Podwyżka 203: podział na składniki wynagrodzenia

"Dotychczas podwyżka z tytułu "203" była wypłacana w formie dodatku. Zamierzamy ją rozdzielić na wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wysługę lat, dodatek funkcyjny. Ponadto pielęgniarki i lekarze pracujący w systemie zmianowym, zgodnie z harmonogramem, otrzymują odpowiednio dodatkowe wynagrodzenie za pracę w nocy lub święta, a lekarze za dyżury. Wypłatę ich regulują przepisy regulaminu wynagradzania, odwołujące się do zapisów ustawy o ZOZ-ach. Z korzyścią dla zakładu byłoby rozdzielić podwyżkę także na ww. dodatkowe składniki, bowiem ustawa o 203 zł mówi o przeciętnym wynagrodzeniu, a takim jest całe wynagrodzenie pracownika otrzymane w danym miesiącu. Czy słusznie?".
Ustawa "203", określając minimalną wysokość podwyżki, mówi o przyroście przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia łącznie ze skutkami wzrostu wszystkich składników wynagrodzenia. Takie sformułowanie uprawnia SP ZOZ-y do rozdzielenia kwoty podwyżki na wszystkie składniki wynagrodzenia, tak aby w sumie pracownik otrzymywał wynagrodzenie podwyższone o kwotę minimalną. O ile rozdzielenie podwyżki na stałe składniki wynagrodzenia, takie jak wynagrodzenie zasadnicze, dodatek za wysługę lat czy dodatek funkcyjny nie sprawia w praktyce większych problemów, o tyle trudno jest dokonać takiego rozdzielenia na składniki zmienne, do których należy wynagrodzenie za dyżury medyczne czy za godziny nadliczbowe. Dlatego część SP ZOZ-ów zrezygnowała z rozdzielania podwyżki na składniki wynagrodzenia i udzieliła jej w formie osobnego dodatku do wynagrodzenia zasadniczego.

Sąd Najwyższy kwestionuje dodatki...

Udzielenie podwyżki w tej formie zostało zakwestionowane przez Sąd Najwyższy, jako mniej korzystne dla pracowników. Sąd uznał, że ustawa "203" wymaga rozdzielenia podwyżki na wszystkie składniki wynagrodzenia miesięcznego. Przy czym argumentacja sądu opierała się na założeniu, że do składników wynagrodzenia, na jakie rozdziela się kwota podwyżki, nie zalicza się świadczeń odrębnych, takich jak odrębne wynagrodzenie za dyżury medyczne czy nagroda jubileuszowa. Udzielenie podwyżki w formie dodatku sprawia, że świadczenia odrębne nie wzrastają, natomiast rozdzielenie jej na składniki wynagrodzenia miesięcznego powoduje dodatkowy wzrost tych świadczeń odrębnych, których wysokość opiera się na wysokości wynagrodzenia zasadniczego. Problem ten został szczegółowo opisany w artykule ?Czy lekarzom przysługują dodatkowe pieniądze za dyżury z tytułu "203" (Puls Medycyny nr 4 z 22 lutego 2006 r., s. 30).

... I nie zgadza się z własnym ustaleniem

Jednak założenia, na których opierał się Sąd Najwyższy, kwestionując udzielenie podwyżki w formie dodatku, okazują się bezpodstawne w świetle najnowszej uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego. W uchwale tej sąd rozstrzygnął, że na poczet podwyżki z ustawy "203" zalicza się wzrost wszystkich składników wynagrodzenia w rozumieniu art. 2 pkt 2 i 3 ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców. Przywołane przepisy odwołują się do zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny w Załączniku do objaśnień do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń. Zgodnie z tymi zasadami, do wynagrodzeń objętych podwyżką zalicza się, oprócz składników wynagrodzenia miesięcznego, także odrębne wynagrodzenia za dyżury, nagrody jubileuszowe, a nawet odprawy emerytalno-rentowe.
W tym miejscu trzeba zauważyć, że wskazane przez Sąd Najwyższy zasady statystyki zostały opracowane na potrzeby sprawozdań statystycznych, które ze swej istoty dotyczą okresów minionych. Ścisłe zastosowanie się do nich pozwala wprawdzie sądom na dokładne rozstrzygnięcie o wysokości roszczeń należnych z tytułu podwyżki, lecz wyklucza ustalenie stałej kwoty minimalnej, o jaką powinno wzrosnąć wynagrodzenie zasadnicze, z uwagi na konieczność uwzględnienia zmiennych składników wynagrodzenia i świadczeń przyszłych. Ustalenie stałej kwoty podwyżki wynagrodzenia zasadniczego wymagałoby ustępstwa na korzyść pracowników, jakim byłoby pominięcie w obliczeniach tych składników wynagrodzenia, które mogą ulec zmianie oraz świadczeń przyszłych.

Komplikacje z podwyżkami

Warto zatem zastanowić się, czy nie pozostać przy stałym dodatku do wynagrodzenia, który pozwoli uniknąć komplikacji związanych z rozbijaniem podwyżek na poszczególne składniki wynagrodzenia. Wcześniejsze zastrzeżenia Sądu Najwyższego tracą bowiem na znaczeniu w świetle przytoczonej wyżej uchwały składu 7 sędziów. Sąd wychodził wcześniej z założenia, że udzielając podwyżki w formie stałego dodatku do wynagrodzenia, pracodawca wyklucza wzrost składników wynagrodzenia nie objętych kwotą podwyżki, a opartych na wynagrodzeniu zasadniczym, takich jak np. odrębne wynagrodzenie za dyżury. Skoro jednak w uchwale przyjęto, że na poczet podwyżki zalicza się wzrost wszelkich składników wynagrodzenia, to udzielenie jej w formie stałego dodatku może być kwestionowane jako mniej korzystne dla pracownika tylko w przypadku nieuwzględnienia tego dodatku przy obliczaniu wartości świadczeń, których nie zalicza się do wynagrodzeń. Świadczenia te, wymienione w dziale VIII załącznika do objaśnień, opierają się jednak z reguły na wysokości całego wynagrodzenia (jak zasiłek chorobowy lub odprawa pieniężna) albo nie mają w ogóle odniesienia do wysokości wynagrodzenia (jak ekwiwalent za używanie narzędzi czy należności z tytułu podróży służbowych).
Rozdzielenie kwoty podwyżki, jakiego zamierza dokonać czytelniczka, jest więc dopuszczalne, lecz nie wydaje się konieczne. Dokonując tego rozdzielenia, należy pamiętać o wyrównaniu wysokości wynagrodzenia w przypadku zmniejszenia liczby dyżurów.
Na zakończenie drobna uwaga: ogólna kwota podwyżki z ustawy "203" - według moich wyliczeń i orzecznictwa sądowego - wynosi dokładnie 313,23 zł.

Podstawa prawna:
1) art. 2 pkt 2 i 3 w związku z art. 4a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r., nr 1, poz. 2 ze zm.);
2) postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2006 r., sygn. akt III BP 1/05;
3) uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2006 r., sygn. akt III PZP 4/06.