Kongres EAN: co nowego w neurologii oraz polskie badania nad amantadyną

Europejska Akademia Neurologii to największa organizacja zrzeszająca zarówno narodowe towarzystwa naukowe z obszaru Europy, jak i indywidualnych neurologów z całego świata, których obecnie jest już ponad 45 tys. Polskę podczas kongresu reprezentowała grupa kilkudziesięciu tych specjalistów.

– PTN bardzo blisko współpracuje z EAN i angażuje się w wiele jej inicjatyw. Podczas corocznego kongresu, który jest niejako świętem neurologii, omawiane są najnowsze doniesienia naukowe, ale też bardzo dużo miejsca poświęcane jest sprawom organizacyjnym i polityce opieki zdrowotnej w poszczególnych krajach europejskich. Jednocześnie EAN, zrzeszając różne środowiska, stara się jednym głosem wypowiadać się na temat aktualnych problemów w obszarze neurologii — stwierdza prof. Rejdak.

Trwają badania nad patomechanizmem rozwoju choroby Alzheimera

Podczas sesji inauguracyjnej wygłosił wykład noblista prof. Thomas C. Südhof, który przedstawił molekularne podstawy patogenezy choroby Alzheimera, do tej pory pozostającej zagadką.

– Jednocześnie warto podkreślić, że wciąż dokonuje się znaczący postęp w terapii, ponieważ niedawno po raz pierwszy zarejestrowano leki, które oddziałują na kaskadę procesu tworzenia się amyloidu w mózgu. Nadal istnieje wiele kontrowersji na temat tego, czy jest to główny mechanizm uszkodzenia komórek nerwowych w mózgu, niemniej jednak blokowanie odkładania się blaszki amyloidowej okazało się skuteczne w hamowaniu postępu choroby. Trwają badania nad udziałem w procesie neurodegeneracji m.in. białka tau, procesu zapalnego czy niedokrwienia. Ostatnie badania mówią o zaburzeniach bariery krew-mózg oraz funkcji astrocytów, które tę barierę regulują — tłumaczy specjalista.

Bardzo dużo sesji w programie naukowym było poświęconych zjawisku neuro-COVID. Jest to zespół charakterystycznych objawów związanych z przebytą infekcją SARS-CoV-2.

– Naukowcy podawali przykłady odległych powikłań neurologicznych. Przedstawiono też najnowsze rekomendacje różnych sekcji EAN, dotyczące zarówno profilaktyki (np. szczepień u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym), jak i leczenia (np. terapii bólu w neuro-COVID). W wielu z nich udział brali polscy naukowcy, będący aktywnymi członkami EAN — zaznaczył prof. Rejdak.

Cel EAN: podniesienie roli neurologii

Podczas kongresu poszerzono zakres specjalnej kampanii „Brain Health”, która została zainicjowana po to, aby zmieniać oblicze neurologii w ujęciu systemowym.

– Okazuje się, że neurologia w wielu krajach, w tym przez wiele lat w Polsce, była spychana na margines medycyny. Choroby układu nerwowego nie miały należytej pozycji względem innych schorzeń, w tym m.in. kardiologicznych czy onkologicznych. Dlatego EAN postanowiła przedsięwziąć kroki w celu edukacji społeczeństwa i promocji wiedzy na temat schorzeń układu nerwowego, ale też na rzecz wdrażania zmian systemowych w kolejnych krajach europejskich, aby nadać odpowiednią rangę tej dziedzinie medycyny — wyjaśnił specjalista.

Zarząd EAN zgłasza wnioski i petycje bezpośrednio do Komisji Europejskiej.

– Prof. Paul Boon, prezydent organizacji pochodzący z Belgii, bardzo o to zabiega. My, jako PTN, zgłosiliśmy chęć wspólnych działań, przedstawiając aktualną sytuację neurologii w naszym kraju, ale też propozycję zmian. Naszym największym wyzwaniem jest przebudowa systemu opieki neurologicznej w Polsce, aby jak najlepiej służył pacjentom. Wynika to przede wszystkim ze zmian demograficznych, jakie zachodzą w całej Europie, w tym starzenia się społeczeństw, ale także braku kadry medycznej, co jest widoczne zwłaszcza w dziedzinie neurologii — zwrócił uwagę prof. Rejdak.

Oczywiście, jak zaznaczył, Polska ma swoją specyfikę.

– Wydaje się, że liczba neurologów w naszym kraju jest na średnim poziomie europejskim, ale borykamy się z wieloma niekorzystnymi zjawiskami. Należą do nich m.in.: ucieczka personelu do innych dziedzin, a także ze szpitalnictwa do opieki ambulatoryjnej w poszukiwaniu lepszych warunków pracy czy nadreprezentacja specjalistów neurologów w wieku emerytalnym, na których barkach w dużym stopniu opiera się obecnie cały system — konkluduje prof. Rejdak. I jednocześnie podkreśla, że ostatnie zmiany, w tym uznanie neurologii jako dziedziny priorytetowej w aspekcie szkolenia specjalizacyjnego, są pozytywne, ale niewystarczające.

Prof. Konrad Rejdak reprezentował Polskę na walnym zgromadzeniu (General Assembly) EAN, gdzie przedstawił działalność PTN, które w tym roku obchodzi 90-lecie istnienia, a tym samym jest jednym z najstarszych towarzystw neurologicznych na świecie. Jednocześnie prezes PTN zgłosił akces Polski do organizacji jednego z kolejnych kongresów w Warszawie.

– Dotychczas nie było takiego spotkania w Polsce. Mamy nadzieję, że uda się przejść proces kwalifikacyjny, zdobyć poparcie innych krajów i zorganizować je w 2026 r. — powiedział ekspert.

Przedstawiono polskie badania nad amantadyną

W programie tegorocznego zjazdu nie zabrakło polskich akcentów w sferze naukowej. Jednym z nich był wykład prof. Rejdaka pt. „Amantadine in early COVID-19: a randomised, placebo-controlled, double-blind, phase 3 trial” podczas prestiżowej sesji Late Breaking News.

– Z przyjemnością mogę poinformować, że zgłoszona praca na temat wyników naszych badań dotyczących zastosowania amantadyny w łagodzeniu objawów powikłań ze strony układu nerwowego w przebiegu ostrej infekcji COVID-19 została wybrana spośród kilkuset innych badań i zakwalifikowana do omówienia podczas kongresu. Jest to wielkie wyróżnienie. Efekty obserwacji, które zaprezentowałem, spotkały się z dużym zainteresowaniem. Wynika to z faktu, że wciąż brakuje leku, który miałby udowodnione działanie na objawy neuro-COVID, takie jak senność, przewlekłe zmęczenie czy zaburzenia depresyjne. W naszych obserwacjach amantadyna wywierała pozytywny efekt łagodzący te dolegliwości. Był to ważny komponent w terapii całości zespołu covidowego obok innych rekomendowanych sposobów leczenia w czasie, gdy prowadziliśmy badanie — tłumaczy prof. Rejdak.

Neurolog podkreśla, że odmienność obserwacji prowadzonych przez jego zespół polega na włączaniu do badania osób niezaszczepionych. Protokół był bowiem pisany wówczas, gdy ten rodzaj profilaktyki był jeszcze niedostępny.

– Prace zawiesiliśmy na etapie, gdy udział szczepień stał się na tyle znaczący, że wywierał efekt ochronny przed skutkami COVID-19. Jednocześnie z tego względu nasza praca ma unikatowe cechy w porównaniu z innymi publikacjami — podsumowuje ekspert.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Neurologia specjalizacją priorytetową. Jest rozporządzenie