Zatrudnienie żony a rozliczenia podatkowe

Nie ma przeszkód prawnych dla zatrudnienia żony przy wykonywanej działalności. Zatrudnienie takie nie wymaga zawarcia żadnej umowy - żona może po prostu podjąć współpracę z czytelnikiem prowadzącym swoją praktykę. Czytelnik może również zatrudnić swoją żonę w sposób formalny, na co najmniej dwa sposoby. Jeżeli chce rozliczać się z nią jak z pracownikiem, tzn. ustalić jej zakres obowiązków oraz godziny pracy za odpowiednim wynagrodzeniem, to może zatrudnić ją - oczywiście za jej zgodą - na podstawie umowy o pracę. Będzie miał wówczas podstawę prawną do kierowania jej pracą, do wydawania poleceń służbowych, a nawet do udzielania kar porządkowych. Żona będzie uprawniona do otrzymywania określonego wynagrodzenia za wykonaną pracę, do urlopu itp. Trzeba jednak mieć na uwadze, że zatrudnienie na umowę o pracę pociąga za sobą szereg obowiązków i ograniczeń wynikających z kodeksu pracy i innych przepisów prawa pracy. Jeżeli czytelnik zamierza poprzestać na wyznaczeniu żonie określonych zadań do wykonania, bez ustalania godzin pracy, ścisłego podporządkowania i bieżącego kierownictwa, to wystarczy umowa-zlecenie.

Uwaga na fiskusa

Formalne zatrudnienie żony będzie niekorzystne z punktu widzenia rozliczeń podatkowych. Z jednej strony otrzymywane przez nią wynagrodzenie nie będzie podlegało wliczaniu w koszty, ponieważ wartość pracy małżonka, tak jak wartość pracy własnej podatnika, nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Z drugiej strony wynagrodzenie żony będzie stanowiło jej przychód, podlegający takiemu samemu opodatkowaniu, jak przychód innych pracowników. Przy współpracy nieformalnej można swobodnie dzielić się z żoną dochodem z działalności, a część, jaka jej przypada, nie jest dodatkowo opodatkowana. Koszty ponoszone na potrzeby współpracy przy wykonywaniu działalności przez współmałżonka wlicza się w koszty uzyskania przychodu na takich samych zasadach, jak koszty ponoszone bezpośrednio przez podatnika. Nawiązanie współpracy nie wymaga żadnych dodatkowych zgłoszeń do urzędu skarbowego ani osobnych rozliczeń. Nie wpływa także na możliwość wspólnego rozliczenia rocznego. Na analogicznych zasadach można korzystać ze współpracy małoletnich dzieci.

Osoba współpracująca

Dla celów ubezpieczeniowych małżonek, który pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracuje przy działalności prowadzonej przez współmałżonka, traktowany jest zawsze jako osoba współpracująca. Nie ma tu znaczenia ani formalne zatrudnienie, ani okres czy wymiar pracy. Jedyny wyjątek stanowi zatrudnienie na umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Osoba współpracująca będzie podlegała ubezpieczeniom społecznym w takim samym wymiarze i zakresie, co osoba prowadząca działalność. Dotyczy to także ubezpieczenia zdrowotnego. Obowiązek ubezpieczenia rozpocznie się od dnia nawiązania współpracy, a zakończy - z dniem jej ukończenia. Czytelnik, angażując żonę do współpracy, bierze na siebie wobec niej i wobec ZUS-u obowiązki płatnika składek ubezpieczeniowych, które ponadto ma obowiązek sam w całości finansować. Zgłoszenie żony do ubezpieczenia należy wykonać w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia współpracy. Z tytułu ubezpieczenia żonie będą przysługiwać takie same świadczenia jak czytelnikowi. Zatrudnienie żony do współpracy będzie się w praktyce przekładało na konieczność opłacania podwójnych składek ubezpieczeniowych. Te podwójne składki czytelnik będzie mógł w całości odliczać od swojego dochodu.
Osobami, które poza małżonkiem traktuje się dla celów ubezpieczeniowych na analogicznych zasadach, tzn. jako osoby współpracujące, są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci adoptowane, rodzice, macocha i ojczym oraz opiekunowie adoptujący, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzonej działalności.

Podstawa prawna:
1) art. 23 ust. 1 pkt 10 i 52, art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy z 26 lica 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
2) art. 4 pkt 2 lit. r, art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 2 i 11, art. 13 pkt 5, art. 16 ust. 3 i 5a, art. 36 ust. 2 oraz art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 137, poz. 887 ze zm.),
3) art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 85 ust. 14 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. nr 210, poz. 2135).