3

Zobacz galerię

Przeprowadzenie analiz i przygotowanie raportu było możliwe dzięki własnym środkom statutowym ośrodków biorących udział w projekcie oraz w części dzięki bezwarunkowemu grantowi dydaktycznemu firmy AstraZeneca.

Pełna wersja raportu jest dostępna na stronie internetowej NIZP-PZH: www.pzh.gov.pl


Główne rekomendacje
Optymalizacja prewencji wtórnej i rozwój prewencji pierwotnej

Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują na osiągnięcia polskiej kardiologii i precyzują obszary potrzebnych zmian:

1 Rozwój kardiologii interwencyjnej w okresie ostatnich 15 lat w Polsce i w efekcie powszechny dostęp chorych z ostrym ZS do angioplastyki wieńcowej spowodowały redukcję liczby zgonów o połowę. Dlatego należy możliwie wszystkim chorym z ZS zapewnić leczenie na oddziale kardiologicznym z zastosowaniem procedur inwazyjnych.

2  Należy poprawić opiekę w zakresie prewencji wtórnej, szczególnie zwiększyć dostęp do rehabilitacji ambulatoryjnej oraz zintegrowanej z poz specjalistycznej opieki kardiologicznej w pierwszym półroczu po zawale serca. Takie działania powinny przynieść istotną redukcję kosztów z powodu zbyt częstych rehospitalizacji po ZS w Polsce.

3  Liczba zachorowań i zgonów na ZS w Polsce, szczególnie osób w wieku produkcyjnym, jest wyższa o połowę lub więcej niż w niektórych krajach Europy Zachodniej. Terapia i jej efekty (śmiertelność w szpitalach) są jednak porównywalne. Dlatego największa rezerwa w redukcji utraconych potencjalnych lat życia z powodu ZS oraz kosztów utraconych z powodu rent i przedwczesnych zgonów (szacunkowo 3-6 mld zł) jest we wprowadzeniu nowoczesnej prewencji pierwotnej, zaczynając od edukacji dzieci w szkołach, a kończąc na badaniach przesiewowych i interwencjach wśród młodzieży i dorosłych.

4 Aktualne dowody naukowe i konkretne osiągnięcia w innych krajach europejskich wskazują, że w Polsce jest możliwa redukcja liczby zachorowań i zgonów na chorobę wieńcową i ZS o połowę.

5  Warto rozważyć takie rozwiązania organizacyjne, w których jeden ośrodek byłby odpowiedzialny za efekt leczenia chorego w okresie wykraczającym poza samą hospitalizację. Taka skoordynowana opieka jest potrzebna, bo pacjent, szczególnie w pierwszym roku nowoczesnej terapii ZS, wymaga aktywnego i konsekwentnego nadzoru. W przeciwnym razie redukcja śmiertelności szpitalnej nie przyniesie oczekiwanych korzyści w okresie późniejszym.

6  Ważnym zadaniem Ministerstwa Zdrowia powinno stać się zapewnienie, wzorem Programu POLKARD 2003-2005 i 2005-2008, finansowania analiz w zakresie epidemiologii klinicznej oraz diagnostyki i terapii najważniejszych chorób serca i naczyń. Regularne kompleksowe monitorowanie trendów oraz wprowadzanie nowych wskaźników i standardów oceny przy intensywnym rozwoju opieki kardiologicznej umożliwi redukcję kosztów państwa, a oszczędności pozwoli skierować na rozwój i innowacje w walce z epidemią chorób serca i naczyń w naszym kraju.


KOMENTARZE EKSPERTÓW

Rehabilitacja + edukacja = lepsze rokowanie
 Prof. dr hab. n. med. Janina Stępińska,kierownik Kliniki Intensywnej Terapii Kardiologicznej Instytutu Kardiologii w Warszawie, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego w latach 2011-2013

Raport potwierdza wyniki innych badań i rejestrów, mówiące o znacznie wyższej śmiertelności wśród chorych leczonych zachowawczo w porównaniu z pacjentami poddanymi zabiegom kardiologii interwencyjnej. Sieć ośrodków kardiologii interwencyjnej w Polsce jest tak duża, że trzeba dołożyć wszelkich starań, by wszyscy chorzy z zawałem serca trafiali bezpośrednio do nich.

Raport uściśla dane dotyczące rehabilitacji po zawale serca — poddano jej jedynie 22 proc. chorych, w większości byli to chorzy poniżej 65. roku życia, leczeni na oddziale kardiologicznym. Wielokrotnie wykazywano, że rehabilitacja, edukacja i kontrola czynników ryzyka wiążą się z poprawą rokowania i jakości życia osób z chorobami układu krążenia. Eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego przygotowali „Optymalny Model Kompleksowej Rehabilitacji i Wtórnej Prewencji” i oszacowali efekty zdrowotne jego wprowadzenia w Polsce („Kardiologia Polska”, 2013; 71, 9: 995-1003).


Pacjentom potrzebna jest nowoczesna terapia poszpitalna
Prof. dr hab. n. med. Piotr Hoffman, kierownik Kliniki Wad Wrodzonych Serca Instytutu Kardiologii w Warszawie, prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego

Raport przygotowany przez wybitnych specjalistów rzetelnie i wyczerpująco opisuje obecną sytuację w zakresie epidemiologii, rozpoznawania, leczenia zawału serca oraz jego wczesnych i odległych efektów. Wyniki analiz przekonują jednoznacznie o korzyściach z nowoczesnego leczenia rewaskularyzacyjnego, które, choć wymaga dużych nakładów finansowych, w efekcie przyczynia się do redukcji kosztów pośrednich przez zmniejszenie śmiertelności.

Myśląc o sukcesie w walce z tą chorobą musimy pamiętać o działaniach związanych z profilaktyką pierwotną. Redukcja zagrożenia na tym etapie jest możliwa, wysoce efektywna i prowadzi do zmniejszenia liczby zachorowań i kosztów leczenia.

Śmiertelność wczesna chorych leczonych interwencyjnie z powodu ZawaŁu Serca jest niska, co jest ogromnym sukcesem polskiej kardiologii — nie tylko lekarzy, ale i decydentów, twórców oraz realizatorów systemu inwazyjnego leczenia ostrych zespołów wieńcowych. Problemem pozostaje wysoka umieralność poszpitalna. Świadczy ona o trudnościach w kontynuowaniu nowoczesnej terapii, które zaprzepaszczają dobry efekt leczenia ostrej fazy choroby.

Dane z raportu wskazują na konieczność opracowania i wdrożenia modelu kompleksowej opieki koordynowanej przez kardiologa, współpracującego z lekarzem opieki podstawowej, fizjoterapeutą i psychologiem. Należy wzmocnić rolę telemedycyny w tym zakresie. Cenne mogłoby być zachęcenie pacjentów do aktywnego tworzenia środowiska przyjaznego profilaktyce wtórnej, wzajemnie się edukującego i wspierającego.


Statystyka śmiertelności zależna jest od miejsca liczenia
Prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski, kierownik I Katedry i Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, konsultant krajowy w dziedzinie kardiologii

Środowisko medyczne przyzwyczaiło się do wiedzy, że śmiertelność w świeżym zawale serca wynosi 3-4 proc. Raport pokazał, że wynosi ona ok. 10 proc. W tym samym czasie ukazał się raport niemiecki, który podaje, że tam wynosi ona 10,7 proc.

Prawda jest taka, że jeśli patrzymy przez pryzmat ośrodka wyspecjalizowanego w leczeniu ostrych zespołów wieńcowych, ta śmiertelność rzeczywiście wynosi 3 proc. W przypadku szpitali wielospecjalistycznych ona rośnie i sięga 6-7 proc. Sumując, jest to ok. 10 proc. Czyli problem nadal jest spory, ponieważ co 10. chory z zawałem umiera.
Jeśli chodzi o opiekę poszpitalną, największym wyzwaniem jest koordynacja współpracy między opieką specjalistyczną a podstawową opieką zdrowotną. Od tego zależy poprawa skuteczności leczenia naszych pacjentów.


Teraz widać rezultaty dobrze wydanych publicznych pieniędzy
Prof. dr hab. n. med. Lech Poloński, kierownik III Katedry i Oddziału Klinicznego Kardiologii, Oddziału Chorób Serca i Naczyń Śląskiego Centrum Chorób Serca, Śląski Uniwersytet Medyczny

W ciągu ostatnich 10 lat na kardiologię zostały wydane potężne pieniądze. Śmiem twierdzić, że jak w żadnym innym dziale służby zdrowia w Polsce zostały wydane bardzo efektywnie. Teraz widać rezultaty tego. Dlatego możemy się porównywać do tak bogatego kraju jak Niemcy, jeśli chodzi o skuteczność leczenia zawałów serca.

Są osoby, którym się nie podoba, że mamy aż 150 pracowni hemodynamicznych; może rzeczywiście mogłoby ich być trochę mniej. Ale dzięki temu dostęp do nich, czas dojazdu są tak dobre, że nawet chory z małej miejscowości dotrze do pracowni tak samo szybko jak pacjent z centrum Warszawy.

Mamy do nadrobienia zaległości w dwóch obszarach. Pierwszy to prewencja pierwotna, ale to jest zadanie pewnie na dziesiątki lat, bo tego się nie zmieni w trakcie jednego pokolenia. To jest niewątpliwie wyzwanie dla kardiologów, epidemiologów, osób zajmujących się prewencją.

Drugim obszarem jest prewencja wtórna. Analizując dane do raportu, byliśmy przekonani, że wyniki będą gorsze niż w krajach sąsiednich. Okazało się, że wcale tak źle nie jest, ale dużo jeszcze mamy do nadrobienia.

Jeden z wniosków jest taki, aby chory leczony w inwazyjnym ośrodku pozostawał pod jego opieką przez rok, dwa, nawet trzy od zawału. Żeby się nie błąkał, nie szukał specjalisty, a ośrodek, który zawał wyleczył, nadawał leczeniu odpowiedni rytm. To nie znaczy, że chory ma być co tydzień badany, ale niech tenże ośrodek określi, jak często, gdzie i w jakim zakresie ma prowadzić terapię. Wydaje się to tym bardziej zasadne, że każdy ośrodek pełniący ostre dyżury kardiologiczne ma obowiązek prowadzenia poradni przyszpitalnej, przyklinicznej czy przy oddziale.


Dalsza opieka pod nadzorem ośrodka interwencyjnego
Prof. dr hab. n. med. Mariusz Gąsior, III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii, Oddział Chorób Serca i Naczyń Śląskiego Centrum Chorób Serca, Śląski Uniwersytet Medyczny

W leczeniu zawału najważniejsze są pierwsze godziny. One decydują o tym, jak chory rokuje w dalszej perspektywie. Diametralnie inaczej to wygląda, gdy chory jest leczony w pierwszej godzinie zawału, a inaczej gdy w 20. Porównując, jak bardzo skrócił się czas od początku bólu do interwencji wieńcowej wtedy, kiedy było 30 pracowni hemodynamicznych i kiedy było ich 140, okazuje się, że ubyło tylko 20 minut — z 4,5 godz. do niewiele ponad 4 godz. Tak więc i w tym zakresie jest jeszcze dużo do poprawy.

Jeśli chodzi o opiekę nad chorym po zawale, powinien on być objęty kompleksową opieką przez ośrodek, w którym był leczony w ostrej fazie. Częstość rehospitalizacji z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu 3 lat wynosi 1,5 raza, a więc nie byłoby to zbyt duże obciążenie dla ośrodków interwencyjnych. Poza tym kto może znać lepiej chorego, jak nie zespół, który leczył go od początku? Należy też pamiętać, że 20-30 proc. pacjentów stanowią osoby z wielonaczyniową chorobą wieńcową, niską frakcją wyrzutową, wymagające różnych dodatkowych zabiegów kardiologii interwencyjnej.