Zobowiązania finansowe lekarza wobec izby

Okręgowa izba lekarska jest jednostką organizacyjną samorządu lekarzy. Stąd też każdy lekarz wpisany na listę członków okręgowej izby lekarskiej staje się członkiem samorządu lekarzy i jako taki zobowiązany jest płacić składkę członkowską. Wysokość i sposób opłacania składki oraz zwolnienia od niej określa Naczelna Rada Lekarska. Natomiast zasady podziału składki ustala Krajowy Zjazd Lekarzy. VI Zjazd w 2001 r. ustalił, że 15 proc. wpływów ze składek przekazywanych jest w formie odpisu na rzecz Naczelnej Izby Lekarskiej.

Kiedy zwolnienie z opłacania składki
W świetle obowiązującej od 1 stycznia 2004 r. uchwały NRL składka członkowska płacona jest miesięcznie, w jednakowej wysokości we wszystkich okręgowych izbach lekarskich. Podstawowa składka wynosi 30 zł. Stawkę ulgową w wysokości 10 zł opłacają lekarze stażyści oraz lekarze emeryci i renciści. Zwolnieni z opłacania składki są lekarze bezrobotni oraz emeryci i renciści nie wykonujący zawodu lekarza. Natomiast lekarze nie osiągający przychodu z tytułu wykonywania zawodu lub z innego źródła zarobkowania mogą ubiegać się o zwolnienie z obowiązku opłacania składki, jeżeli udokumentują lub w inny sposób uprawdopodobnią fakt niezarobkowania.
Aby uzyskać zwolnienie, zainteresowani lekarze powinni zwrócić się w tym celu do okręgowej rady lekarskiej, która może im go udzielić na czas określony. Wymaga to podjęcia odpowiedniej uchwały. W przypadku negatywnego rozstrzygnięcia można złożyć odwołanie, które rozpatruje Naczelna Rada Lekarska.
Z przedstawionych wyżej zasad wynika, że lekarze bezrobotni nie tracą przysługującego im zwolnienia w przypadku zarobkowania, o ile ich dochód nie przekroczy miesięcznie połowy najniższego wynagrodzenia (380 zł), bo do tej granicy nie tracą statusu bezrobotnego. Jeżeli chodzi o lekarzy emerytów i rencistów, to ci - aby utrzymać zwolnienie z opłacania składek do izby - mogą zarobkować bez ograniczeń, pod warunkiem, że nie wykonują zawodu lekarza.

Nie zarabiam, czyli...
Problematyczne może natomiast okazać się rozstrzyganie przypadków szczególnych w odniesieniu do lekarzy ubiegających się o zwolnienie z powodu niezarobkowania. Według Słownika języka polskiego, ?zarobkowanie" oznacza zarabianie pracą i jest pojęciem węższym od osiągania przychodu, o którym także mowa w uchwale NRL. Wobec tego mogą powstać wątpliwości co do osiągania przychodów z innych źródeł zarobkowania - czy należą do nich np. przychody z najmu lub dzierżawy, z tytułu odsetek czy z gry na giełdzie?
Moim zdaniem, tego rodzaju przychody pochodzą ze źródeł o odmiennym charakterze (majątek lub kapitał) i wykraczają poza pojęcie zarobkowania, więc nie powinny stanowić przeszkody do uzyskania zwolnienia.
Obowiązek opłacania składki członkowskiej powstaje pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym lekarz został wpisany na listę członków okręgowej izby lekarskiej. Składkę za dany miesiąc odprowadza się do końca tego miesiąca. Od zaległych składek izba nalicza odsetki ustawowe. Obowiązek opłacania składki ustaje pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano skreślenia. Wynika z tego, że ostatnią składkę należy uiścić w całości, bez względu na to, przez ile dni ostatniego miesiąca kalendarzowego lekarz pozostawał członkiem izby.
Opłaconą składkę członkowską, jako składkę na rzecz organizacji, do której przynależność jest obowiązkowa, zalicza się do kosztów uzyskania przychodów.
Jedna z czytelniczek zwróciła się do mnie z prośbą o odpowiedź na pytanie, czy jako lekarz emeryt pracujący w zawodzie powinna opłacać składkę członkowską za miesiące, w których przebywała w szpitalu z powodu choroby. Chodziło o wrzesień 2002 i 2003 r. Wówczas obowiązywała poprzednia uchwała w sprawie składki członkowskiej z 19 marca 1999 r. Nakładała ona na zarobkujących emerytów składkę członkowską w wysokości 10 zł miesięcznie, a zwalniała z obowiązku jej opłacania emerytów niezarobkujących. Wydaje się, że należałoby uznać prawo czytelniczki do zwolnienia, pod warunkiem, że za okres pobytu w szpitalu nie otrzymała zasiłku chorobowego, który zastępowałby w tym wypadku zarobek.

Podstawa prawna:
1) art. 12, 33 pkt 7 oraz 35 ust. 1 pkt. 9 i 11 ustawy z 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz.U. nr 30, poz. 158 ze zm.),
2) art. 23 ust. 1 pkt 30 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 350 ze zm.),
3) uchwała nr 69/03/IV Naczelnej Rady Lekarskiej z 12 grudnia 2003 r. w sprawie składki członkowskiej,
4) uchwała nr 17 VI Krajowego Zjazdu Lekarzy z 15 grudnia 2001 r. w sprawie podziału składki członkowskiej.
[uchwały dostępne na stronie internetowej: www.nil.org.pl/xml/nil/tematy/prawo_nil].