Reforma szpitali - jest już szczegółowy projekt zmian. Na konsultacje 21 dni

Ministerstwo Zdrowia przygotowało duże zmiany w organizacji opieki szpitalnej. Zarys reformy minister Leszczyna przedstawiła przed miesiącem na spotkaniu z dyrektorami szpitali i przedstawicielami władz samorządowych. Wśród propozycji zmian znalazły się: deregulacja w wielu obszarach, powstanie mapy świadczeń, mechanizm warunkowego oddłużenia szpitali, zmiana długu na kredyt czy powstanie powiatowych centrów zdrowia.

9 sierpnia w Rządowym Centrum Legislacji opublikowano projekt szczegółowych zmian, których celem ma być dobrze działający system lecznictwa szpitalnego - jak czytamy - “przede wszystkim przez dopasowanie tego systemu do struktury demograficznej i rzeczywistych potrzeb zdrowotnych ludności oraz przez koncentrację świadczeń i profilowanie szpitali, jak również ich usieciowienie w zakresie realizowanych profili świadczeń”.

Resort uzasadnia, że konieczne jest również wzmocnienie systemu szpitalnego przez konsolidację zasobów oraz racjonalizację kosztów po stronie podmiotów leczniczych w sytuacji, gdy występuje nakładanie się lub nieefektywne rozproszenie potencjału kadrowego i infrastrukturalnego w stosunku do zidentyfikowanych potrzeb zdrowotnych na danym terenie oraz wzmocnienie nadzoru podmiotów tworzących nad programami restrukturyzacyjnymi.

Kolejne podejście do reformy polskiego szpitalnictwa - długa lista problemów

Jak uzasadnia Ministerstwo w opisie projektu, przeprowadzona w 2017 r. reforma systemu zawierania umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych w szpitalach nie przyniosła oczekiwanych rezultatów w zakresie poprawy dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, koncentracji tych świadczeń, racjonalizacji kosztów po stronie podmiotów leczniczych oraz racjonalizacji wydatków po stronie Narodowego Funduszu Zdrowia. Wyodrębnianie w ramach wprowadzonego systemu podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej (PSZ, czyli tzw. sieci szpitali), 6 poziomów zabezpieczenia szpitalnego oparte było na skomplikowanych i mało przejrzystych kryteriach, nie niosąc istotnej wartości dodanej.

Resort wskazuje także na nieefektywne wykorzystanie zasobów kadrowych i sprzętowo-infrastrukturalnych oraz nieuzasadnione faktycznymi potrzebami utrzymywanie przez część szpitali podwyższonej gotowości w ramach umów w trybie pełnej hospitalizacji, które generuje nadmiarowe koszty.

Jako przykład podaje chirurgię ogólną na oddziałach całodobowych, gdzie analiza świadczeń wykazała, że ponad 60% hospitalizacji możliwych było do rozliczenia jako świadczenia w ramach chirurgii jednego dnia (to znaczy bez konieczności zapewnienia całodobowego dostępu do bloku operacyjnego, w ramach ustalonego harmonogramu). Obserwowane jest również dublowanie oferowanych świadczeń i utrzymywanie w części podmiotów szpitalnych wykwalifikowanego personelu medycznego w ramach podwyższonej gotowości.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Prof. Banasiewicz: chirurgię dyrektorzy szpitali traktują jak zło konieczne

Kolejną wadą systemu opieki szpitalnej jest niedostateczna racjonalizacja piramidy świadczeń - zarówno liczba, jak i wartość świadczeń udzielonych w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS) nie wzrosła w sposób pozwalający na przesunięcie procesu leczenia na bardziej efektywny kosztowo poziom opieki ambulatoryjnej - punktuje resort. Analiza świadczeń z lat 2017–2023 wykazała wprawdzie wzrost liczby świadczeń ambulatoryjnych o 8%, jednak według MZ “wynik ten nie jest w pełni zadowalający”.

Resort zaznacza także, że w aktualnym stanie prawnym podmiotami tworzącymi dla samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej mogą być jednostki samorządu terytorialnego, natomiast nie mogą nimi być związki jednostek samorządu terytorialnego, co utrudnia konsolidację tych podmiotów oraz uniemożliwia efektywne wykorzystanie zasobów ludzkich i materialnych.

W uzasadnieniu wskazano także na zbyt ogólne i niewystarczające regulacje dotyczące sporządzania przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej programów naprawczych w przypadku wystąpienia straty netto. Programy te “nie pozwalają na skuteczną restrukturyzację podmiotu i podejmowanie adekwatnych do sytuacji działań naprawczych”.

MZ zwraca także uwagę, że brakuje instrumentów prawnych pozwalających NFZ na skuteczne egzekwowanie warunku przystąpienia do postępowania w sprawie zawarcia umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej lub zwiększenia kwoty zobowiązania.

Kolejną kwestią wymagającą zmiany jest wdrożenie przepisów, które pozwolą na wdrożenie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (DiLO) w ramach systemu Krajowej Sieci Onkologicznej.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Eksperci: elektroniczna karta DiLO będzie krokiem milowym w opiece onkologicznej

Reforma szpitali - co proponuje Ministerstwo Zdrowia

Projekt przygotowany przez MZ przewiduje szereg zmian mających na celu wzmocnienie systemu szpitalnego w Polsce przez:

1) reformę struktury oraz zasad kwalifikacji do sieci szpitali;

2) wdrożenie rozwiązań umożliwiających konsolidację podmiotów leczniczych oraz wzmocnienie nadzoru nad tworzeniem i realizacją programów restrukturyzacyjnych.

1. W zakresie zmian w sieci szpitali (PSZ) resort proponuje:

1) rezygnację z kwalifikowania do poszczególnych poziomów zabezpieczenia na rzecz kwalifikowania wszystkich świadczeniodawców mających przynajmniej jeden tzw. profil kwalifikujący – tj. każdy profil w zakresie leczenia szpitalnego w trybie pełnej hospitalizacji, objęty dotychczasową umową o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej prze okres co najmniej 2 lat; w przypadku profili zabiegowych zostanie wprowadzone dodatkowym kryterium kwalifikacji, w postaci określonego progowego udziału świadczeń zabiegowych w przyjętym okresie referencyjnym, przy czym jednocześnie w przypadku profilu położnictwo i ginekologia decydować będzie minimalna liczba odebranych porodów w tym samym okresie (wstępnie przewiduje się, że będzie to odpowiednio ok. 60% udział zabiegów i ok. 400 porodów, przy czym ostateczne określenie szczegółowych wartości dotyczących udziału świadczeń zabiegowych dla poszczególnych zakresów oraz progowej liczby porodów nastąpi w drodze rozporządzenia, po przeprowadzeniu dodatkowych analiz i konsultacji);

2) uproszczenie i złagodzenie zasad regulujących objęcie umową o udzielanie świadczeń w ramach PSZ wybranych dodatkowych rodzajów świadczeń;

3) wprowadzenie regulacji umożliwiającej, na wniosek świadczeniodawcy, dokonanie w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach PSZ zmiany polegającej na zastąpieniu określonych profili kwalifikujących odpowiadającymi im profilami świadczeń realizowanymi w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, za zgodą prezesa NFZ;

4) umożliwienie wszystkim świadczeniodawcom realizującym w ramach PSZ określony profil świadczeń, który nie zostałby objęty kwalifikacją na nowych zasadach, kontynuację udzielania świadczeń w ramach takiego profilu w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, na okres obowiązywania kolejnego wykazu świadczeniodawców zakwalifikowanych do PSZ;

5) umożliwienie świadczeniodawcom zamiany udzielania świadczeń w ramach szpitalnego oddziału ratunkowego na udzielanie świadczeń w ramach izby przyjęć;

6) uelastycznienie i racjonalizację zasad udzielania świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej w ramach PSZ.

Ministerstwo uzasadnia, że zaproponowane zmiany powinny przyczynić się do koncentracji świadczeń szpitalnych zabiegowych w ośrodkach dysponujących większym doświadczeniem i potencjałem kadrowym, a jednocześnie do lepszego wykorzystania ograniczonych zasobów, w tym przez zmniejszenie liczby szpitali utrzymujących stałą gotowość do udzielania świadczeń w trybie ostrym.

2. Projekt przewiduje możliwość tworzenia i prowadzenia samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej przez związki jednostek samorządu terytorialnego, jako podmioty tworzące. Dzięki temu rozwiązaniu jednostki samorządu będą mogły łączyć samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, przez co będą mogły powstać bardziej efektywne, większe podmioty lecznicze.

Ponadto, projekt wprowadza szczegółowe regulacje dotyczące tworzenia i zatwierdzania programów naprawczych tworzonych przez samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, w których wystąpiła strata netto. Proponowane przepisy zakładają, że sporządzenie programu poprzedzają analizy efektywności funkcjonowania i zarządzania, ekonomiczne, jakościowe, operacyjne, działalności leczniczej oraz działalności poszczególnych komórek organizacyjnych. Analizy obejmują bieżącą sytuację danego samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.

Ponadto program naprawczy będzie zawierał co najmniej:

1) wyniki analizy efektywności funkcjonowania i zarządzania szpitalem, analizy ekonomiczne, analizy jakościowe, analizy operacyjne, analizę działalności leczniczej oraz działalności poszczególnych komórek organizacyjnych podmiotu;

2) ocenę podmiotu w zakresie dostosowania jego działalności do regionalnych i krajowych potrzeb zdrowotnych, a w przypadku, gdy działalność podmiotu jest niedostosowana do regionalnych i krajowych potrzeb zdrowotnych – także planowane działania dostosowawcze;

3) propozycje oraz zakres współpracy z innymi podmiotami leczniczymi, w tym w przedmiocie koncentracji zasobów ludzkich, infrastruktury oraz współpracy w zakresie realizacji świadczeń opieki zdrowotnej i konsolidacji funkcji medycznych, jeżeli jest przewidywana;

4) planowane przez podmiot działania mające na celu podniesienie jakości udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej;

5) planowane przez podmiot działania mające na celu poprawę efektywności zarządzania;

6) planowane do wdrożenia działania optymalizacyjne mające na celu poprawę sytuacji ekonomiczno-finansowej podmiotu.

Inne zmiany - e-DiLO, do psychologa bez skierowania

Ponadto, projekt przewiduje:

1) dodanie w art. 31lb ust. 3 ustawy o świadczeniach, określającym elementy raportu taryfikacyjnego, analizy wpływu taryfy świadczeń na strukturę realizacji świadczeń, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia udziału świadczeń udzielanych w trybie ambulatoryjnym, co ma sprzyjać racjonalizacji piramidy świadczeń opieki zdrowotnej przez przesunięcie niektórych świadczeń na niższe poziomy opieki;

2) uzupełnienie katalogu świadczeń ambulatoryjnych udzielanych bez skierowania, zawartego w art. 57 ust. 2 ustawy o świadczeniach, o poradę optometrysty i psychologa;

3) doprecyzowanie art. 136 oraz art. 139a ustawy o świadczeniach przez dodanie zastrzeżenia, że wymóg przedstawienia pozytywnej opinii w sprawie oceny inwestycji (OCI) nie ma zastosowania, jeżeli świadczeniodawca złożył oświadczenie, że w okresie ostatnich 5 lat nie uzyskał decyzji o pozwoleniu na użytkowanie ani nie przystąpił do użytkowania inwestycji, w przypadku której wydaje się opinię, o której mowa w art. 95d ust. 1 tej ustawy, z której wykorzystaniem mają być udzielane świadczenia opieki zdrowotnej objęte postępowaniem albo są udzielane świadczenia, których dotyczy zwiększenie kwoty zobowiązania;

4) wprowadzenie w ustawie z dnia 9 marca 2023 r. o Krajowej Sieci Onkologicznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1208) i ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2023 r. poz. 2465) przepisów umożliwiających wystawianie i obsługiwanie elektronicznej karty diagnostyki i leczenia onkologicznego (DiLO) w ramach systemu Krajowej Sieci Onkologicznej.

Cały projekt dostępny jest na stronie RCL: Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw.

Na konsultacje projektu MZ wyznaczyło 21 dni.