Eksperci PAN radzą, jak poprawić dostępność nowych technologii dla pacjentów w Polsce

Eksperci PAN zwracają uwagę, że Polska należy do najszybciej starzejących się populacji Europy. Od roku 2015 r. notuje się skrócenie czasu życia kobiet i mężczyzn. W roku 2060 na 100 osób w wieku 20-64 lata będzie przypadać ponad 70 osób w wieku 65+. Na zredukowanie długości życia Polaków wpłynęła dodatkowo pandemia COVID-19.

W Polsce trwa kryzys zdrowotny

Głównymi przyczynami zgonów w Polsce są choroby układu krążenia i choroby nowotworowe, które prowadzą do blisko 70 proc. wszystkich zgonów. Ciągłe, pogłębiające się niezaspokajanie potrzeb zdrowotnych społeczeństwa w wyniku utrudnionego dostępu do skutecznej opieki zdrowotnej przyczynia się do niedrożności publicznego systemu zdrowia.

PRZECZYTAJ TAKŻE: 827 dni czeka się na nowy lek w Polsce. Nadal jesteśmy w ogonie Europy

W nowych rekomendacjach eksperci Państwowej Akademii Nauk przedstawiają przykłady możliwych rozwiązań odbudowy systemu zdrowia publicznego i ograniczania długu zdrowotnego. Jak zaznaczają, można to osiągnąć przez możliwie szeroki i szybki dostęp do innowacyjnych technologii zdrowotnych lekowych i nielekowych. To właśnie ograniczenie dostępu do innowacyjnych terapii jest jedną z przyczyn gorszej kondycji zdrowotnej społeczeństwa Polski i innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Długość życia ich mieszkańców jest o cztery lata krótsza, a umieralność z przyczyn sercowo-naczyniowych trzykrotnie większa niż w krajach tzw. „starej” Unii (Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy).

Obecnie pacjenci z krajów Europy Środkowo-Wschodniej UE mają dwukrotnie mniejsze szanse na otrzymanie innowacyjnej farmakoterapii. Tylko 34 proc. medykamentów autoryzowanych przez Europejską Agencję Leków jest dostępnych w tych krajach, a okres oczekiwania na innowacyjną terapię jest aż o 304 dni dłuższy niż w przypadku innych krajów Unii. Podobnie ograniczony jest dostęp do nowoczesnych terapii sprzętowych (technologii nielekowych).

Innowacje w medycynie wdrażane systemowo

Eksperci PAN podkreślają, że z uwagi na szybki rozwój medycyny, zwłaszcza onkologii i kardiologii, a tym samym pojawianie się w szybkim tempie nowych technologii, konieczne jest pilne opracowanie mechanizmów poprawiających ich dostępność dla pacjentów w Polsce.

W opinii ekspertów projektu Polskie Zdrowie 2.0 w tym celu konieczne jest:

• zwiększenie wydatków publicznych na ochronę zdrowia z przeznaczeniem ich na leki, szczepionki i produkty medyczne terapii zaawansowanych
• stworzenie przejrzystych zasad eksperckiej, merytorycznej, klinicznej oraz ekonomicznej oceny nowych technologii medycznych przez wzmocnienie roli takich instytucji, jak np. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji czy Agencja Badań Medycznych oraz przez zaangażowanie wiodących ośrodków medycznych w kraju
• wdrażanie nowych technologii medycznych w tempie uwarunkowanym racjonalnością ekonomiczną oraz pilnością potrzeb określoną przez ekspertów. Analizy eksperckie powinny być oparte na wynikach rzetelnych badań i opracowań naukowych, danych rejestrowych i opinii specjalistów. Ostateczny, również polityczny, proces podejmowania decyzji w oparciu o te analizy powinien być przejrzysty publicznie i wyraźnie oddzielony od merytorycznej części eksperckiej
• zintegrowanie wprowadzania innowacji ze stabilnie zarządzanym systemem zdrowia publicznego w Polsce. Ważne jest też stworzenie lub powołanie spośród instytucji już istniejących, jak Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji czy Ministerstwo Zdrowia, instytucjonalnego centrum koordynującego o dużym poziomie niezależności i stabilnym budżecie

Przyspieszenie i ułatwienie dostępu do innowacyjnych terapii lekowych

Zapewnienie społeczeństwu szybszej i łatwiejszej dostępności do innowacyjnych terapii lekowych i nielekowych, zdaniem ekspertów PAN, pozwoli na:

• zmniejszenie śmiertelności
• wydłużenie życia (w Europie żyje się nawet o 30 lat dłużej niż sto lat temu)
• kontrolę chorób przewlekłych
• „przekształcenia” niektórych nieuleczalnych nowotworów w choroby przewlekłe
• poprawę jakości życia
• personalizację terapii, czyli dostosowania leczenia do potrzeb określonego chorego
• dokładniejszą i szybszą diagnostykę wielu chorób
• kontrolę chorób, dla których dotychczas nie było skutecznego leczenia

Ograniczenie skutków chorób będzie też mieć pozytywny wpływ na gospodarkę. Analizy wskazują, że 1 proc. wzrost przewidywanej długości życia populacji może przekładać się na zwiększenie PKB nawet o 6 proc. i PKB per capita o 5 proc..

PRZECZYTAJ TAKŻE: PAN proponuje nowy model ochrony zdrowia. “Instytucje mają sobie pomagać, nie przeszkadzać”