Prof. Dudek: młodzi lekarze chętniej dziś wybierają specjalizację z psychiatrii

W mijającym roku zdecydowanie zabrakło sfinalizowania prac nad rozwojem placówek II poziomu i stworzeniem programów specjalistycznych, które mają stanowić uzupełnienie ośrodków I poziomu referencyjnego. Chodzi o programy przeznaczone dla pacjentów m.in. z zaburzeniami odżywiania, depresją lekooporną czy chorych z wielochorobowością. W roku 2024 środowisko będzie zatem oczekiwało działań resortu w tym zakresie, a także wzrostu finansowania, szczególnie w obszarze świadczeń wysokospecjalistycznych.

Rok 2023 przyniósł bardzo korzystną dla pacjentów zmianę w zakresie dostępu do objętego refundacją leczenia esketaminą — wraz ze startem pierwszego w Polsce programu lekowego dla chorych na depresję lekooporną. Obecnie pierwsi pacjenci są już kwalifikowani do programu. Szacujemy, że z leczenia w jego ramach mogłaby skorzystać populacja ok. 2 tys. osób z diagnozą depresji lekoopornej. Jest to więc niewątpliwie krok w dobrą stronę. Stosunkowo restrykcyjne pozostają kryteria włączenia i wyłączenia pacjentów z programu, ale warto przypomnieć, że zostały one sformułowane we współpracy z reprezentującą środowisko grupą ekspercką.

Miniony rok pokazał bardzo pozytywny trend dotyczący kadr w systemie opieki psychiatrycznej. Specjalizacja z psychiatrii stała się jedną z chętniej wybieranych przez młodych lekarzy, czego efekty zobaczymy jednak dopiero za kilka lat. Prawdziwym wyzwaniem na kolejne lata pozostanie jednak taka organizacja systemu pracy medyków i opieki nad chorymi, która skutecznie zatrzyma kadrę w sektorze publicznym. Musimy stworzyć przyszłym psychiatrom odpowiednio atrakcyjne warunki pracy w tym systemie. W ostatnich latach obserwujemy bowiem znaczący odpływ tych specjalistów do sektora prywatnego. Wielkie nadzieje budzi w tym zakresie wdrażany stopniowo model opieki środowiskowej oraz uruchamianie kolejnych centrów zdrowia psychicznego.

W 2023 r. ukazało się kilka istotnych z perspektywy postępowania diagnostyczno-terapeutycznego rekomendacji, których współautorami byli eksperci Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Aktualnie jesteśmy w trakcie opracowywania rekomendacji dotyczących postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w przypadku współistnienia zaburzeń psychicznych z niewydolnością serca.

Również w tym roku PTP wspólnie Polskim Towarzystwem Ginekologów i Położników opracowało rekomendacje kliniczne do rozwiązania ciąży za pomocą elektywnego cięcia cesarskiego. Był to ważny przyczynek do środowiskowej dyskusji na temat zdrowia psychicznego kobiet w ciąży i w okresie poporodowym. Rekomendacje są dowodem na to, że rośnie świadomość dotycząca tego, jak silnie powiązany jest dobrostan psychiczny ze zdrowiem somatycznym, a współpraca pomiędzy psychiatrami i lekarzami innych specjalności stale się zacieśnia.

Jako PTP wciąż rozwijamy współpracę z międzynarodowymi gremiami zrzeszającymi psychiatrów. W 2023 r. prof. Jerzy Samochowiec został wybrany do zarządu Europejskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (EPA), a dr. Tomasza Gondka powołano na stanowisko nowego przewodniczącego Komitetu Młodych Psychiatrów tej organizacji (EPA Early Career Psychiatrists Committee). Ściśle współpracujemy również ze Światowym Stowarzyszeniem Psychiatrycznym (World Psychiatric Association, WPA). Owocem tej współpracy była konferencja szkoleniowa dla młodych ukraińskich psychiatrów, która odbyła się latem tego roku w Krakowie.

W 2023 r. nadal trwała także współpraca z Ukraińskim Towarzystwem Psychiatrycznym (UTP). Wielkim ciosem, również dla polskiego środowiska, była śmierć wiceprezesa UTP dr. Jurija Zakala, który w ubiegłym roku koordynował akcję pomocową dla pacjentów psychiatrycznych oraz psychiatrów na terenie ogarniętej wojną Ukrainy. Mimo tego smutnego wydarzenia, udało nam się w 2023 r. kontynuować działania pomocowe, głównie o charakterze szkoleniowym.

Jako środowisko mamy nadzieję, że w 2024 r. poszerzone zostaną wskazania refundacyjne dla atypowych leków przeciwpsychotycznych. Obecnie dostęp do tej grupy leków posiadają jedynie chorzy na schizofrenię i część pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową, tymczasem korzyść z ich stosowania mogłaby odnieść większa populacja, np. osoby z ostrymi wielopostaciowymi zaburzeniami psychotycznymi. Niezwykle istotne jest, aby w przypadku tych pacjentów jak najszybciej wdrożyć skuteczne i dobrze tolerowane leczenie, ponieważ w dużym stopniu rzutuje to na późniejsze rokowanie i współpracę terapeutyczną.

Wyzwaniem na kolejne lata będzie również zwiększenie odsetka pacjentów leczonych z wykorzystaniem leków przeciwpsychotycznych o przedłużonym działaniu (LAI). Obecnie są one wykorzystywane przede wszystkim u chorych, u których stwierdzono uporczywy brak współpracy, ale są to leki na tyle skuteczne i bezpieczne, że warto rozważyć ich szersze stosowanie w praktyce klinicznej.