Młodzi Polacy niewiele wiedzą o nowotworach

Według gimnazjalistów i licealistów, najważniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko zachorowania na raka jest dziedziczność. Zapytani, czym jest nowotwór, odpowiadali m.in.: „Objawem raka jest wypadanie włosów” i „Możemy się zarazić nawet w powietrzu”. Jako metodę walki z nowotworem uczniowie wymieniają jedynie chemioterapię, utożsamianą z wypadaniem włosów, oraz operacje chirurgiczne. Według zdecydowanej większości, rak jest chorobą nieuleczalną i nieuchronnie prowadzi do śmierci.

Czym skorupka za młodu…

Wiedzę uczniów na temat raka i jego profilaktyki sprawdzała Fundacja Rosa i Fundacja Onkologiczna DUM SPIRO-SPERO. Badania zostały przeprowadzone w formie ankiet na reprezentatywnej próbie 1582 uczniów z liceów, techników i gimnazjów. Pytania dotyczyły trzech rodzajów nowotworów: raka płuca, czerniaka skóry i raka szyjki macicy. Chorują na nie najczęściej osoby dorosłe, ale zachowania i nawyki zwiększające ryzyko zachorowania pojawiają się już w wieku młodzieńczym. 

„Zauważyliśmy, że edukacja młodzieży w zakresie profilaktyki wymienionych typów nowotworów złośliwych jest bardzo potrzebna. Uczniowie mają niewielki dostęp do rzetelnych źródeł wiedzy na ten temat, ale też sami niespecjalnie szukają tych informacji” — mówi Martyna Niewójt z Fundacji Rosa, szef programu Rakoobrona. 

Za wcześnie, by myśleć o raku

Młodzież zna pojęcie profilaktyki, ale utożsamia je przeważnie z badaniami profilaktycznymi. Z kolei samobadanie odnosi przede wszystkim do samobadania piersi. „Uczniowie stwierdzają co prawda, że istnieje zależność między piciem alkoholu i paleniem papierosów a ryzykiem raka, jednak nie dostrzegają innych związków między stylem życia a możliwością zachorowania — komentuje Martyna Niewójt. — Perspektywa zachorowania jest dla nich często zbyt odległa, by mogła wpłynąć na zachowania”.

„Częste siedzenie na podłodze powoduje raka szyjki macicy”

Młodzież najwięcej wie o raku płuca. 58,2 proc. uczniów wskazało jego przyczyny poprawnie. Jednak pisali w ankietach również, że „rak płuc to inaczej rozedma płuc”, a wywołać może go choćby „promieniowanie z baterii telefonu”. 38 proc. uczniów prawidłowo określiło przyczyny czerniaka skóry. Pozostali pisali m.in., że w przypadku tego nowotworu „skóra robi się czarna, zwęglona, gnije”, „na oku robi się czarna kropka i można oślepnąć” czy „odpada skóra”. 

Najgorzej jest z wiedzą na temat raka szyjki macicy. Jako możliwe przyczyny choroby uczniowie wymieniali m.in. „częste siedzenie na podłodze”, a także „promienie UV”. Jedna osoba zidentyfikowała go nawet jako „grzyb dróg rodnych”. „Co drugi uczeń zadeklarował, że wie, co to za nowotwór, ale jedynie 10 proc. potrafiło prawidłowo wskazać jego przyczyny. Tylko 35 proc. wiedziało, że szczepionka przeciw wirusowi HPV zapobiega rakowi szyjki macicy” — dodaje Martyna Niewójt. 

„Im mniej o tym myślę, tym większa szansa, że nie zachoruję”

Skąd młodzież czerpie wiedzę o nowotworach złośliwych i ich profilaktyce? Większość z Internetu lub seriali. „Pojawiają się tam przypadki skrajne, ale nie ma mowy o profilaktyce — mówi Martyna Niewójt. — Tymczasem wiedza o przyczynach i zapobieganiu nowotworom może uchronić młodych ludzi przed zachorowaniem w przyszłości. Dlatego edukacja w tym zakresie jest tak istotna. Wielu uczniów uważa, że rak to problem, który ich nie dotyczy. Niektórzy są przekonani, że jeśli nie będą myśleli o ryzyku zachorowania, to nie zachorują”.