Jakie wyzwania stoją przed polską okulistyką? [DEBATA]

W wirtualnym studiu „Pulsu Medycyny” odbyła się debata z cyklu „Wyzwania organizacyjne, diagnostyczne i terapeutyczne w okulistyce”. W dyskusji udział wzięli:

• Maciej Miłkowski, wiceminister zdrowia
• dr hab. inż. Paweł Pławiak, prof. PK, dziekan Wydziału Informatyki i Telekomunikacji Politechniki Krakowskiej, zastępca dyrektora ds. naukowych Instytutu Łączności - Państwowego Instytutu Badawczego
• prof. dr hab. n. med. Robert Rejdak, kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki Ogólnej i Dziecięcej oraz prorektor ds. umiędzynarodowienia i cyfryzacji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, prezes Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich (SCOP)
• prof. dr hab. n. med. Marek Rękas, kierownik Kliniki Okulistyki oraz zastępca dyrektora ds. naukowych Wojskowego Instytutu Medycznego - Państwowego Instytutu Badawczego, konsultant krajowy w dziedzinie okulistyki

– Najważniejsze sukcesy polskiej okulistyki ostatnich lat to przede wszystkim skrócenie kolejek do leczenia zaćmy, ale też terapia zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (ang. age related macular degeneration, AMD) oraz cukrzycowego obrzęku plamki (ang. diabetic macular edema, DME) w ramach największego programu lekowego NFZ. Dodam, że AMD jest najczęstszą przyczyną utraty widzenia centralnego w krajach rozwiniętych - tymi słowami debatę rozpoczął prof. Marek Rękas.

Konieczne jest skrócenie kolejek w AOS oraz zwiększenie liczby przeszczepień rogówki

Ekspert dodał, że kolejne ważne sprawy, które udało się pozytywnie rozwiązać, to m.in. uwolnienie rynku w obszarze witrektomii i leczenia jaskry.

– Spodziewamy się, że ten ruch spowoduje takie same zmiany, jeżeli chodzi o kolejkę oczekujących, jakich doczekaliśmy się w przypadku zaćmy - stwierdził.

– Z kolei największym wyzwaniem w najbliższym czasie będzie skrócenie kolejek do leczenia w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), jak również zwiększenie dostępności do transplantacji rogówki. Pod względem tych przeszczepów jesteśmy w ogonie Europy - ich ilość w Polsce nie przekracza 1400 rocznie, podczas gdy u naszych zachodnich sąsiadów sięga 9 tys. To duża przepaść, nawet biorąc pod uwagę różnice w populacji obu krajów - tłumaczył prof. Rękas.

Prof. Robert Rejdak zaznaczył, że pozytywne zmiany, o których wspomniał jego przedmówca pozycjonują polską okulistykę niezwykle wysoko w Europie.

– Udogodnienia, jakie mamy w Polsce sprawiają, że nasz system niczym nie odbiega od wysoko rozwiniętych krajów Europy Zachodniej. Co więcej, zdał niezwykle dobrze egzamin podczas pandemii COVID-19, kiedy to najlepiej i najskuteczniej leczyliśmy naszych pacjentów w ramach dostępnych programów lekowych. Sukcesem jest również fakt, że mamy finansowane soczewki toryczne. Ograniczeniem w ich stosowaniu jest m.in. astygmatyzm większy lub równy 2,0 dioptrii, ale już o tym rozmawiamy. Warto przy tym podkreślić, że wszczepianie soczewek torycznych wymaga szkolenia chirurgów, w co angażujemy się jako SCOP - wyjaśnił specjalista.

W przyszłości należy pochylić się nad zniesieniem pewnych ograniczeń w zabiegach zaćmy

Podczas operacji niemożliwe jest również partycypowanie pacjenta w kosztach refundowanego zabiegu usunięcia zaćmy z wykorzystaniem soczewek wieloogniskowych (multifokalnych) lub EDoF, korygujących prezbiopię (starczowzroczność). Pacjent chcący skorzystać z ich zalet traci prawo do bezpłatnego zabiegu usunięcia zaćmy. Podczas debaty padło pytanie, czy Ministerstwo Zdrowia przewiduje w najbliższym czasie zmianę przepisów w tym zakresie.

– W tym roku nie przewidujemy, ponieważ nie zostały one jeszcze przedyskutowane, ale widzimy ten problem i na pewno warto się nad nim zastanowić. Podobnie wygląda sytuacja ze zwiększeniem wskazań do zastosowania soczewek torycznych - stwierdził wiceminister Maciej Miłkowski.

Czy telemedycyna jest przyszłością okulistyki?

– Instytut Łączności - Państwowy Instytut Badawczy, nadzorowany przez Ministerstwo Cyfryzacji, od kilku lat współpracuje z Ministerstwem Zdrowia w tworzeniu rozwiązań telemedycznych. Wspólnie z Uniwersytetem Medycznym w Lublinie realizujemy wiele projektów na styku medycyny, telekomunikacji i informatyki. Projekty takie jak „okobus” (program bezpłatnych badań przesiewowych dla pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 lub w kierunku wykrycia retinopatii cukrzycowej i cukrzycowego obrzęku plamki, realizowany w woj. lubelskim - przyp. red.) pozwalają dotrzeć z wysoko specjalistycznymi badaniami do takich lokalizacji, w których brakuje okulistów. Z kolei projektowanie algorytmów uczenia maszynowego, bazujących na głębokich sieciach neuronowych, w przyszłości z pewnością będzie wspomagało diagnostykę w obszarze okulistyki, a to z kolei zwiększy jej dostępność dla całej populacji pacjentów - tłumaczył prof. Paweł Pławiak.

Eksperci rozmawiali również m.in. o tym, czy istnieją mechanizmy kontroli jakości procedur okulistycznych, jakie są kolejne plany refundacyjne oraz czy należałoby znieść skierowania do okulistów.

Debatę poprowadziła red. Katarzyna Matusewicz. Zapraszamy do oglądania!