Przywrócenie uprawnień pediatrom i internistom oraz zastąpienie wyboru lekarza jednoczesnym wyborem świadczeniodawcy i lekarza to najważniejsze zmiany, jakie zaszły w tym roku w podstawowej opiece zdrowotnej (poz). Zmiany, jakie mają zajść w roku przyszłym, dotyczą poszerzenia zakresu badań diagnostycznych wykonywanych w ramach świadczeń poz.

Przywrócenie uprawnień pediatrom i internistom oraz zastąpienie wyboru lekarza jednoczesnym wyborem świadczeniodawcy i lekarza to najważniejsze zmiany, jakie zaszły w tym roku w podstawowej opiece zdrowotnej (poz). Zmiany, jakie mają zajść w roku przyszłym, dotyczą poszerzenia zakresu badań diagnostycznych wykonywanych w ramach świadczeń poz.

Na początku grono lekarzy, którzy mogli udzielać świadczeń w zakresie poz, nie było ściśle określone. Oprócz specjalistów w dziedzinie medycyny rodzinnej, ustawa wymieniała lekarzy posiadających jakąkolwiek specjalizację w dziedzinach: medycyny ogólnej, chorób wewnętrznych i pediatrii. Zaznaczono przy tym, że wyliczenie to ma charakter przykładowy, z czego wynikało, że lekarzem poz mógł być ponadto każdy inny lekarz zatrudniony w poradniach poz. Sztuczne zawężenie specjalizacjiRadykalna zmiana nastąpiła w 2007 r., kiedy to grono lekarzy poz zostało ściśle określone i poważnie okrojone. Odtąd lekarzem poz mógł zostać wyłącznie specjalista w dziedzinie medycyny rodzinnej lub lekarz odbywający specjalizację w tej dziedzinie oraz lekarz posiadający specjalizację II stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej. Zmiana została uzasadniona „koniecznością zapewnienia pełnej zgodności z przepisami Unii Europejskiej”. Chodziło o dyrektywę dotyczącą uznawania kwalifikacji zawodowych, która jakoby wymagała, żeby świadczenia poz były udzielane jedynie przez lekarzy posiadających specjalistyczne kwalifikacje w dziedzinie medycyny rodzinnej. Pozostałym lekarzom: internistom, pediatrom i lekarzom ze specjalizacją I stopnia z medycyny ogólnej, a także innym lekarzom, którzy przez ostatnie 10 lat nieprzerwanie udzielali świadczeń poz, utrzymano uprawnienia do udzielania tych świadczeń na zasadzie praw nabytych. Lekarzom, którzy udzielali świadczeń przez okres krótszy, utrzymano uprawnienia tylko do końca 2017 r.Zobowiązanie do odbycia kursuOgraniczenie dostępu do świadczeń pediatrów i internistów w ramach poz nie było jednak konieczne. Prawo unijne nie przewiduje bowiem harmonizacji systemów opieki zdrowotnej, a jedynie harmonizację kształcenia lekarzy. Obecnie przywrócono więc możliwość udzielania świadczeń poz lekarzom posiadającym specjalizację I lub II stopnia albo tytuł specjalisty w dziedzinie chorób wewnętrznych lub pediatrii albo mającym specjalizację I stopnia w dziedzinie medycyny ogólnej. Zobowiązano ich jednak, aby w okresie 3 lat od rozpoczęcia udzielania świadczeń poz ukończyli kurs w dziedzinie medycyny rodzinnej organizowany przez Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Zobowiązanie to nie dotyczy lekarzy, którzy utrzymali uprawnienia do udzielania świadczeń poz na zasadzie praw nabytych.Migrujący lekarze zaburzyli systemReforma systemu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej, jaką przeprowadzono w 1999 r., opierała się na założeniu, że „pieniądze mają iść za pacjentem”. W związku z tym pacjenci uzyskali prawo wyboru tego, kto ma ich leczyć. W opiece specjalistycznej i szpitalnej prawo to ogranicza się do wyboru świadczeniodawcy, natomiast w poz wybór dotyczy konkretnego lekarza. Wynika to z kolejnego założenia, że podstawową jednostką systemu ma być lekarz rodzinny, który sprawuje ciągłą opiekę nad pacjentem i jego rodziną. Założenie to nie uwzględniało jednak migracji lekarzy oraz tego, że dla pacjenta liczy się również miejsce udzielania świadczeń. W pierwszych latach po reformie trzymano się ściśle założeń i przyjmowano, że deklaracje wyboru należą do lekarza. W przypadku migracji lekarzy powodowało to jednak finansowanie fikcji, że pacjenci podążają za nimi. Zdecydowano więc, że pacjent wybiera lekarza, który udziela świadczeń w określonym miejscu, a deklarację składa u świadczeniodawcy. Nie rozstrzygnięto jednak problemu ważności deklaracji po odejściu lekarza od świadczeniodawcy. Początkowo przyjmowano, iż deklaracje tracą ważność. To jednak powodowało konieczność ponownego ich zbierania, co jest procesem żmudnym i długotrwałym, ponieważ nie da się zobligować do złożenia deklaracji pacjenta, który nie korzysta ze świadczeń. W tym czasie świadczeniodawca tracił środki wypłacane na podstawie deklaracji, których nie odnowił. Kompromis został osiągnięty w 2006 r., kiedy to prezes Narodowego Funduszu Zdrowia zarządził, że deklaracje pozostałe po odejściu lekarza zachowują ważność do czasu złożenia nowych.Zachowana ważność wyboru świadczeniodawcyTegoroczna zmiana ustawy potwierdziła ów kompromis. Prawo wyboru lekarza poz zostało zastąpione prawem wyboru świadczeniodawcy poz, dzięki czemu deklaracje wyboru zostały jednoznacznie przypisane świadczeniodawcom. Wybierając świadczeniodawcę, pacjent dokonuje jednocześnie wyboru lekarza. W razie odejścia lekarza deklaracje zachowują ważność w zakresie wyboru świadczeniodawcy do czasu wyboru innego lekarza u tego samego świadczeniodawcy albo wyboru nowego świadczeniodawcy. Dotychczasowych deklaracji wyboru lekarza nie trzeba zastępować nowymi, ponieważ świadczeniodawcy, u których złożono dotychczasowe deklaracje, stali się z mocy prawa świadczeniodawcami wybranymi przez pacjenta. Powyższe zmiany obowiązują od 16 czerwca br. Poszerzenie zakresu zlecanej diagnostykiOd 1 stycznia 2015 r. planuje się natomiast znaczne poszerzenie puli badań diagnostycznych przypisanych lekarzom poz. Ma to na celu skrócenie kolejek do specjalistów. W zakresie badań biochemicznych i immunochemicznych w surowicy krwi mają dojść badania: na całkowitą zdolność wiązania żelaza (TIBC), PSA — antygen swoisty dla stercza (całkowity i wolny), przeciwciała anty HCV, FT3 i FT4 oraz Helicobacter pylori antygen. W zakresie badań elektrokardiograficznych — EKG wysiłkowe, Holter EKG i Holter ciśnieniowy. Badania ultrasonograficzne nie będą ograniczone do jamy brzusznej, a do tego mają dojść badania endoskopowe (gastroskopia i kolonoskopia), echokardiografia oraz spirometria. PODSTAWA PRAWNA1. ustawa z 21 marca 2014 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 15 maja, poz. 619);2. projekt rozporządzenia ministra zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.