Biegli lekarze zwolnieni z VAT

Od chwili wejścia w życie nowej ustawy o podatku od towarów i usług (VAT), sprawa opodatkowania tym podatkiem czynności wykonywanych przez biegłych sądowych wzbudzała i nadal wzbudza liczne kontrowersje, które dotyczą kwestii zasadniczej: czy biegłych należy w ogóle uznać za podatników VAT? Do podatników VAT zalicza się bowiem osoby wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, w tym także wykonujące wolne zawody, z wyjątkiem osób wykonujących czynności określone w art. 15 ust. 3 ustawy o VAT. Chodzi tu m.in. o czynności, z których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli o czynności biegłych w postępowaniu sądowym, dochodzeniowym i administracyjnym. Problem polega na tym, że dla uznania tych czynności za wyłączone z zakresu opodatkowania VAT, art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT stawia dodatkowe wymogi odnośnie do stosunku prawnego pomiędzy zlecającym te czynności a wykonującym je. Stosunek ten ma wiązać strony w zakresie warunków wykonywania czynności, wynagrodzenia oraz odpowiedzialności zlecającego za wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Nie podejmując się w swoim poradniku samodzielnego rozstrzygnięcia tej kwestii, ograniczyłem się do poinformowania o treści urzędowej interpretacji ministra finansów z 29 kwietnia 2005 roku (sygn. PPS-812-130/05/AK/864). Zgodnie z tą interpretacją, czynności wykonywane na zlecenie sądu przez biegłych sądowych nie korzystają z wyłączenia przewidzianego w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, ponieważ nie spełniają warunku odnośnie do odpowiedzialności zlecającego te czynności, czyli sądu. Biegli sami odpowiadają za swoje opinie, a sąd uwzględnia je lub nie, oceniając ich wiarygodność i moc dowodową. Sąd bierze odpowiedzialność za własne działania, tj. za prawidłową ocenę opinii biegłego i za wydane na jej podstawie orzeczenie. W związku z tym czynności biegłych podlegają opodatkowaniu VAT na zasadach ogólnych. Informując o stanowisku ministra finansów, przypomniałem o możliwości skorzystania ze zwolnienia podmiotowego, przewidzianego dla wszystkich podatników VAT, u których łączna wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w roku podatkowym równowartości 10 000 euro (art. 113 ust. 1 ustawy o VAT). Natomiast w ogóle nie odniosłem się do możliwości skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego, przewidzianego dla usług w zakresie ochrony zdrowia.

Nowe spojrzenie dzięki sygnałowi czytelnika

Załączone przez czytelnika interpretacje urzędów skarbowych jednoznacznie wskazują na to, że czynności biegłych lekarzy specjalistów, dokonywane na zlecenie sądu lub prokuratury - polegające na sporządzeniu opinii po wykonaniu badań i analizie dokumentacji określającej stan zdrowia pacjenta, a także na udzielaniu odpowiedzi na pytania zadawane przed sądem - mieszczą się w PKWiU 85.12.12-00.00 "Konsultacje i leczenie prowadzone przez lekarzy specjalistów i chirurgów". Wobec tego korzystają na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT ze zwolnienia przedmiotowego, przewidzianego dla usług w zakresie ochrony zdrowia i opieki społecznej, z wyłączeniem usług weterynaryjnych (poz. 9 załącznika nr 4 do ustawy o VAT).
W drodze analogii należy przyjąć, że zwolnienie to obejmuje wszystkich biegłych lekarzy, nie tylko specjalistów, zwłaszcza że jedna z interpretacji dotyczyła czynności biegłego psychologa, które także zostały zaliczone do czynności zwolnionych, jako mieszczące się w grupowaniu PKWiU 85.14.18-00.00 "Usługi w zakresie ochrony zdrowia ludzkiego pozostałe, gdzie indziej niesklasyfikowane". Zastosowanie zwolnienia przedmiotowego wyklucza możliwość opodatkowania biegłych lekarzy podatkiem VAT, bez względu na to, jakie będzie ostateczne rozstrzygnięcie wskazanej na wstępie kwestii zasadniczej.


Podstawa prawna:
1) art. 15 ust. 3 pkt 3 i art. 43 ust. 1 pkt 1 w związku z poz. 9 zał. nr 4 ustawy z dna 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.),
2) § 2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz. U. nr 89, poz. 844, zm. Dz. U. z 2005 r. nr 90, poz. 760).