Skład zespołu ratowników

Nowa ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym wyróżnia dwa rodzaje zespołów ratownictwa medycznego: podstawowe i specjalistyczne.

Systemowe podejście

W skład zespołu podstawowego powinny wchodzić co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny. Pod pojęciem medycznych czynności ratunkowych ustawa rozumie świadczenia opieki zdrowotnej udzielane w warunkach pozaszpitalnych w celu ratowania osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego. Uprawnionymi do wykonywania tych czynności są ratownicy medyczni, lekarze felczerzy, pielęgniarki i położne.
Ratownicy medyczni i pielęgniarki systemu to osoby posiadające dodatkowe kwalifikacje w tym zakresie. Pielęgniarką systemu może być pielęgniarka posiadająca tytuł specjalisty lub specjalizująca się w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego, anestezjologii i intensywnej opieki, chirurgii, kardiologii lub pediatrii, a także pielęgniarka, która ukończyła kurs kwalifikacyjny w tych specjalnościach i posiada 3-letni staż pracy w oddziałach tych specjalności, oddziałach pomocy doraźnej, izbach przyjęć lub pogotowiu ratunkowym. Zespół specjalistyczny powstaje przez uzupełnienie składu zespołu podstawowego o lekarza systemu, więc powinien składać się co najmniej z trzech osób. Lekarzem systemu jest lekarz posiadający tytuł specjalisty lub specjalizujący się w dziedzinie medycyny ratunkowej. Do końca 2020 roku lekarzem systemu może być także lekarz posiadający specjalizację lub tytuł specjalisty w następujących dziedzinach: anestezjologii i intensywnej terapii, chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej, chirurgii dziecięcej, ortopedii i traumatologii narządu ruchu, ortopedii i traumatologii lub pediatrii. Jeżeli żaden z członków zespołu ratownictwa nie posiada prawa jazdy, to dodatkowo w skład zespołu musi wejść kierowca.
W świetle tych wymagań dopuszczalne jest, aby zespół podstawowy składał się tylko z ratownika-kierowcy i pielęgniarki. Spełnienie powyższych wymagań jest konieczne, lecz niewystarczające. Ponieważ medyczne czynności ratunkowe wiążą się zwykle z przenoszeniem chorych, ustalając skład zespołu wyjazdowego należy ponadto uwzględnić przepisy BHP obowiązujące przy ręcznych pracach transportowych, które znajdują odpowiednie zastosowanie przy przenoszeniu ludzi.

Kto i jak dźwiga?

Przepisy BHP nakazują uwzględniać indywidualne predyspozycje pracowników, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia oraz dobierać ich do czynności przenoszenia zespołowego pod względem wzrostu i wieku, co w sumie wskazuje na to, że należy dobierać pracowników o porównywalnej sile fizycznej. Choćby z tego powodu zespół ratunkowy składający się z ratownika-kierowcy i pielęgniarki wydaje się źle dobrany. Poza tym zespół taki nie będzie mógł przenosić chorego o wadze przekraczającej 40 kg. Wynika to z ograniczeń przewidzianych dla kobiet, których nie wolno zatrudniać do ręcznego podnoszenia i przenoszenia ciężarów o masie przekraczającej 20 kg, a przy przenoszeniu pod górę - 15 kg. Chociaż bowiem masa przypadająca na mężczyznę może być większa, to jednak równomierny rozkład tej masy na dwie osoby sprawia, że z ciężaru przekraczającego 40 kg przypadałoby na kobietę ponad 20. Dlatego zespół wyjazdowy w składzie zaproponowanym przez czytelnika nadaje się co najwyżej do transportu młodzieży i dzieci.

Chory na noszach kontra BHP

Wskazany przez czytelnika limit 50 kg, jaki dopuszcza się przy dorywczym przenoszeniu ciężarów przez mężczyzn, nie znajdzie zastosowania przy transporcie chorych na noszach. Przede wszystkim dlatego, że dotyczy przenoszenia indywidualnego; przy przenoszeniu zespołowym limit wynosi 42 kg. Poza tym limit 50 kg dopuszczalny jest tylko przy przenoszeniu ciężarów na odległość nie większą niż 25 m. Przy większym dystansie ulega obniżeniu do 30 kg. Limit 25 kg, przypisany przez czytelnika kobietom, obowiązywał do 1998 r.
Z przedstawionych wyżej przepisów wynika, że wysyłając zespół ratunkowy do chorego, należy w każdym konkretnym przypadku uwzględnić jego orientacyjną wagę. W przeciwnym razie może dojść do naruszenia norm BHP. Do ręcznego transportu chorych, których waga przekracza 84 kg, zespół dwuosobowy jest niewystarczający. Chociaż więc ustawa dopuszcza dwuosobowe zespoły podstawowe i nie wypowiada się w kwestii płci ratowników, to jednak przepisy BHP wraz z przepisami ochronnymi dla kobiet będą w praktyce wymuszać tworzenie większych zespołów i preferowanie mężczyzn.

Podstawa prawna:
1) art. 3 pkt 3, 4 i 6, art. 36 oraz art. 57 ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.U. nr 191, poz. 1410),
2) § 4 ust. 1 pkt 4, § 13, § 17 ust. 1, § 18 ust. 1 pkt 1 oraz § 32 rozporządzenia ministra pracy i polityki społeczne z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313; zm. Dz.U. z 2000 r. nr 82, poz. 930),
3) art. 176 Kodeksu pracy,
4) część I ust. 2 i 5 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114, poz. 545; zm. Dz.U. z 2002 r. nr 127, poz. 1092).