Wraca temat działania wczesnoporonnego tabletki “dzień po”. Wiceminister Miłkowski wyjaśnia, skąd różnice w ulotkach

Posłowie Jarosław Sachajko, Anna Gembicka, Marek Jakubiak skierowali interpelację do ministra zdrowia w sprawie różnic w informowaniu o działaniu tabletki "dzień po" na ulotce dostępnej w Polsce i w USA oraz o niezbywalnym prawie dostępu obywateli do rzetelnej i uczciwej informacji o wpływie takiej tabletki na organizm.

Chodzi o tabletkę EllaOne, której substancją czynną jest octan uliprystalu. Przypomnijmy, od 1 maja ma zacząć obowiązywać rozporządzenie ministra zdrowia, które zakłada dostępność antykoncepcji awaryjnej, tzw. tabletki “dzień po”, dla osób powyżej 15. roku życia, po przeprowadzeniu stosownego wywiadu przez farmaceutę. Projekt skierowano 3 kwietnia do konsultacji publicznych.

CZYTAJ WIĘCEJ: Leszczyna o tabletce “dzień po” od farmaceuty: usługa farmaceutyczna to nie świadczenie, zgoda rodzica nie będzie wymagana

“Kilka źródeł w polskiej sieci podaje (...), iż polska ulotka nie informuje pacjentki, iż tabletka może mieć działanie wczesnoporonne, ograniczając się li tylko do podania informacji o jej opóźniającym owulację charakterze, podczas gdy ulotka amerykańska tego samego preparatu przekazuje informację również o wczesnoporonnym charakterze tabletki, gdyż pacjentki znajdą w niej informacje o tym, że może wywołać zmiany w endometrium mogące wpływać na upośledzenie procesu implantacji embrionu, czyli de facto uniemożliwić zagnieżdżenie zapłodnionego już jaja, tj. zarodka we wczesnej fazie rozwoju, a to znacząco zmienia definicję pigułki „po”“ - czytamy w interpelacji.

Miłkowski: wpływ octanu uliprystalu na endometrium nie został jednoznacznie potwierdzony

W odpowiedzi na interpelację wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski wskazał, że pierwsze pozwolenie na dopuszczenie dla produktu ellaOne wydano w UE w 2009 roku, decyzją nr (2009) 4049 z 15 maja 2009 i wówczas w unijnym rejestrze opublikowano treść decyzji Komisji Europejskiej, łącznie z zatwierdzonymi drukami informacyjnymi.

Dane te są dostępne publicznie pod adresem: https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/html/h522.htm

Charakterystyka Produktu Leczniczego (ChPL) i ulotka informacyjna ellaOne została zatwierdzona przez Europejską Agencję Leków, jako wynik oceny dokumentacji w procedurze scentralizowanej. W pkt. 5.1 ChPL mechanizm działania został opisany jako:

„Octan uliprystalu jest doustnym, syntetycznym, selektywnym modulatorem receptora progesteronowego o wysokim powinowactwie wiązania do tego receptora u ludzi. W przypadku stosowania jako antykoncepcja w sytuacji nagłej, mechanizm działania polega na hamowaniu lub opóźnianiu owulacji poprzez wstrzymanie wyrzutu hormonu lutenizującego (LH). Dane farmakodynamiczne pokazują, że zażyty nawet bezpośrednio przed spodziewaną owulacją (w momencie gdy poziom LH już zacznie wzrastać) octan uliprystalu jest w stanie opóźnić pękanie pęcherzyków przez co najmniej 5 dni w 78,6% przypadków (p< 0,005 w porównaniu z LNG i placebo). (...) Octan uliprystalu ma także wysokie powinowactwo do receptora glikokortykosteroidowego i w badaniach in vivo, u zwierząt obserwowano blokowanie receptorów glikokortykosteroidowych. Jednakże u ludzi po wielokrotnym podaniu dawki 10 mg na dobę nie obserwowano takiego wpływu. Lek ma minimalne powinowactwo do receptora androgenowego i nie wykazuje powinowactwa do receptora estrogenowego i mineralokortykosteroidowego u ludzi”.

Wiceminister Miłkowski przyznał, że w ulotce dla ellaOne opublikowanej na stronie internetowej www.fda.gov istotnie znalazło się dodatkowe zdanie dotyczące potencjalnego wpływu octanu uliprystalu na endometrium i w związku z tym na ew. implantację zapłodnionej komórki jajowej. “Niemniej jednak należy zaznaczyć, że potencjalny wpływ octanu uliprystalu na endometrium nie został jednoznacznie potwierdzony, o czym świadczy użyte w amerykańskiej ulotce sformułowanie „may also contribute to efficacy”“ - podkreśla wiceminister.

Brak jednoznacznego potwierdzenia, że mechanizm działania octanu uliprystalu dotyczy także wpływu na endometrium, w tym zmniejszenie jego grubości i zwiększenie liczby receptorów progesteronowych, spowodował, że ten opis nie znalazł się w drukach informacyjnych zatwierdzonych przez EMA i Komisję Europejską - wyjaśnia wiceminister i zaznacza, że ocena zapisów w drukach informacyjnych bazuje na wiarygodnych i w pełni potwierdzonych danych naukowych, a nie jedynie na przypuszczeniach.

“W przypadku procedury scentralizowanej (...) organem wydającym decyzję dla octanu uliprystalu (EllaOne) nie był organ krajowy, tylko Komisja Europejska, natomiast opinię wydała Europejska Agencja Leków i Komitet CHMP” - zaznacza Miłkowski.

Zwraca także uwagę, że ulotka opublikowana na stronie amerykańskiej agencji FDA jest datowana na 2010 rok, natomiast druki informacyjne zatwierdzone przez Komisję Europejską zostały opublikowane wraz z decyzją nr (2023) 283 z 9 stycznia 2023 r. Druki te są nowelizowane na podstawie aktualnych wyników badań i piśmiennictwa naukowego.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Prof. Sieroszewski: antykoncepcja awaryjna jest bezpieczną metodą zapobiegania ciąży

Rejestr ciąż dla octanu uliprystalu

Jak dodaje wiceminister, dla octanu uliprystalu podmiot odpowiedzialny prowadzi rejestr ciąż. Dostęp do tego rejestru ma zarówno pacjentka, jak i lekarz. Rejestr jest dostępny pod adresem:https://www.ulipristal-pregnancy-registry.com/pl/ i ma na celu zbieranie danych medycznych o wyniku ciąży u kobiet, które stosowały uliprystal w dawce 30 mg zgodnie ze wskazaniami umieszczonymi w ulotce dla pacjenta.

W sytuacji, gdyby pojawiły się nowe dane, wskazujące na konieczność aktualizacji zapisów w drukach informacyjnych, Europejska Agencja Leków, Komitet CHMP (Committee for Medicinal Products for Human Use, CHMP) oraz Komisja Europejska wdrożą odpowiednie procedury, aby taką zmianę przeprowadzić - zapewnia Miłkowski.

Różnice między systemami rejestracyjnymi leków w UE i USA

Jak wskazuje wiceminister w odpowiedzi na interpelację, nie bez znaczenia jest także fakt, że pomiędzy systemami rejestracyjnymi w krajach Unii Europejskiej a Stanach Zjednoczonych występują zasadnicze różnice.

W państwach członkowskich Unii Europejskiej w ocenie naukowej biorą udział eksperci delegowani przez kraje członkowskie UE, a finalna ocena jest dyskutowana w ramach prac Komitetu CHMP (Committee for Medicinal Products for Human Use, CHMP).

Ocena jest przekazywana do Komisji Europejskiej, czyli do organu finalnie wydającego pozwolenie na dopuszczenie do obrotu ważne we wszystkich krajach UE.

Ocena gospodarki hormonalnej u kobiety, która przyjęła UPA i powiązania z przyjęciem tej substancji podlega analizie lekarza specjalisty. Na gospodarkę hormonalną ma wpływ wiele czynników i dlatego w tej klinicznej kwestii kluczowe znaczenie ma opinia specjalistów – konsultantów krajowych i wojewódzkich z dziedziny ginekologii i położnictwa.

Jednakże prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, w ramach prowadzonego krajowego systemu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii, gromadzi informacje o działaniach niepożądanych. Są one przekazywane do prowadzonego we wszystkich krajach UE systemu monitorowania działań niepożądanych. Podlegają one systematycznej analizie, na wstępie poprzez wykrywanie sygnałów, tj.nieznanych wcześniej działań niepożądanych, a także dzięki analizie danych zgromadzonych w okresowych raportach o bezpieczeństwie.

Jeśli na podstawie zgromadzonych danych zaistnieje konieczność aktualizacji zapisów w drukach informacyjnych, to taka sprawa jest dyskutowana na forum odbywających się co miesiąc spotkań Komitetu ds. Nadzoru nad Bezpieczeństwem Farmakoterapii (ang. PRAC – Pharmacovigilance Risk Assessment Committee) i następnie wprowadzana do bieżącej informacji dla fachowego pracownika opieki zdrowotnej (ChPL) i w ulotce dla pacjenta.

Odnośnie do zgłaszanych działań niepożądanych, to dane te są gromadzone we wspólnej bazie danych UE dostępnej także publicznie pod adresem www.adrreports.eu.

ZOBACZ TAKŻE: Tabletka “dzień po” przyjmowana w aptece? Dr Merks: takie rozwiązanie zabezpieczy farmaceutów i pacjentki