Prof. Witkowski o przełomowym programie dla polskiej kardiologii: celem jest niższa umieralność

Narodowy Program Chorób Układu Krążenia (NPChUK) ma być kompleksową narodową strategią kardiologiczną. Jakie są jego podstawowe założenia?

W ramach Narodowego Programu Chorób Układu Krążenia wyznaczono cztery nadrzędne cele. Jednym z nich pozostaje obniżenie zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia. Niestety, schorzenia z tej grupy pozostają wiodącą przyczyną zgonów w Polsce. Pod tym względem chcemy zmniejszyć dystans dzielący Polskę od krajów starej Europy. Ponadto celem NPChUK jest zrównanie różnic pomiędzy poszczególnymi województwami w zakresie zachorowalności i umieralności. Kolejnym celem będzie zatem redukcja czynników schorzeń sercowo-naczyniowych, takich jak np. palenie papierosów, otyłość, cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. Czwarty nadrzędny cel w ramach NPChUK jest poprawa organizacji opieki kardiologicznej i poprawa potencjału badawczo-naukowego w obszarze kardiologii.

Program jest więc obszerny i w sposób kompleksowy uwzględni całość diagnostyki oraz leczenia pacjentów z chorobami układu krążenia. Jak wspomniałem, koncentruje się na działaniach w pięciu obszarach: inwestycje w kadry; inwestycje w edukację; profilaktykę i styl życia; inwestycje w pacjenta; inwestycje w naukę i innowacje; inwestycje w system opieki kardiologicznej.

31 grudnia 2021 r. zakończyła się realizacja Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD na lata 2017-2021. Czy NPChUK czerpie z tego doświadczenia?

W pewnym sensie tak, ale Narodowy Program Chorób Układu Krążenia jest znacznie szerszym i bardziej kompleksowym przedsięwzięciem. W programie POLKARD koncentrowano się głównie na inwestycjach w infrastrukturę szpitalną i sprzęt. Dzięki temu jego realizacja przyczyniła się w dużym stopniu do poprawy leczenia ostrych zespołów wieńcowych i zawału serca, ponieważ powstawała wówczas sieć pracowni hemodynamicznych. NPChUK różni od POLKARD również zaplanowany czas realizacji i budżet. Realizacja NPChUK została przewidziana na 10 lat, a budżet na kwotę 2,7 mld zł.

Narodowy Program Chorób Układu Krążenia jest realizowany od 2023 roku. Co udało się w tym czasie osiągnąć?

Bez wątpienia jednym z najważniejszych działań jakie udało się wdrożyć w ramach realizacji NPChUK był start pilotażu sieci kardiologicznej. Trwa on od maja 2021 roku, a więc rozpoczął się przed realizacją Programu, do którego następnie został włączony. Początkowo pilotaż obejmował wyłącznie województwo mazowieckie, stopniowo był jednak poszerzany o kolejne regiony: w listopadzie 2022 r. rozszerzono jego realizację o kolejne sześć województw. Obecnie trwają prace nad wstępną oceną wyników pilotażu sieci kardiologicznej. Celem pilotażu jest skrócenie u usprawnienie ścieżki pacjenta od postawienia rozpoznania po objęcie leczeniem oraz poprawa współpracy pomiędzy POZ i AOS oraz szpitalami. Objął chorych z czterema grupami rozpoznań: niewydolność serca, nadkomorowe i komorowe zaburzenia rytmu i przewodzenia, wady zastawkowe serca oraz nadciśnienie tętnicze oporne i wtórne. Środowisku bardzo zależy, by ustawa o sieci kardiologicznej została opracowana maksymalnie do końca 2024 roku i jak najszybciej weszła na ścieżkę legislacyjną. Jest to zresztą jeden z kamieni milowych zapisanych w Krajowym Planie Odbudowy, którego realizacja gwarantuje Polsce uzyskanie środków z KPO.

Ponadto trwają także prace nad szczegółowym określeniem ścieżek pacjentów z czterema wymienionymi rozpoznaniami oraz standardów diagnostyczno-terapeutycznych. Chodzi o to, by w sposób praktyczny doprecyzować przepływ pacjentów pomiędzy placówkami POZ i AOS, a szpitalami o różnym stopniu referencyjności. Część wytycznych już powstała i została przekazana do zaopiniowania Agencji Technologii Medycznych i Taryfikacji. Co więcej, jednym z założeń sieci kardiologicznej jest powstanie elektronicznej karty opieki nad pacjentem kardiologicznej, przypominającej rozwiązanie wdrożone już w obszarze onkologii. Do 31 marca 2024 r. sieć kardiologiczna obejmowała już prawie 30 tysięcy pacjentów.

Pilotaż sieci kardiologicznej to nie jedyne działania podjęte w ramach realizacji NPCHuK.

Istotnie, poza tym pracujemy nad całym szeregiem innych działań w ramach składających się na pięć wymienionych wcześniej obszarów realizacji NPChUK. Jednym z nich jest będące w tej chwili w toku opracowywanie programu kształcenia dla koordynatorów opieki kardiologicznej. Zgodnie z założeniami sieci kardiologicznej w każdym ośrodku, który zostanie do niej zakwalifikowany, powinno pracować przynajmniej dwóch koordynatorów. Ich zadaniem będzie koordynacja kompleksowej opieki nad pacjentem i czuwanie, by ścieżka diagnostyczno-terapeutyczna chorego przebiegała prawidłowo. To szczególnie istotne ze względu na fakt, że znacząca część pacjentów objętych opieką w ramach sieci to osoby starsze i obarczone wielochorobowością.

Obecnie pracujemy również nad tym, by do NPChUK, a precyzyjnie mówiąc do sieci kardiologicznej, włączono realizację programu KONS, czyli programu opieki koordynowanej nad pacjentami z niewydolnością serca. Specjalnie powołany zespół pracuje nad pewnym uproszczeniem jego organizacyjnych i logistycznych założeń, tak aby realizacja KONS była możliwa w ramach sieci na podobnych zasadach jak odbyło się to w przypadku KOS-zawał.

Bardzo ważnym elementem NPChUK jest popularyzacja wiedzy o programie i sieci kardiologicznej wśród pacjentów, ale również lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Powstanie również kalkulator ryzyka dla chorych ze schorzeniami układu krążenia. W założeniu rozwiązanie ma być dostępne z poziomu Internetowego Konta Pacjenta. Ponadto trwają prace nad kolejną edycją Wieloośrodkowego Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Ludności (WOBASZ III), analizującego stan zdrowia polskiej populacji. Realizacja badania będzie koordynowana przez Narodowy Instytutu. W planach jest także realizacja analogicznego badania w populacji dziecięco-młodzieżowej, koordynowanego Centrum Zdrowia Dziecka.

Od 2023 roku, gdy rozpoczęła się realizacja NPChUK podjęliśmy również jako środowisko cały szereg działań zmierzających do zmian systemowych w strukturze i organizacji udzielania świadczeń z obszaru diagnostyki i leczenia schorzeń kardiologicznych. Mam tu na myśli choćby rozwój sieci repozytoriów tkanek służących do badań genetycznych, zlokalizowanych w wybranych ośrodkach. Ponadto wypracowujemy standardy postępowania w zakresie świadczeń telemedycznych oraz opieki domowej, szczególnie nad pacjentami z diagnozą niewydolności serca. W opracowaniu są nowe rekomendacje zmian w koszyku świadczeń gwarantowanych, które objęłyby refundację dla części zabiegów kardiologicznych, które następnie zostaną przekazane do zaopiniowania Agencji Technologii Medycznych i Taryfikacji.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Kardiologia dziecięca. Prof. Kwiatkowska: potrzebna jest kompleksowa opieka, rehabilitacja i opieka psychologiczna