjentów z potwierdzonym rozpoznaniem narkolepsji i obecnością związanego z nią allelu HLA-DQB1*0602 oraz od 9 zdrowych kontroli poddano frakcjonowaniu w celu uzyskania czystych immunoglobulin G. Immunoglobuliny od każdej osoby wstrzyknięte zostały dootrzewnowo dwóm myszom rasy BALB/c utrzymywanym w rytmie dobowym 12 godzin ciemności i 12 godzin światła. Wstrzyknięcia 10 mg immunoglobulin wykonywano w czwartej godzinie światła, dwukrotnie, z odstępem 24 godzin. Po 48 godzinach od pierwszej iniekcji myszy zabijano, a z ich pęcherzy moczowych izolowano dwa pasma mięśniowe. Następnie badano odpowiedź skurczową tych pasm na stymulację prądem i na działanie agonisty muskarynowego - karbacholu. W porównaniu z odpowiedzią skurczową mięśni mysich po transferze immunoglobulin G od zdrowych osób, pasywny transfer ludzkich przeciwciał frakcji IgG uzyskanych od pacjentów z narkolepsją spowodował znaczący wzrost odpowiedzi skurczowej na stymulację cholinergiczną. Zwiększona pod wpływem przeciwciał od osób chorych odpowiedź skurczowa mięśni myszy występowała zarówno pod wpływem egzogennego karbacholu, jak i pod wpływem endogennej acetylocholiny wydzielanej wskutek stymulacji prądem elektrycznym. Co więcej, myszy, którym podano przeciwciała od pacjentów z narkolepsją wykazywały zaburzenia zachowania przypominające zachowania zwierzęcia w stresie oraz zmniejszoną ruchliwość, a nawet przerwy w wykonywaniu danych czynności trwające od kilku sekund do minuty (ale z zachowaniem postawy). Zachowania te były najprawdopodobniej wtórne do obwodowej nadaktywności cholinergicznej, aczkolwiek nie można wykluczyć, że były objawem bezpośredniego działania ludzkich immunoglobulin ?narkolepsji" na ośrodkowy układ nerwowy. Opisywaną aktywność biologiczną stwierdzono dla przeciwciał IgG wszystkich pacjentów z narkolepsją. Wyniki badania bardzo silnie wspierają hipotezę o udziale czynników autoimmunologicznych w etiopatogenezie ludzkiej narkolepsji, a zastosowana metoda biologiczna może stanowić element diagnostyki tej choroby. (MPK)
Źródło: Lancet 2004, 364: 2122-2124.