Doustne leki przeciwcukrzycowe a miażdżyca

Szybko postępujące zmiany miażdżycowe są jednym z najczęstszych powikłań cukrzycowych. Szacuje się, że trzy czwarte pacjentów z cukrzycą umiera z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Dlatego naukowcy i lekarze coraz więcej uwagi poświęcają zapobieganiu i leczeniu schorzeń układu krążenia w tej specyficznej grupie chorych. Dla wielu współczesnych diabetologów nadrzędnym celem terapii przeciwcukrzycowych stało się zapobieganie powikłaniom cukrzycy, a nie tylko obniżanie glikemii.
Prospektywne, randomizowane, podwójnie zaślepione badanie kliniczne PERISCOPE (Pioglitazone Effect on Regression of Intravascular Sonographic Coronary Obstruction Prospective Evaluation) prowadzono w 97 ośrodkach medycznych w USA, Kanadzie i Ameryce Łacińskiej z udziałem 543 pacjentów w wieku 35-85 lat, chorujących na cukrzycę typu 2. Losowo podzieleni uczestnicy badania przez 18 miesięcy przyjmowali lek z relatywnie nowej klasy tiazolidinedionów - pioglitazon (Actos, Takeda) w dawce 15-45 mg dziennie lub należący do znacznie starszej klasy pochodnych sulfonylomocznika - glimepiryd (Amaryl, Sanofi-Aventis) w dawce 1-4 mg. Dążono do podawania pacjentom maksymalnych dawek leków, jeśli tylko były one dobrze tolerowane.
Pomimo randomizacji, badacze zauważyli istotne statystycznie różnice w charakterystyce pacjentów przydzielonych do przeciwstawnych ramion. Chorzy z grupy glimepirydu częściej zgłaszali występujące w przeszłości nadciśnienie tętnicze i częściej byli aktualnymi palaczami tytoniu. Wyjściowe stężenie hemoglobiny glikowanej HbA1c było porównywalne w obu grupach i wynosiło średnio 7,4 proc.

Wymierne korzyści

Za pomocą ultrasonografii wewnątrznaczyniowej (intravascular ultrasound, IVUS) określano u wszystkich chorych zmiany procentowej objętości blaszki miażdżycowej (PAV). Analiza uzyskanych wyników wykazała istotną statystycznie różnicę w objętości blaszek na korzyść pacjentów leczonych pioglitazonem w porównaniu z grupą otrzymującą glimepiryd. W grupie leczonej glimepirydem stwierdzono wzrost wielkości blaszki miażdżycowej średnio o 0,73 proc., podczas gdy u pacjentów otrzymujących pioglitazon objętość blaszki miażdżycowej zmniejszyła się średnio o 0,16 proc. Tym samym dowiedziono, że terapia przeciwcukrzycowa oparta na pioglitazonie zapobiega postępowi miażdżycy w naczyniach wieńcowych, przynajmniej w okresie analizowanych 18 miesięcy.
Przewaga pioglitazonu widoczna była także podczas analizowania drugorzędowych punktów końcowych badania. Spadek stężenia hemoglobiny glikowanej wyniósł w grupie pioglitazonu średnio 0,55 proc., podczas gdy w grupie glimepirydu - 0,36 proc. U pacjentów otrzymujących pioglitazon stwierdzono wzrost poziomu cholesterolu HDL o 5,7 mg/dl oraz spadek poziomu triglicerydów o 16,3 mg/dl. U diabetyków leczonych glimepirydem wzrost stężenia cholesterolu frakcji HDL wyniósł 0,9 mg/dl, stwierdzono u nich także zwiększenie stężenia triglicerydów (o 3,3 mg/dl).
Bezpieczeństwo kardiologiczne badanych leków oceniano analizując liczbę dużych zdarzeń sercowo-naczyniowych oraz przypadków niewydolności serca w przeciwstawnych grupach. Liczba incydentów sercowo-naczyniowych (m.in. udarów mózgu i zawałów serca niezakończonych zgonem oraz zgonów sercowo-naczyniowych) wyniosła6 (2,2 proc.) w grupie glimepirydui 5 (1,9 proc.) w grupie pioglitazonu. Liczba hospitalizacji z powodu niewydolności serca była identyczna dla obu ramion badania. Spośród pacjentów otrzymujących pioglitazon 8 (3 proc.) doświadczyło złamań kostnych, z czego żadne nie było złamaniem biodra lub kręgów. Ponadto w grupie pioglitazonu częściej dochodziło do obrzęków i przyrostu masy ciała, natomiast w grupie glimepirydu częściej zdarzały się epizody hipoglikemii.
Rezultaty otrzymane w badaniu PERISCOPE są zgodne z wynikami wcześniejszego badania CHICAGO, w którym mierzono grubość warstwy środkowej tętnicy szyjnej (CIMT) u pacjentów z cukrzycą typu 2 leczonych glimepirydem i pioglitazonem, a także badania PROACTIVE, w którym wykazano 16-procentową redukcję udarów, zawałów i śmiertelności sercowo-naczyniowej dzięki zastosowaniu pioglitazonu w terapii przeciwcukrzycowej.
Wyniki badania PERISCOPE zostały zaprezentowane podczas 57. dorocznej konferencji Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego i równocześnie opublikowane w Journal of the American Medical Association.

Źródło: JAMA 2008, 299: 1561-1573.