W pierwszym półroczu stałym i największym systemowym wyzwaniem w obszarze psychiatrii była realizacja pilotażu psychiatrii środowiskowej.

Dłuższy pilotaż, więcej CZP

Pierwotnie program pilotażowy, w ramach którego powstają sukcesywnie kolejne centra zdrowia psychicznego (CZP), miał potrwać do końca 2023 r. Resort zdrowia zdecydował jednak o wydłużeniu jego funkcjonowania o kolejny rok — do końca grudnia 2024 r. Dzięki rozporządzeniu ministra zdrowia liczba CZP została poszerzona do 129.

Stale opracowywany jest również ostateczny kształt ich standardu organizacyjnego. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji analizuje też poziom wycen świadczeń specjalistycznych realizowanych na wyższych poziomach referencyjności w ramach programów specjalistycznych.

Esketamina w programie lekowym

Pierwsze półrocze tego roku przyniosło wiele pozytywnych zmian w zakresie dostępu do nowoczesnych terapii. Wielkie nadzieje środowisko klinicystów wiąże ze startem od 1 lipca programu lekowego leczenia depresji lekoopornej esketaminą. To lek dostępny na rynku już od jakiegoś czasu, jednak bariera cenowa uniemożliwiała dotychczas szersze upowszechnienie tej terapii w praktyce klinicznej. Zarówno środowisko psychiatrów, jak i organizacje pacjenckie włożyły wiele pracy i wysiłku w to, by w Polsce leczenie esketaminą było refundowane w ramach programu lekowego.

Ministerstwo Zdrowia podjęło ostateczną, pozytywną dla pacjentów z depresją lekooporną decyzję, obecnie oczekujemy na rekomendacje Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczące realizacji programu przez wybrane ośrodki oraz zasad jego finansowania. Eksperci, również ci związani z PTP, opracowali już zasady kwalifikacji pacjentów do programu leczenia depresji lekoopornej. Stworzenie programu lekowego w tym obszarze to w mojej ocenie bardzo dobra decyzja: w wielu publikacjach potwierdzono wysoką skuteczność i bezpieczeństwo stosowanej donosowo esketaminy.

Lepsza dostępność nowoczesnych leków dla pacjentów ze schizofrenią

Ostatnie lata przyniosły także pozytywne zmiany w zakresie dostępu do leczenia dla pacjentów ze schizofrenią. Nie stało się to w ostatnim półroczu, a nieco wcześniej, ponieważ lurazydon został w Polsce objęty refundacją od 1 września 2020 r. Ponadto jest on także dostępny dla populacji dziecięco-młodzieżowej (od 2022 r.). To bardzo dobra wiadomość, bo lurazydon jest nowoczesnym lekiem o wysokiej skuteczności, poprawiającym funkcjonowanie poznawcze, a zarazem o niższym ryzyku powikłań metabolicznych.

Ostatnie lata to także objęcie refundacją kariprazyny dla pacjentów ze schizofrenią z objawami negatywnymi. Warto w tym kontekście mieć świadomość, że objawy negatywne są zwykle większym wyzwaniem dla klinicysty niż objawy wytwórcze, w znaczniejszym stopniu bowiem ograniczają prawidłową codzienną aktywność pacjentów, co istotnie przyczynia się do ich inwalidyzacji.

Kolejnym nowym i obiecującym „graczem” wśród leków przeciwpsychotycznych, który niedawno pojawił się na rynku — choć nie został jeszcze objęty refundacją — jest brekspiprazol. To następny nowoczesny lek o niższym ryzyku kardiometabolicznym, w mniejszym stopniu skutkujący wzrostem masy ciała u pacjentów.

Problem nadwagi i otyłości u pacjentów psychiatrycznych

W kontekście działań niepożądanych leków stosowanych w leczeniu zaburzeń psychicznych chciałabym również wspomnieć o zespole metabolicznym — powikłaniu stosunkowo często obserwowanym u pacjentów psychiatrycznych. Należy pamiętać, że ci chorzy, w porównaniu z populacją ogólną, umierają średnio nawet o 20 lat wcześniej. W dużej mierze za ten stan odpowiadają właśnie choroby sercowo-naczyniowe. Dlatego tak cieszy środowisko psychiatrów fakt, że w ostatnim czasie istotnie powiększyła się dostępność do leków z grupy analogów GLP-1, przede wszystkim do liraglutydu stosowanego w leczeniu otyłości oraz do semaglutydu wykorzystywanego w terapii cukrzycy.

Dziś coraz lepiej zdajemy sobie bowiem sprawę z tego, że nadwaga i otyłość oraz ich długofalowe powikłania to problem również w praktyce psychiatrów. Jako PTP dostrzegamy to wyzwanie i staramy się zacieśniać ekspercką współpracę z towarzystwami skupiającymi specjalistów leczących otyłość, czego wynikiem są choćby opracowywane wspólnie wytyczne postępowania diagnostyczno-terapeutycznego.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Depresja dotyka jednego na pięciu Polaków. Przybywa młodych, którzy wymagają pomocy psychologicznej