Zespół bolesnego miesiączkowania (dysmenorrhoea) to jedna z częstszych dolegliwości kobiet w okresie rozrodczym. W piśmiennictwie medycznym wymienia się wiele czynników, które mogą mieć wpływ na powstanie tego zespołu. Jednym z nich jest wzmożona synteza prostaglandyn.

Zespół bolesnego miesiączkowania (dysmenorrhoea) to jedna z częstszych dolegliwości kobiet w okresie rozrodczym. W piśmiennictwie medycznym wymienia się wiele czynników, które mogą mieć wpływ na powstanie tego zespołu. Jednym z nich jest wzmożona synteza prostaglandyn.

Pierwotne bolesne miesiączkowanie objawia się występowaniem dolegliwości bólowych w podbrzuszu i/lub okolicy krzyżowo-lędźwiowej kilka godzin przed lub wraz z początkiem krwawienia miesięcznego u kobiet, u których nie stwierdza się zmian patologicznych w obrębie narządu rodnego.Nadmiar prostaglandyn nasila skurczeSzczególną rolę w powstawaniu pierwotnego zespołu bolesnego miesiączkowania (ZBM) przypisuje się prostaglandynom. Te miejscowo działające hormony są syntetyzowane w endometrium, a także w ścianie naczyń i myometrium. Uważa się, że zespół bolesnego miesiączkowania najczęściej spowodowany jest dysproporcją w wytwarzaniu estrogenów w stosunku do progesteronu w drugiej fazie cyklu. Prowadzi to do nadmiernej produkcji prostaglandyn odpowiedzialnych za odczuwanie bólu. Ich wysoki poziom przyczynia się do zwiększenia częstotliwości i nasilenia skurczów macicy oraz jej napięcia spoczynkowego. We krwi miesiączkowej pacjentek z zespołem bolesnego miesiączkowania stwierdza się podwyższoną zawartość prostaglandyny PGF-2-alfa. Efektem jej działania jest skurcz naczyń, a tym samym niedokrwienie mięśnia macicy i ból. Oprócz wzrostu stężenia PGF-2-alfa, obserwuje się zwiększenie wydzielania prostaglandyny PGE-2, leukotrienów oraz wazopresyny, a także przewagę PGF-2-alfa w stosunku do PGE-2.NLPZ skuteczniejszy od paracetamolu„Lekiem powszechnie stosowanym w przebiegu bolesnego miesiączkowania jest paracetamol, którego skuteczność przeciwbólowa jest jednak niewielka — uważa dr n. farm. Jarosław Woroń z Kliniki Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej, Klinicznego Oddziału Anestezjologii i Intensywnej Terapii SU nr 1 w Krakowie oraz Zakładu Farmakologii Klinicznej UJ CM.  — Podstawą terapii zespołu bolesnego miesiączkowania jest wyłączenie działania prostaglandyn. Jeśli tego nie zrobimy, będzie dochodziło do ogromnego skurczu mięśniówki gładkiej. Paracetamol nie zablokuje syntezy prostaglandyn”. W przypadku pierwotnego bolesnego miesiączkowania warto zalecić pacjentkom leki z grupy NLPZ. Już w 1993 r. M. Pulkkinen wykazał, że skuteczny jest w tym wypadku nimesulid. W pracy poglądowej opublikowanej w 2001 r. autor ten podkreślił wysoką skuteczność nimesulidu w porównaniu z wieloma innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi z grupy nieselektywnych inhibitorów cyklooksygenazy (COX). Skuteczność tę potwierdziło wiele kolejnych doniesień.Połączenie efektu przeciwbólowego z zahamowaniem czynności skurczowej wtórnym do zahamowania syntezy prostaglandyn czyni ten preparat lekiem z wyboru w leczeniu tej dolegliwości. „W badaniach klinicznych wykazano, że po zastosowaniu nimesulidu dochodzi do czterokrotnego zmniejszenia syntezy prostaglandyn. Niewątpliwą korzyścią jest również szybkość działania leku, bo efekt jest osiągany po 15-20 minutach” — mówi dr n. med. Małgorzata Malec-Milewska z Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii CMKP w Warszawie.Optymalne leczeniePacjentka powinna wiedzieć, że lek należy przyjąć, gdy tylko pojawi się pierwszy łagodny ból, aby natychmiast zablokować wydzielanie prostaglandyn — nie może czekać, aż ból się nasili. Przy bardzo regularnych miesiączkach, kiedy wystąpienie bólu jest przewidywalne (pojawia się zawsze w tym samym czasie), można profilaktycznie z wyprzedzeniem przyjąć lek, nie czekając na pojawienie się dolegliwości. NLPZ są dobrze tolerowane i nie powodują istotnych działań niepożądanych, jeśli są stosowane tylko przez kilka dni, a pacjentka nie ma ewidentnych przeciwwskazań do ich przyjmowania. Stosowanie samych leków rozkurczowych w pierwotnym bolesnym miesiączkowaniu jest mniej skuteczne niż leków przeciwbólowych. W praktyce klinicznej bardzo skuteczne wydaje się połączenie np. nimesulidu z drotaweryną.Jeśli leczenie zachowawcze nie daje efektów, a pacjentka jednocześnie chce się zabezpieczyć przed nieplanowaną ciążą (oczywiście przy braku przeciwwskazań), to dolegliwości związane z pierwotnym bolesnym miesiączkowaniem można ograniczyć za pomocą antykoncepcji hormonalnej prowadzącej do zablokowania jajeczkowania.Ponieważ ZBM może mieć wiele przyczyn, przed wdrożeniem leczenia zawsze wymagana jest szczegółowa diagnostyka ginekologiczna i wykluczenie organicznej natury dolegliwości.