Podwyżki płac w 2005 roku

Spośród zakładów opieki zdrowotnej przepisy obejmują SP ZOZ-y, wymienione wprost w ustawie, a także NZOZ-y, kwalifikujące się jako przedsiębiorcy (które na potrzeby tej ustawy oznaczają podmiot gospodarki narodowej prowadzący działalność gospodarczą niekoniecznie we własnym imieniu). Chodzi zatem o duże NZOZ-y, zatrudniające powyżej 50 osób i funkcjonujące w ramach działalności gospodarczej swojego właściciela.
Przepisy ustawy nie dotyczą ZOZ-ów budżetowych, w których wysokość wynagrodzeń określana jest na szczeblu centralnym rozporządzeniem ministra zdrowia.
Przeciętne,
a nie indywidualne
Drugą kwestią, którą należy wyjaśnić na wstępie, jest charakter zakładowych podwyżek, odmienny od podwyżek ustawowych 203 i 110 zł. Podwyżki zakładowe dotyczą przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a nie indywidualnych wynagrodzeń poszczególnych pracowników. Może to prowadzić do sytuacji, w której ustalona podwyżka nie zostanie przyznana pracownikom w takiej samej wysokości. Niektórym pracownikom może nie być przyznana w ogóle. Ustawa nie odnosi się bowiem do poszczególnych wynagrodzeń, które powinny być ustalane zgodnie z postanowieniami regulaminu wynagradzania i kodeksu pracy tak, aby odpowiadały rodzajowi pracy i kwalifikacjom potrzebnym do jej wykonywania oraz ilości i jakości pracy świadczonej przez poszczególnych pracowników. Nie daje zatem pracownikom prawa do zgłaszania indywidualnych roszczeń o podwyższenie wynagrodzenia, czym różni się zasadniczo od nadzwyczajnych podwyżek o 203 i 110 zł, o które można było występować do sądów pracy.
Potrzebne porozumienie
ze związkami
Wysokość podwyżek ustala się w porozumieniu, które zawiera pracodawca, reprezentowany z reguły przez dyrektora ZOZ-u, ze związkami zawodowymi. Porozumienie powinno uwzględniać sytuację i możliwości finansowe zakładu, wskaźniki ustalone przez Radę Ministrów oraz nadzwyczajne podwyżki 203 i 110 zł. Porozumienie w sprawie wysokości podwyżek zawiera się co roku, w terminie do końca lutego. Jeżeli porozumienie nie zostanie zawarte, przyrost wynagrodzenia ustala pracodawca w drodze zarządzenia w terminie do 10 marca. Ustalona kwota podwyżek może ulec zmianie w razie zmiany sytuacji i możliwości finansowych zakładu.
Wskaźnik przyrostu przeciętnego wynagrodzenia ustalony przez Radę Ministrów na 2005 r. wynosi 4,5 proc. Jest to wskaźnik maksymalny, który wyznacza granice negocjacji płacowych. Jego przekroczenie jest dopuszczalne, ale może pozbawić dyrektora SP ZOZ-u prawa do nagrody rocznej. Jeżeli jego przekroczenie spowoduje ponadto pogorszenie sytuacji finansowej SP ZOZ-u, to dyrektor może zostać odwołany ze stanowiska. Te same konsekwencje mogą spotkać dyrektora w razie przekroczenia przyrostu wynagrodzenia ustalonego w porozumieniu lub zarządzeniu.
Oprócz wskaźnika rocznego, Rada Ministrów określiła orientacyjne wskaźniki kwartalne, które dla kolejnych kwartałów 2005 roku wynoszą: 3,5 proc., 4,5 proc., 4,5 proc., 5,5 proc..
Z przepisów omawianej ustawy wynika, że przyrost wynagrodzeń w zakładzie powinien następować co roku, bez względu na jego sytuację finansową. Osiągnięcie dodatniego wyniku finansowego zakładu za poprzedni rok obrotowy nie stanowi już bowiem wstępnego warunku dla wprowadzenia podwyżek. Sytuacja i możliwości finansowe zakładu mogą wpływać jedynie na wielkość przyrostu, który w niekorzystnej sytuacji może być także bliski zeru.
Nieustalenie odpowiedniego przyrostu wynagrodzeń w wyżej wymienionych terminach, a także niewykonanie ustalonych podwyżek uprawnia związki zawodowe do wszczęcia sporu zbiorowego, który może zakończyć się legalnym strajkiem. Tam, gdzie nie ma związków zawodowych, a pracodawca uchyla się od wydania zarządzenia o rocznym przyroście wynagrodzenia bądź go nie realizuje, pozostaje zwrócić się ze skargą do Państwowej Inspekcji Pracy na niewykonywanie przez pracodawcę jego obowiązków.