Reforma szpitali po nowemu. Pierwszy pakiet zmian jeszcze w 2024 r.

Trwa spotkanie przedstawicieli władz samorządowych oraz środowiska dyrektorów z minister Izabelą Leszczyną oraz przedstawicielami Narodowego Funduszu Zdrowia. Podczas spotkania Ministerstwo Zdrowia przedstawiło zarys nowej koncepcji reformy szpitali. Minister Leszczyna podkreśla, że uczestnictwo w procesie transformacji będzie dobrowolne. Decyzja będzie leżała po stronie dyrektorów i organów tworzących. Przedstawiona koncepcja ma być teraz dyskutowana w środowisku, resort nie chce narzucać dyrektorom gotowych rozwiązań.

– Deregulacja, czyli chcemy szpitalom ułatwiać funkcjonowanie, zdjąć z nich przeregulowanie i sztywne zasady, których przestrzeganie nie ma wpływu na jakość świadczeń i bezpieczeństwo pacjenta, a utrudniają funkcjonowanie szpitali. Drugi filar to transformacja. Bardzo często dyrektorzy żalą się, że brakuje im lekarzy. Kadry brakuje również dlatego, że częstą jest sytuacja, gdy trzy powiaty blisko siebie mają trzy szpitale i w każdym z nich jest np. chirurgia czy porodówka. Proponujemy cały szereg rozwiązań, które ułatwią organom tworzącym konsolidację szpitali lub przekształcanie oddziałów całodobowych i ostrych w oddziały realizujące świadczenia w trybie planowym. Trzeci komponent to odwrócona piramida świadczeń, której celem jest przesuwanie strumienia pacjentów ze szpitali do AOS i POZ. W szpitalach powinny pozostać jedynie świadczenia, które nigdzie indziej nie mogą być wykonane. Odwrócona piramida świadczeń ma służyć zmniejszaniu obciążeń kosztowych szpitali – mówiła podczas konferencji prasowej po spotkaniu z dyrektorami minister Leszczyna.

Deregulacja i transformacja - dwa kierunki reformy szpitali

Szczegóły koncepcji przedstawił Piotr Nowicki, członek ministerialnego zespołu.

Zmiany w szpitalnictwie będą wynikały z dwóch zaplanowanych przez MZ procesów: transformacji i deregulacji oraz wprowadzenia odwróconej piramidy świadczeń. Wszystkie trzy procesy mają się toczyć równolegle.

Proces deregulacji zostanie przeprowadzony w dwóch pakietach: dwa pierwsze zostaną przedstawione w 2024 r., dwa kolejne w 2025. 1. pakiet deregulacji jest obecnie w przygotowaniu. Deregulacja obejmie wszystkie rodzaje świadczeń, jej podstawowym celem jest optymalne wykorzystanie optymalnych zasobów bez straty jakości leczenia.

Najważniejsze punkty 1. pakietu deregulacji:

• rezygnacja z definiowania i określania poziomów PSZ (tzw. sieci szpitali) na rzecz kwalifikowania wszystkich świadczeniodawców posiadających przynajmniej jeden tzw. profil kwalifikujący
• złagodzenie zasad udzielania przez świadczeniodawców w ramach PSZ dodatkowych rodzajów świadczeń, np. chemioterapii
• wprowadzenie regulacji umożliwiającej, na wniosek świadczeniodawcy, dokonanie w umowie o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w ramach PSZ zmiany polegającej na zastąpieniu określonych profili kwalifikujących odpowiadającymi im profilami świadczeń realizowanymi w trybie hospitalizacji planowej albo leczenia jednego dnia, za zgodą Prezesa NFZ
• uzupełnienie katalogu świadczeń ambulatoryjnych udzielanych bez skierowania, zawartego w art. 57 ust. 2 ustawy o świadczeniach o poradę optometrysty
• określenie minimalnego udziału świadczeń zabiegowych w oddziałach zabiegowych.

– Oczywiście, NFZ będzie pilnował tego, na ile w danym miejscu takie zmiany są możliwe i nie sprawią, że pacjenci zostaną pozbawieni dostępu do świadczeń. Chciałbym jednak podkreślić, że wprowadzenie wspomnianych zmian deregulacyjnych nie będzie skutkowało “wyrzuceniem” z PSZ i “wykreślenia z ryczałtu - skomentował w odniesieniu do zmian w zakresie hospitalizacji przedstawiciel MZ.

– Chcemy stworzyć system, w którym każdy będzie mógł zgłosić propozycję zmian deregulacyjnych. W MZ powstanie określona komórka, która te zmiany zbierze. MZ przygotuje też cykl konsultacji opiniowania przez różne instytucje. Opinie będą trafiały do zespołu ds. zmian systemowych, a po pozytywnej ocenie zostaną one przekazane pani minister. To od nas wszystkich będzie więc zależał kształt zmian - mówił Piotr Nowicki.

Powstanie Mapa Świadczeń, która określi kierunek transformacji szpitali

– Proces transformacji dla szpitali, które będą chciały w ten proces wejść, jest przewidziany na lata 2024-2026. Pierwszym jej elementem będzie powstanie mapy świadczeń pokazującej, jakie usługi i na jakim terenie powinny być realizowane zgodnie z kierunkiem polityki zdrowotnej i potrzebami pacjenta. Mapa będzie się odnosiła do wszystkich szpitali, placówki ocenione jako niestabilne finansowo będą musiały przejść proces transformacji - wyjaśniał Piotr Nowicki.

Od 2024 do 2025 będzie trwało opracowywanie przez AOTMiT Mapy Świadczeń. Agencja będzie w tym zakresie współpracowała z NFZ, NIZIP-PZH oraz konsultantami krajowymi i wojewódzkimi. Zostanie w niej określony ogólny kierunek zmian dotyczący świadczeń oraz poziom minimalnego zabezpieczenia szpitalnego na danym terenie. Mapa będzie również określała kierunek finansowania. W założeniu mapa będzie wielowymiarowa i wielopoziomowa geograficznie. Jej wdrożenie i ukształtowanie docelowej sieci zabezpieczenia szpitalnego nastąpi do 2034 r.

Mapa Świadczeń ma uporządkować sieć oddziałów realizujących świadczenia na poziomie:

• podstawowym (1-5 oddziałów podstawowych + SOR/IP), opieka długoterminowa
• specjalistycznym (oddziały specjalistyczne za wyjątkiem oddziałów poziomu podstawowego i wysokospecjalistycznego)
• wysokospecjalistycznym (m.in.: kardiochirurgia, neurochirurgia, transplantologia)
• strategicznym (oddziały o zabezpieczeniu ponadregionalnym i krajowym).

MZ podkreśla, że przystąpienie do procesu transformacji będzie dobrowolne.

Jakie narzędzia zostaną wykorzystane w procesie transformacji? Będą to restrukturyzacja wewnętrzna, przeprofilowanie oraz połączenie SPZOZ i spółek. Preferowany kierunek przeprofilowania części lub całości podmiotu w opiekę długoterminową oraz zmiana hospitalizacji na hospitalizacje planowe i jednodniowe.

Szpitale, które zdecydują się na transformację, będą mogły liczyć na uzyskanie wsparcia finansowego z NFZ, BGK, KPO czy Funduszu Medycznego oraz na pieniądze przekazywane przez Unię Europejską.

Szpitale niestabilne finansowo lub niezgodne z mapami świadczeń będą mogły liczyć na celowane środki w ramach "procesów transformacji", preferencyjne punkty w konkursach na dostosowanie się do map świadczeń i zmianę profilu działalności. Będą też mogły korzystać z instrumentów Banku Gospodarstwa Krajowego (BGK).

Po przejściu pełnej ścieżki programu naprawczego szpitale będą mogły skorzystać z doraźnego pakietu wsparcia i długoterminowego pakietu wsparcia.

Doraźne wsparcie dla szpitali:

• zamiana zobowiązań wymagalnych (określonych na dzień 1.07.2024 r.) w kredyt długoterminowy udzielony przez BGK
• zawarcie porozumienia z ZUS o rozłożeniu na raty składek za okres 1. roku transformacji
• utrzymanie ryczałtu PSZ w pierwszym i drugim roku transformacji. Wyznaczenie poziomu ryczałtu na kolejny rok transformacji na podstawie średniego poziomu wykonania ryczałtu w dwóch latach transformacji.

Wsparcie długoterminowe dla szpitali:

• mechanizm warunkowego oddłużenia szpitali
• dług zostaje zamieniony na kredyt dziesięcioletni w BGK poręczony przez podmiot tworzący
• jest on umarzalny w wysokości 1/10 co roku przez 10 lat pod warunkiem, że szpital realizuje program naprawczy i się bilansuje (ten proces będzie przez cały okres nadzorowany i oceniany przez AOTMiT)
• w sytuacji utraty bilansowania i braku możliwości spłaty przez SPZOZ, kredyt przestanie być umarzany i staje się on kredytem organu założycielskiego

Szpitale ocenione jako placówki o stabilnej sytuacji finansowej będą mogły liczyć na dalsze wsparcie np. z NFZ.

W ramach procesu transformacji będą mogły powstać dwa nowe rodzaje podmiotów. Jednym z nich będzie Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej, regulowany na zasadach dzisiejszych SPZOZ. Będzie mógł powstać w wyniku połączenia kilku SPZOZ z różnymi organami tworzącymi i adekwatną strukturą udziałową. Drugim nowym rodzajem podmiotu będzie powiatowe centrum zdrowia. Jego utworzenie będzie możliwe w ramach struktur już istniejącego SPZOZ lub poza nimi. Centra będą realizowały świadczenia z zakresu interny, chirurgii, ginekologii i pediatrii.