Grypa coraz bliżej

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ocenia, że weszliśmy w trzeci stopień zagrożenia pandemią grypy. Podejrzane są cztery krążące obecnie typy wirusa ptasiej grypy, ale zdecydowanie największy potencjał pandemiczny ma wirus H5N1. Zapowiadana pandemia będzie pierwszą, z którą będziemy walczyć używając szczepionek.

WHO przewiduje, że podczas pandemii na grypę zachoruje od 20 do 50 proc. całej populacji. Choroba zaatakuje głównie osoby młode, które dotychczas nie miały styczności z wirusem pochodzenia zwierzęcego. Osoby starsze, najbardziej narażone na grypę sezonową, będą tym razem mniej zagrożone, gdyż przeżyły poprzednie pandemie (w latach 1957 i 1968), a to przygotowało je do walki z wirusem pandemicznym. Wybuch epidemii wiązać się będzie z masowymi absencjami w pracy, co przyniesie ogromne straty ekonomiczne. Według różnych symulacji, z powodu pandemii grypy umrze od 7 do nawet 100 milionów ludzi. Dla porównania każdego roku na grypę sezonową i jej powikłania umiera od 500 tys. do 1 mln osób.

Istnieje też, choć jest o wiele mniej prawdopodobny, scenariusz optymistyczny - dzięki podjętym działaniom uda się wyeliminować ze środowiska wirusy o potencjale pandemicznym lub powstanie szczep o niskiej zjadliwości, który będzie występować jedynie endemicznie.

Mistrz zmienności

Wirus grypy należy do rodziny Orthomyxoviridae i charakteryzuje się dużym polimorfizmem. Genom wirusa, będący pojedynczą nicią RNA, otoczony jest kapsydem. Jego wewnętrzna część, tzw. matriks (M), jest zbudowana z białek, natomiast część zewnętrzną stanowią wypustki glikoproteinowe - 80 proc. z nich to hemaglutynina (HA), 20 proc. neuraminidaza (NA). Hemaglutynina jest głównym antygenem powierzchniowym wirusa, warunkującym jego wirulencję. Dzięki rozpoznawaniu specyficznych receptorów komórkowych HA uczestniczy w procesie wiązania, a następnie wnikania wirusa do komórki gospodarza. Istnieje 16 rodzajów hemaglutyniny, z czego trzy występują u ludzi (H1, H2, H3). Neuraminidaza występuje w 9 podtypach, oznaczanych cyframi od 1 do 9, i bierze udział w pierwszej fazie zakażenia oraz w uwalnianiu wirusów potomnych z komórki.

(...)

Wróg nierozpoznany

Nie wiadomo, jaki podtyp wirusa wywoła zapowiadaną pandemię. Prawdopodobnie będzie to H5N1 obserwowany przez naukowców od 1997 r., kiedy po raz pierwszy zaatakował ludzi w Hongkongu. Na razie zakażenia ludzi wirusem H5N1 są rzadkie. "Hemaglutynina wiąże się z receptorami swoistymi gatunkowo, a podtyp H5 wirusa ptasiej grypy bardzo niechętnie przyczepia się do komórek ludzkich - wyjaśnia prof. Elżbieta Samorek-Salamonowicz. - Aby wirus nabrał większej zdolności zakażania ludzi, potrzebne jest ogniwo pośrednie, którym mogą być np. świnie. Komórki świń posiadają bowiem miejsca receptorowe swoiste zarówno dla szczepów ptasich jak i ludzkich. Ale biorąc pod uwagę, że w Azji kury i świnie hoduje się razem, w jednym pomieszczeniu, taka transmisja międzygatunkowa nie będzie niczym zaskakującym".

Dotychczas odnotowano 390 zachorowań u ludzi na grypę wywołaną wirusem H5N1 (w 15 krajach świata), z czego 246 zakończonych było zgonem (dane WHO na dzień 12.12. 2008 r.) Średnia wieku osób zakażonych wynosi 24 lata, a rozpiętość wieku od 3 miesięcy do 75 lat. Śmiertelność spowodowana zakażeniem H5N1 jest największa w grupie wiekowej 10-19 lat, gdzie sięga 73 proc., natomiast najmniejsza u osób powyżej 50. roku życia (18 proc.). Średni współczynnik śmiertelności dla wszystkich dotychczasowych przypadków infekcji wirusem H5N1 wynosi 63 proc.

Czy wiesz, że w czasie pandemii wirus obniża nieco swoją zjadliwość? Zależy mu na zakażeniu jak największej liczby gospodarzy, a zbyt duża śmiertelność przeszkadzałaby w osiągnięciu tego celu.

Jesteśmy gotowi do obrony? Co należy do najistotniejszych działań? Kiedy będzie dostępna tzw. uniwersalna szczepionka przeciwgrypowa? Co jest najbardziej skutecznym sposobem na powstrzymanie lub opóźnienie pandemii grypy?

Cały artykuł na ten temat pt. "Pandemia grypy wydaje się nieunikniona" znajdziesz w Pulsie Medycyny nr 2(185) z 28 stycznia 2009 r.

Aktualna oferta prenumeraty Pulsu Medycyny