Przyrost wynagrodzeń 2007

Udzielenie podwyżek ze środków przekazanych przez NFZ nie zwalnia dyrektorów NZOZ-ów i SP ZOZ-ów zatrudniających powyżej 50 osób z obowiązku ustalenia wysokości przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia zakładowego w 2007 roku i sfinansowania go ze środków zakładu. Obowiązek ten nakłada na nich ustawa o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców. Zwolnienie z tego obowiązku musiałoby być wyraźnie przewidziane w ustawie o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń. Tymczasem ustawa ta stanowi tylko tyle, że wskaźników przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z ustawy o negocjacyjnym systemie nie stosuje się do wzrostu wynagrodzeń uzyskanych ze środków NFZ. Oznacza to, że wysokość podwyżek ze środków NFZ nie jest ograniczona tymi wskaźnikami i że udzielenie ich w wysokości przekraczającej te wskaźniki nie pociąga za sobą żadnych negatywnych konsekwencji. W ustawie o przekazaniu środków nie ma natomiast ani słowa na temat zawieszenia czy ograniczenia stosowania ustawy o negocjacyjnym systemie w stosunku do tych zakładów, które jako świadczeniodawcy udzielą swoim pracownikom podwyżek ze środków NFZ.

Uprawnienia związków zawodowych

O ustalenie zakładowego przyrostu wynagrodzenia powinny wystąpić zakładowe organizacje związkowe. Przypomnę, że uprawnienia organizacji zakładowej przysługują tylko tym organizacjom związkowym, które zrzeszają co najmniej 10 pracowników, przy czym mogą to być również organizacje międzyzakładowe. Dyrektor zakładu powinien podjąć z nimi negocjacje i zawrzeć porozumienie w terminie do końca lutego każdego roku. Porozumienie to ma uwzględniać sytuację i możliwości finansowe zakładu, jak również wskaźniki ustalone przez Radę Ministrów. Na rok 2007 wynoszą one: maksymalny roczny - 3,4 proc.; orientacyjne na kolejne kwartały - 1,4; 2,2; 3,0 i 7,0 proc. Ustalenie przyrostu wynagrodzeń w granicach określonych przez Radę Ministrów nie grozi dyrektorowi SP ZOZ-u negatywnymi konsekwencjami i nie pociąga za sobą dodatkowych kosztów podatkowych.
W razie zmiany sytuacji i możliwości finansowych zakładu ustalony przyrost wynagrodzeń może ulec zmianie. Musi jednak zostać ustalony, ponieważ ustawa nie przewiduje sytuacji, która zwalniałaby zakład z tego obowiązku. Jeżeli wysokości przyrostu nie uda się uzgodnić w drodze porozumienia ze związkami lub jeżeli w zakładzie nie działają związki zawodowe, to dyrektor zakładu powinien sam ustalić wysokość przyrostu wynagrodzeń w drodze zarządzenia, w terminie do 10 marca każdego roku.

Zasady udzielania podwyżek

Wysokość przyrostu dotyczy wynagrodzenia przeciętnego, więc nie musi przekładać się na jednakową dla wszystkich podwyżkę płac. Część pracowników może otrzymać więcej, a część mniej, niektórzy mogą zostać całkowicie pominięci. Przydzielaniem podwyżek poszczególnym pracownikom powinna kierować zasada równych praw z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków oraz reguła, zgodnie z którą wynagrodzenie za pracę powinno odpowiadać rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniać ilość i jakość świadczonej pracy. Należy także przestrzegać procedur i stawek ustalonych w zakładowych warunkach wynagradzania, tzn. w regulaminach wynagradzania i układach zbiorowych. Zmiana zapisanych tam postanowień wymaga uzgodnienia ze związkami zawodowymi. Dlatego rola związków zawodowych przy ustalaniu wskaźnika przyrostu, a następnie przy rozdziale podwyżek, nie powinna być marginalizowana. Tym bardziej, że to do związków zawodowych należy egzekwowanie interesów pracowników w omawianym zakresie, poprzez spór zbiorowy i strajk. Pracownikom pozbawionym reprezentacji związkowej pozostaje tylko skarga do Państwowej Inspekcji Pracy, ponieważ nie są oni uprawnieni do indywidualnego dochodzenia roszczeń w tym zakresie.

Jak zapobiec eskalacji żądań płacowych?

Przedstawiony wyżej mechanizm ustalania przyrostu wynagrodzeń został wprowadzony dla SP ZOZ-ów przez ustawę "203", razem ze słynnymi podwyżkami. Podwyżki z ustawy "203" miały za zadanie podnieść progi płacowe, od których mechanizm ten miał wystartować. Z nasilenia żądań płacowych wśród pracowników służby zdrowia, jakie zaczęło się w zeszłym roku, wnoszę, że mechanizm ten nie zadziałał. Zamiast stopniowego, z roku na rok, podnoszenia płac przez SP ZOZ-y, mamy do czynienia z permanentnym tłumieniem żądań płacowych, co prowadzi do ich eskalacji i ogólnopolskich akcji strajkowych. Zabiegi doraźne w postaci nadzwyczajnych podwyżek, nie rozwiążą problemu, ponieważ obliczone są na krótką metę. Płynne działanie systemu kształtowania wynagrodzeń wymaga, aby żądania płacowe pracowników nie były co roku zbywane, lecz uwzględniane i przenoszone na negocjacje z płatnikiem (Narodowym Funduszem Zdrowia) przy uzgadnianiu wyceny kontraktowanych świadczeń. Zadanie to należy do dyrekcji SP ZOZ-ów. Także NFZ powinien być na to przygotowany już przy kontraktowaniu świadczeń medycznych na przyszły rok, ponieważ w przeciwnym wypadku konieczna będzie kolejna ingerencja ustawodawcy.

Podstawa prawna:
1) art. 5 ust. 9 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń (Dz.U. nr 149, poz. 1076),
2) art. 4 ust. 1-4 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. nr 1, poz. 2 ze zm.),
3) art. 11 (2) i 78 § 1 Kodeksu pracy,
4) art. 25 (1) i 34 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 ze zm.),
5) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 listopada 2006 r. w sprawie wskaźników przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w 2007 r. (Dz.U. nr 225, poz. 1637).