Stulejka: czy można ją wyleczyć bez operacji? [FAKTY i MITY]

FAKT. Trudności w oddawaniu moczu u dzieci ze stulejką mogą występować u pacjentów z zapaleniem napletka i prącia (łac. balanitis, balanoposthitis), kiedy okolice te są obrzęknięte, bolesne i zaczerwienione. Niekiedy pod napletkiem może być obecna treść ropna. Wszystko to utrudnia oddawanie moczu. Czasami dolegliwości bólowe są na tyle duże, że dziecko nie może oddać moczu. Wówczas niezbędna jest pilna konsultacja z lekarzem.

Problemy z wypłynięciem moczu spod napletka obserwujemy też u chłopców z bardzo wąskim napletkiem (tzw. „balonik” przy mikcji). Zaleganie moczu pod napletkiem może prowadzić do namnażania bakterii i występowania zakażeń układu moczowego.

Szczególną grupą pacjentów ze stulejką są chłopcy z liszajem twardzinowym napletka (łac. balanitis xerotica obliterans, BXO). U nich stan zapalny może dotyczyć nie tylko napletka, ale też żołędzi i ujścia cewki moczowej, co prowadzi do trudności w oddawaniu moczu.

MIT. Stulejka rzadko daje dolegliwości bólowe. Bolą natomiast powikłania stulejki, m.in. zapalenie napletka i prącia, załupek. Czasami ból występuje w przebiegu zakażenia układu moczowego. Większość pacjentów zgłasza się do chirurga z powodu występujących trudności w odprowadzeniu napletka lub z powodu gromadzenia się moczu pod napletkiem („balonik” przy mikcji). Ból odczuwać mogą nastolatkowie, którzy nie są w stanie odprowadzić napletka we wzwodzie, ponieważ mają krótkie wędzidełko napletka. Jednocześnie jednak bez problemu odprowadzają oni napletek, kiedy prącie nie jest we wzwodzie.

FAKT. Obrzezanie to jedna z dwóch metod leczenia operacyjnego stulejki, obok plastyki napletka, w trakcie której usuwana jest wąską część napletka. Obrzezanie, czyli całkowite usunięcie napletka, wykonywane jest rzadziej. Wymagają tego najczęściej dzieci z nawracającymi zakażeniami układu moczowego lub nawracającymi stanami zapalnymi napletka, bliznami na napletku oraz pacjenci z bardzo zmienionym zapalnie napletkiem (tzw. stulejka wtórna) np. w przebiegu wspomnianego liszaja twardzinowego napletka.

MIT. Nie ma jasnej definicji, co rozumiemy przez „zabieg kosmetyczny”, jednak zdecydowanie nie należy określać w ten sposób operacji usunięcia napletka, która u dzieci przeprowadzana jest na sali operacyjnej w znieczuleniu ogólnym. Można natomiast powiedzieć, że jest to zabieg plastyczny – wymaga precyzji, odpowiedniego dopasowania napletka, żeby uzyskać prawidłowy efekt kosmetyczny.

FAKT. Odprowadzenie napletka do rowka zażołędnego albo brak napletka u pacjentów po obrzezaniu umożliwia wykonanie prawidłowej higieny prącia, przez co zmniejsza się ryzyko stanu zapalnego w obrębie prącia. Dzięki temu spada zagrożenie przeniesienia stanu zapalnego na partnerkę/partnera. Należy jednak podkreślić, że operacja stulejki nie eliminuje ryzyka przeniesienia wszystkich chorób przenoszonych drogą płciową – zawsze konieczna jest profilaktyka i leczenie tych chorób u osób aktywnych seksualnie.

MIT. Trudności w odprowadzeniu napletka mogą wystąpić w każdym wieku. U noworodków i niemowląt jest to stan fizjologiczny. U kilkuletnich chłopców najczęściej mamy do czynienia ze stulejką pierwotną (wąski napletek, bez blizn i zgrubień), której pierwszym etapem leczenia jest leczenie zachowawcze (maści z glikokortykosteroidem).

U nastolatków, którzy zgłaszają się do chirurga z trudnościami w odprowadzeniu napletka we wzwodzie, często współistnieje krótkie wędzidełko napletka. Jeśli napletek nie jest zmieniony bliznowato, mówimy wówczas o przetrwałej stulejce fizjologicznej. W tym przypadku leczenie zachowawcze nie jest skuteczne i konieczne jest leczenie operacyjne. Również dorośli mężczyźni mogą wymagać leczenia operacyjnego z powodu stulejki.

FAKT. Nie każda stulejka wymaga leczenia, tym bardziej zabiegowego. W czasie konsultacji lekarz wspólnie z rodzicami i/lub pacjentem ustala plan leczenia. Zależy on od wieku pacjenta i obecnych objawów. U najmłodszych pacjentów, bez dodatkowych dolegliwości, zalecana jest najczęściej tylko odpowiednia higiena napletka. U starszych dzieci, jeśli „ćwiczenia napletka” nie przynoszą efektu, sięga się zwykle po maści steroidowe. Siła działania leku musi być odpowiednia (nie wszystkie maści ze steroidami będą właściwe), a leczenie powinno trwać minimum miesiąc, przy czym czasami trzeba je powtórzyć. Oprócz stosowania maści nadal bardzo ważne są zalecenia higieniczne, czyli odprowadzanie napletka tyle, ile można, stopniowo coraz więcej. Skuteczność tego leczenia wynosi ok. 80 proc. Jeśli jest ono nieskuteczne albo mamy do czynienia ze stulejką patologiczną (widoczne blizny na napletku, pogrubiały napletek), należy porozmawiać z pacjentem i/lub jego rodzicami o zabiegu operacyjnym.

MIT. Parafimoza to określenie jednego z powikłań stulejki, czyli załupka (łac. paraphimosis). Powstaje on, gdy napletek jest odprowadzony, ale nie ma możliwości naciągnięcia go z powrotem na żołądź. W ten sposób stopniowo narasta obrzęk napletka i żołędzia, co dodatkowo utrudnia naciągnięcie napletka na żołądź. W tym przypadku czas rozpoczęcia leczenia jest bardzo ważny – im szybciej, tym lepiej. Czasami konieczne jest wykonanie operacji ostrodyżurowej z powodu załupka, jeśli próby naciągnięcia napletka na żołądź nie są skuteczne. Z tego względu tak istotne przy pielęgnacji napletka, szczególnie u dzieci ze stulejką, jest nieodprowadzanie napletka na siłę.