Fiasko programu szczepień przeciw HPV? Lekarze rodzinni: konieczne zmiany

Jak oceniają lekarze Federacji Porozumienie Zielonogórskie, w programie szczepień przeciw HPV uruchomionym już blisko rok temu panuje chaos i niepotrzebna biurokracja. W efekcie niewiele nastolatków jest chętnych do szczepienia. ”Jeśli do tego dodać brak kampanii informacyjnej, można mówić o fiasku tego programu” - stwierdzają.

– To jest wręcz kuriozalne, co zrobiono z tym programem. Rodzice poprzez infolinie szukają punktów szczepień, których praktycznie nie ma – mówi Joanna Zabielska-Cieciuch, specjalistka medycyny rodzinnej z Podlasia, ekspertka Federacji Porozumienie Zielonogórskie. – Proces szczepienia bardzo utrudniono. W żadnym przypadku taka komplikacja przepisów się nie sprawdziła.

W rezultacie bezpłatna dwuwalentna szczepionka przeciwko HPV leży w magazynach, ale można to zmienić. Rozwiązanie zdaniem lekarzy PZ jest proste.

– Szczepienie przeciwko HPV powinno być realizowane podobnie jak inne szczepienia zalecane w POZ. Lekarz w trakcie wizyty mógłby rozmawiać z rodzicami i zalecać to szczepienie, tak samo, jak dzieje się to w przypadku szczepień przeciwko meningokokom czy kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dostępność tych szczepionek w każdym punkcie szczepień POZ rozwiązałaby problem – dodaje lek. Joanna Zabielska-Cieciuch.

Parlamentarny Zespół ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia o szczepieniach przeciw HPV

O tym, jak poprawić wyszczepialność przeciw HPV w Polsce, dyskutowano także podczas posiedzenia Parlamentarnego Zespołu ds. Badań Naukowych i Innowacji w Ochronie Zdrowia „Profilaktyka zakażeń HPV – szczepienia, edukacja zdrowotna”, który 16 maja 2024 r. obradował w Senacie.

Należy usprawnić i uprościć system rozliczania szczepień, zapewnić dostępność szczepionek w każdej powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej bez oddzielnych procedur i ograniczeń, poprawić dostępność 9-walentnej szczepionki przeciw HPV, przeprowadzać intensywne i zakrojone na szeroką skalą kampanie informacyjne, wprowadzić aktywny system monitorowania wyszczepialności wszystkich rejonów kraju - to wnioski wypracowane podczas posiedzenia.

Wiceprezes Federacji Związków Pracodawców Ochrony Zdrowia „Porozumienie Zielonogórskie” Tomasz Zieliński omówił organizację szczepień przeciw HPV z punktu widzenia lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Wskazywał m.in. na trudności z e-rejestracją szczepień i nadmiernie rozbudowaną biurokratyzację tego procesu.

– Jestem lekarzem i od lat dostrzegam konieczność profilaktyki HPV. To nie tylko rak szyjki macicy – co 2 minuty umiera na niego 1 osoba – ale też inne choroby nowotworowe przenoszone drogą płciową. Musimy o tym wszystkim myśleć w bardzo szerokim kontekście, zwłaszcza teraz, gdy ruchy antyszczepionkowe atakują nas, medyków, profesjonalistów. Tymczasem wiemy, że są kraje, którym udało się nawet w 50% zmniejszyć ryzyko zachorowań na raka szyjki macicy, np. Australia, dzięki profilaktyce i edukacji prozdrowotnej. Cieszy mnie, że resort zdrowia dostrzegł ten problem i od czerwca 2023 r. można szczepić dzieci przeciwko HPV. Martwi, że odpowiedź społeczna jest bardzo słaba - powiedziała przewodnicząca zespołu senator Agnieszka Gorgoń-Komor.

Jej zdaniem, 16% zaszczepionych przeciw HPV to bardzo niski i niepokojący odsetek, bo statystyki biją na alarm. Przewodnicząca zespołu poinformowała również, że przygotowany przez Ministerstwo Zdrowia program szczepień, wprowadzany do szkół i jednostek POZ, zakłada wyszczepialność przeciw HPV na poziomie 60% do 2028 r.

– Przed nami wielka praca, dlatego nasz zespół zajął się tą tematyką, bo – w mojej ocenie, jako lekarza praktyka – szczepienia przeciw HPV to nadal w Polsce innowacje – podkreśliła. – Chcemy ocenić krótko- i długoterminowe korzyści, poznać wzory do naśladowania i wypracować najlepsze rozwiązania w tym względzie – podkreśliła przewodnicząca zespołu.

Szczegółową informację na temat programu szczepień przeciw HPV – warunków organizacyjnych, monitorowania poziomu wyszczepialności i kampanii społecznych przedstawiła Joanna Kujawa z Ministerstwa Zdrowia. O wprowadzeniu do szkół, planowanym od 1 września 2025 r., przedmiotu: edukacja zdrowotna i kampaniach prozdrowotnych organizowanych przez resort mówiła przedstawicielka Ministerstwa Edukacji Narodowej.

Onkofundacja Alivia i Fundacja SEXEDPL o szczepieniach przeciwko HPV: musimy działać odważnie

O tym, co można zmienić, jak wpłynąć na wzrost świadomości społecznej na temat skuteczności szczepień i wzrost poziomu wyszczepialności przeciw HPV, mówiły Joanna Frątczak-Kazana, wicedyrektorka Onkofundacji Alivia i Martyna Wyrzykowska, dyrektorka zarządzająca Fundacji SEXEDPL.

– Spotykamy się, ponieważ po wielu, wielu latach oczekiwań wprowadzano w Polsce powszechny program szczepień przeciw HPV. I takim kluczowym wyzwaniem jest osiągnięcie jak najwyższego poziomu wyszczepialności, aby oczywiście uchronić kolejne pokolenia przed wirusem – podkreśliła Anja Rubik, założycielka Fundacji SEXEDPL w odtworzonym podczas posiedzenia nagraniu. Fundacja jest jedyną organizacją, która obecnie prowadzi kampanię ogólnopolską promującą szczepienia przeciw HPV, jej przedstawicielka w swojej wypowiedzi podkreśliła, że konieczne są dodatkowe działania.

– Dla nas absolutnie niewystarczające jest działanie wyłącznie edukacyjne. 4 marca rozpoczęliśmy kampanię „Bye, bye HPV”. Rozświetliliśmy wtedy Pałac Kultury, zaangażowaliśmy influencerów do działania, żeby uświadomić, czym ten problem jest i bardzo cieszymy się z tego, że tę kampanię zgodziło się objąć swoim honorowym patronatem Ministerstwo Zdrowia. Kampanię podzieliliśmy na cztery etapy. Pierwszy mamy za sobą i to, że szczepionek brakuje, odczytujemy jako sukces tego pierwszego etapu kampanii. Drugi etap to przejście właśnie z tej części edukacyjnej do części praktycznej – powiedziała Martyna Wyrzykowska, dyrektorka zarządzająca Fundacji SEXEDPL.

– Za dokładnie dwa tygodnie minie rok, od kiedy program powszechnych szczepień przeciw HPV został rozpoczęty. Wprowadziliśmy go jako ostatnie państwo w Unii Europejskiej. Przed nami szczepienia przeciw HPV zostały wprowadzone w 60 państwach świata. W związku z czym jesteśmy daleko, daleko w tyle. Przed nami bardzo duże wyzwania i my jako organizacje pacjenckie, organizacje pozarządowe dołożymy wszelkich starań, aby udało się zrealizować cel zaplanowany w Narodowej Strategii Onkologicznej. Do tego potrzebne są pilne i odważne decyzje – przekonywała Joanna Frątczak-Kazana, wicedyrektorka Onkofundacji Alivia.

Po posiedzeniu odbył się briefing prasowy, podczas którego zostały zaprezentowane postulaty Onkofundacji Alivia oraz Fundacji SEXEDPL:

1. Wprowadzenie długofalowego programu szczepień przeciw HPV w szkołach przy współpracy z lokalnymi samorządami oraz ośrodkami podstawowej opieki zdrowotnej.
2. Wprowadzenie edukacji zdrowotnej prowadzonej jako obowiązkowego przedmiotu w szkołach, na bazie podstawy programowej przygotowanej w konsultacji z organizacjami pozarządowymi i z uwzględnieniem nowoczesnych metod i narzędzi komunikacji z dziećmi i młodzieżą.
3. Organizacja celowanych kampanii informacyjno-promocyjnych skierowanych do rodziców, dzieci i młodzieży, przygotowanych i ewaluowanych na podstawie badań ilościowych oraz jakościowych.
4. Uproszczenie procedur przystąpienia i realizacji szczepień przez placówki podstawowej opieki zdrowotnej, w tym systemu raportowania, wyceny świadczenia oraz wdrożenie mechanizmów nagradzania ośrodków, w których odsetek wyszczepienia jest wyższy od średniej dla regionu i/lub osiągnięto znaczący postęp w tej dziedzinie.
5. Aktywny, bieżący i ogólnodostępny monitoring realizacji szczepień (odsetka populacji docelowej) na poziomie poszczególnych poziomów samorządowych.

Ponadto organizacje apelują o powołanie stałego zespołu roboczego złożonego z przedstawicieli instytucji administracji rządowej, samorządów, ekspertów medycznych oraz organizacji pozarządowych, odpowiedzialnego za ewaluację postępów w ramach programu.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Przeszkody w realizacji programu szczepień przeciwko HPV