Nadciśnienie a praca mózgu

Łagodne zaburzenia poznawcze (mild cognitive impairment, MCI) charakteryzują się przede wszystkim pogorszeniem pamięci oraz słabszymi wynikami uczenia się w porównaniu z normami opracowanymi dla poszczególnych przedziałów wiekowych. Pomimo tych trudności, pacjenci z MCI dobrze dają sobie radę w codziennym życiu. Częstość występowania upośledzeń poznawczych wzrasta wraz z wiekiem, szacuje się jednak, że u około połowy 85-latków nigdy nie dojdzie do tego typu zmian. Dlatego zaburzeń tych nie należy utożsamiać wyłącznie ze starością, a przyczyn ich występowania poszukuje się w różnych współistniejących schorzeniach. Kilka lat temu pojawiła się teza, że łagodne zaburzenia poznawcze mogą być powodowane wieloletnim występowaniem nadciśnienia tętniczego. Nadciśnienie jest istotnym czynnikiem patologii naczyniowej, wydaje się też, że sprzyja niekorzystnym zmianom istoty białej centralnego układu nerwowego.

Zaostrzanie objawów demencji

Kolejnych danych potwierdzających związek pomiędzy nadciśnieniem tętniczym a upośledzeniem czynności poznawczych dostarczyło badanie prospektywne, przeprowadzone przez amerykańskich naukowców z Columbia University w Nowym Jorku, w grupie 918 pacjentów ze średnią wieku 76,3 roku. W chwili włączenia do badania żaden z uczestników nie cierpiał na zaburzenia poznawcze. Obserwacja follow-up trwała średnio przez 4,7 roku. Co 18 miesięcy każdy uczestnik badania poddawany był testom fizycznym i psychologicznym oceniającym stan zdrowia. W czasie obserwacji u 334 pacjentów rozwinęły się łagodne zaburzenia poznawcze, z czego u 160 - zaburzenia poznawcze typu amnestycznego, a u 174 zaburzenia nieamnestyczne. Wykorzystując analizę regresji wielu zmiennych (m.in. wieku i płci) stwierdzono, że ryzyko rozwoju MCI było zdecydowanie wyższe u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Autorzy przedstawili też kilka nowych hipotez, wyjaśniających, na czym polega związek pomiędzy nadciśnieniem a upośledzeniami poznawczymi. Ich zdaniem, wysokie ciśnienie krwi może bezpośrednio przyczyniać się do dysfunkcji bariery krew-mózg, a to z kolei pozwala na przenikanie do mózgu potencjalnie niebezpiecznych komórek układu immunologicznego. Innym przytoczonym przez amerykańskich badaczy wytłumaczeniem jest tworzenie wskutek nadciśnienia wolnych rodników, które mogą m.in. uszkadzać neurony.
Łagodne zaburzenia poznawcze są zespołem objawów, któremu przypisuje się znaczne ryzyko rozwoju w kierunku choroby otępiennej, a zwłaszcza choroby Alzheimera. U pacjentów z chorobą Alzheimera nadciśnienie tętnicze powoduje zaostrzenie objawów demencji - donieśli badacze z Uniwersytetu w Pittsburgu (USA) podczas dorocznego zjazdu Amerykańskiego Towarzystwa Radiologicznego (Radiological Society of North America), który odbywał się w Chicago w listopadzie 2007 roku. Oznacza to, że nadciśnienie jest nie tylko jedną z przyczyn rozwoju zmian demencyjnych, ale także moduluje przebieg choroby otępiennej. W zaprezentowanym badaniu mierzono za pomocą rezonansu magnetycznego przepływ krwi w mózgach 68 starszych pacjentów. U 48 z nich nie występowały zmiany demencyjne (w tej grupie 38 osób miało nadciśnienie, 10 osób miało prawidłowe ciśnienie krwi), a 20 cierpiało na chorobę Alzheimera (w tej grupie nadciśnienie miało 10 osób). Według autorów doniesienia, nadciśnienie zwiększa wrażliwość mózgu na efekty patologicznych zmian w neuronach. A zatem u pacjentów z chorobą Alzheimera bardzo istotne jest właściwe, agresywne leczenie rozpoznanego nadciśnienia tętniczego.

Pacjenci nie pamiętają nazw leków

Negatywny wpływ nadciśnienia tętniczego na funkcjonowanie mózgu, zwłaszcza pamięci, odbija się niekorzystnie na bezpieczeństwie i skuteczności prowadzonej farmakoterapii hipotensyjnej. Jedno z amerykańskich badań dotyczących tego zagadnienia wykazało, że 40,5 proc. pacjentów otrzymujących leki przeciwnadciśnieniowe nie jest w stanie przypomnieć sobie nazwy przyjmowanego preparatu. Analizę opublikowaną w listopadzie ub.r. w Journal of General Internal Medicine, nadzorowaną przez badaczy z Northwestern University's Feinberg School of Medicine w Chicago, przeprowadzono w grupie 119 chorych z 3 ośrodków medycznych. rednia wieku uczestników badania wyniosła 55 lat. Odsetek osób, które nie pamiętały nazwy zażywanego leku wzrósł nawet do 68,3 proc., gdy analizę zawężono wyłącznie do pacjentów z niewielką wiedzą medyczną, tzn. mających trudności z czytaniem i rozumieniem materiałów na tematy zdrowotne. Zdaniem badaczy, problem jest poważny, gdyż nieznajomość przyjmowanych leków przeciwnadciśnieniowych łatwo może prowadzić do wystąpienia groźnych interakcji lekowych.
Brak rzetelnych informacji na temat stosowanej farmakoterapii jest też istotnym problemem przy hospitalizacji chorego. Według autorów badania, producenci leków powinni pomyśleć o mniej skomplikowanych nazwach handlowych leków, zwłaszcza generyków.

Źródła: Arch. Neurol. 2007, 64: 1734-1740; J. Gen. Intern. Med. 2007, 22: 1523-1526.