Szczepienia w aptekach po wejściu w życie ustawy refundacyjnej. Najważniejsze informacje

Tzw. duża nowelizacja ustawy refundacyjnej (DNUR) została podpisana przez prezydenta 24 sierpnia 2023 r. DNUR reguluje między innymi kwestie szczepień w aptekach, które mają wejść w życie 1 października. Zebraliśmy aktualne informacje na ten temat w jednym miejscu.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Szczepienia przeciwko grypie powinny być bezpłatne dla dzieci i młodzieży. OPZCI apeluje do MZ

Szczepienia ochronne w aptekach będą ogłaszane w obwieszczeniu

Zgodnie z nowelizacją, szczepienia przeciwko COVID-19 nie będą już uzależnione od stanu zagrożenia epidemicznego, który skończył się 1 lipca. Minister zdrowia będzie ogłaszał, w drodze obwieszczenia, szczepienia ochronne przeprowadzane w aptece.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Będzie więcej pieniędzy z Funduszu Medycznego na zalecane szczepienia ochronne

Szczepienia będą finansowane z NFZ, ale brakuje konkretów

Szczepienia ochronne i przeciwko COVID-19 oraz badania kwalifikacyjne, które będzie przeprowadzał farmaceuta w aptece, będą podlegały finansowaniu z Funduszu Medycznego oraz Narodowego Funduszu Zdrowia. Przy czym w obwieszczeniu określającym wykaz szczepień, które będą mogły być przeprowadzane w aptece, MZ będzie określało, czy będą finansowane w całości, czy w części.

Jednak do tej pory resort nie określił, jakie kroki zamierza podjąć w temacie publicznego finansowania szczepienia. Farmaceuci nadal nie wiedzą, jak rozliczać wykonane szczepienia, a komplikuje się to w związku z wejściem w życie ustawy DNUR i bezpłatnych leków dla dzieci i 65+.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Farmaceuci są w pełni gotowi, by jesienią szczepić pacjentów w aptekach. Czy prawo stanie po ich stronie?

Nowe zasady badań kwalifikacyjnych oraz szczepień dorosłych i dzieci

Wprowadzane nowelizacją ustawy o refundacji nowe regulacje dotyczące kwalifikowania do zalecanych szczepień ochronnych i szczepień przeciw COVID-19 oraz ich wykonywania są dość skomplikowane.

Jak wynika z zapisów ustawy, zalecane szczepienie ochronne oraz przeciw COVID-19 przeprowadza w przypadku osoby:

• dorosłej – lekarz, lekarz dentysta, felczer, pielęgniarka, położna, higienistka szkolna, ratownik medyczny, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny albo farmaceuta,

• do ukończenia 18. roku życia – lekarz, felczer, pielęgniarka, położna, higienistka szkolna lub ratownik medyczny – posiadający kwalifikacje określone w przepisach lub którzy ukończyli kurs teoretyczny i praktyczny do szczepień, którego program został zatwierdzony przez Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.

Wykonanie szczepienia ochronnego oraz przeciw COVID-19 będzie poprzedzone badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania tego szczepienia. Badanie to może zawsze przeprowadzić lekarz lub felczer, a w przypadku osoby dorosłej również:

• lekarz dentysta, pielęgniarka, położna, ratownik medyczny,

• fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny lub farmaceuta, który uzyskał dokument potwierdzający ukończenie szkolenia teoretycznego, dostępnego na platformie e-learningowej Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.

Ponadto farmaceuta będzie mógł przeprowadzić zalecane szczepienie ochronne oraz szczepienie przeciw COVID-19, jeżeli:

• samodzielnie dokonał kwalifikacji w stosunku do pacjenta podlegającego zaszczepieniu albo

• kwalifikacji do szczepienia dokonał lekarz, felczer, lekarz dentysta i wystawił on receptę na szczepionkę.

Szczepienia w aptekach w praktyce

W praktyce oznacza to, że farmaceuci, którzy posiadają kwalifikacje określone w przepisach wydanych na podstawie art. 76 pkt 1 ustawy o zawodzie farmaceuty lub którzy ukończyli kurs teoretyczny i praktyczny do szczepień, którego program został zatwierdzony przez CMKP, będą mogli wykonać zalecane szczepienie ochronne lub przeciw COVID-19, ale tylko osobom dorosłym. Ponadto, aby to zrobić, będą musieli spełnić dodatkowe warunki.

Przypomnijmy, zgodnie z Kalendarzem Szczepień Ochronnych na 2023 r. do szczepień zalecanych u osób dorosłych zaliczają się m.in. szczepienia przeciw grypie, ospie wietrznej, pneumokokom, meningokokom, wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i typu B, kleszczowemu zapaleniu mózgu i ludzkiemu wirusowi brodawczaka (HPV).

Farmaceuta będzie mógł wykonać takie szczepienie, jeżeli samodzielnie dokona kwalifikacji w stosunku do pacjenta podlegającego zaszczepieniu, albo kwalifikacji do szczepienia dokonał lekarz, felczer, lekarz dentysta i wystawił on receptę na szczepionkę. Jednocześnie, aby móc dokonać kwalifikacji pacjenta do szczepienia, farmaceuta będzie musiał ukończyć szkolenie teoretyczne, dostępne na platformie e-learningowej CMKP i uzyskać potwierdzający to dokument.

Niezależnie od tego, kto dokonał kwalifikacji do szczepienia, farmaceuta nie będzie mógł wykonać szczepienia osoby poniżej 18. roku życia. Granica 15. roku życia była zawarta w jednej z wersji projektu nowelizacji i nie jest już aktualna. Farmaceuci nie są z tego zadowoleni.

– Złą informacją jest to, że mimo iż w pierwszym czytaniu widniało, że będziemy szczepić od 15. roku życia, w tej chwili jest zapis, że mamy szczepić od 18. roku życia. Trochę tego nie rozumiem, dlatego że to zupełnie niepotrzebna zmiana cofająca pewne kompetencje. Nie podano żadnych podstaw i przesłanek ku temu, aby te usługi ograniczyć - mówi dr farm. Mikołaj Konstanty, prezes Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej oraz członek rady naukowej OPZCI.

Szansa na rozszerzenie koszyka szczepień w aptekach

Eksperci z Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych (OPZCI) bardzo wiele sobie obiecują po wejściu w życie DNUR. Ich zdaniem rozwiązania te przyczynią się nie tylko do kontynuacji szczepień przeciw COVID-19 w aptekach po ustaniu stanu zagrożenia epidemicznego, ale pozwolą także na trwałe umocowanie w systemie szczepień przeciw grypie w aptekach. Ponadto jest szansa na poszerzenie koszyka szczepień o kolejne, takie jak szczepienia przeciwko pneumokokom, błonicy, HPV czy krztuścowi.

Jak dodają eksperci, koniecznie jest teraz rozpoczęcie prac nad przygotowaniem aktów wykonawczych, które pozwolą na skorzystanie z wypracowanych rozwiązań jeszcze tej jesieni.

Farmaceuci powinni móc wystawiać recepty refundowane na szczepionki

Farmaceutka, kierownik apteki oraz koordynator punktu szczepień Martyna Pasik przypomina, że w Polsce jest przeszkolonych ponad 9000 farmaceutów do wykonywania szczepień przeciwko grypie i COVID-19 oraz ponad 2500 pokojów opieki farmaceutycznej w aptekach wykorzystywanych do szczepień.

– Dużym udogodnieniem dla pacjentów byłaby możliwość wystawiania recept refundowanych przez farmaceutów na szczepionki bądź systemowego rozwiązania wystawiania e-skierowań na szczepienie każdemu obywatelowi, czego ja jestem zwolennikiem, bo to sprawdziło się przy szczepieniach na dużą skalę podczas pandemii COVID-19. Dostępność szczepień w aptekach bezpośrednio przełoży się na wzrost wyszczepialności w kraju. Pacjenci w całej Polsce mają najłatwiejszy dostęp w uzyskaniu tego świadczenia właśnie w aptekach. To działanie pozwoliłoby na odciążenie placówek POZ oraz zapewniłoby bezpieczeństwo pacjentom chętnym na szczepienie, którzy nie musieliby udawać się do przychodni i narażać na bezpośredni kontakt z osobami zainfekowanymi. Rozszerzenie koszyka szczepień przez farmaceutów jest również istotne ze względu na wzmożoną migrację i zwiększone ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych. Farmaceuci wyrażają pełną gotowość do szczepień. Takiego potencjału nie można zmarnować - dodaje M. Pasik.

Zdaniem prezesa ŚIA warto wykorzystać potencjał blisko 30 tys. farmaceutów, chociażby ze względu na to, że apteki są ogromnym odciążeniem dla gabinetów podstawowej opieki zdrowotnej. W sezonie 2022 szczepienia przeciw COVID-19 wykonywało 3 367 farmaceutów, natomiast szczepienia przeciw grypie - 2 456.