Wyjątkowa kompozycja składników aktywnych łagodzi objawy przeziębienia i ułatwia zasypianie

– Przeziębienie, jak potocznie nazywamy zapalenie górnych dróg oddechowych, jest najczęściej występującą chorobą zakaźną na świecie. Szacuje się, że co roku dochodzi do ponad 17 mld takich zachorowań. Dorośli przeziębiają się 2-4 razy w roku, dzieci 6-8. Infekcja ma zazwyczaj łagodny przebieg, ale i tak jest częstą przyczyną absencji. Dane z USA wskazują, że z tego powodu każdego roku tracone jest tam 20 mln dni roboczych oraz 22 mln dni nauki w szkole – mówi prof. Andrew Smith, psycholog i dyrektor Ośrodka Psychologii Pracy i Zdrowia w Cardiff University (Wielka Brytania).

Zdaniem tego eksperta, większość przeziębionych osób nie zwraca się po pomoc do lekarza, ale samodzielnie stara się radzić sobie z objawami infekcji.

– Chorzy zazwyczaj sięgają po preparaty dostępne bez recepty, często po substancje pochodzenia roślinnego, które w tym celu były zresztą wykorzystywane od wieków – komentuje prof. Smith. Jak zaznacza, przez lata korzystano z nich intuicyjnie, a dziś nauka dysponuje dowodami na to, że olejki eteryczne pochodzenia roślinnego, jak: mentol, eukaliptus, kamfora czy terpentyna mają wpływ na łagodzenie objawów infekcji górnych dróg oddechowych wywołanej przez różnego rodzaju wirusy.

Łagodzące właściwości olejków eterycznych

Pierwsze oznaki rozpoczynającej się infekcji to zazwyczaj: kichanie, katar oraz uczucie zatkanego nosa, po których następują: ból gardła, kaszel, ból głowy i ogólne złe samopoczucie.

– Objawy te (lub ich część) nasilają się nocą, co dodatkowo utrudnia zasypianie, a także obniża jakość snu. Starając się złagodzić uciążliwe i zmieniające się w czasie objawy choroby, potrzebne są środki o szerokim zakresie działania. Takie właściwości mają olejki eteryczne. Stosowane w postaci preparatów uwalniają substancje aktywne, które na poziomie molekularnym wpływają na modulację konkretnych mechanizmów komórkowych, m.in. termowrażliwych kanałów receptorów TRP (Transient Receptor Potential Channels) indukujących m.in. kaszel – tłumaczy prof. Andrew Smith. Zwraca uwagę, że w ten sposób opary olejków eterycznych mogą łagodzić wiele objawów zakażeń dróg oddechowych.

Jak wskazuje specjalista, np. mentol, dając uczucie chłodzenia, wpływa na zmniejszenie przekrwienia błony śluzowej nosa, tym samym go odblokowuje, natomiast wdychanie aromatu olejku eukaliptusowego udrażnia górne drogi oddechowe. Kamfora jest wykorzystywana jako środek udrażniający nos i łagodzący kaszel, a także wywołuje miejscowe rozszerzenie naczyń krwionośnych, a w jego wyniku odczuwane jest uczucie komfortu i ciepła. Z kolei opary olejku terpentynowego rozkurczają mięśnie gładkie oskrzeli, mogą też łagodzić kaszel.

– Takie działanie oparów olejków eterycznych znacząco poprawia także jakość snu chorego, szczególnie gdy preparat stanowi ich połączenie – wskazuje prof. Smith.

Sen złej jakość osłabia organizm w walce z chorobą

Ekspert z Cardiff University podkreśla, że wspieranie snu chorego ma olbrzymie znaczenie w procesie zdrowienia.

– Sen wpływa na procesy metaboliczne, układ nerwowy, hormonalny. Jego dobra jakość ma więc olbrzymie znaczenie dla utrzymania równowagi całego organizmu. Także jego odpowiedź immunologiczna jest powiązana z rytmem dobowym. Bezsenność zaś zwiększa podatność na infekcje, ponieważ niektóre komórki układu immunologicznego i cząstki prozapalne wskazują większą aktywność w nocy. Ponadto sam rytm okołodobowy ma wpływ nie tylko na rozwój objawów, ale także na ich nasilenie – zaznacza prof. Smith.

Przypomnijmy, że osobom dorosłym zwykle zaleca się do 8 godzin snu na dobę, dzieciom nawet do 12 godzin.

Jak zwraca uwagę prof. Smith, zatkany nos to dla mózgu sygnał, że organizmowi brakuje tlenu, z tego powodu zamiast spać, czuwamy. Właściwe oddychanie jest również kluczowym elementem redukcji stresu.

– Deprywacja snu ogranicza zdolność organizmu do walki z infekcją. Zaburzenia związane z przeziębieniem mają negatywny wpływ nie tylko na zdrowie, ale i na wiele innych aspektów życia. Przekładają się na mniejszą efektywność w pracy, ograniczają możliwość wykonywania obowiązków domowych, podejmowania codziennej aktywności fizycznej czy utrzymywania kontaktów towarzyskich. Gdy dziecko jest przeziębione i ma problemy ze snem, to bezsenność praktycznie zawsze dotyka i jego rodziców – komentuje.

W ocenie profesora, w chorobie górnych dróg oddechowych łagodzenie takich objawów, jak zatkany nos i kaszel wydaje się niezbędne dla prawidłowego oddychania, a przez to dla prawidłowego snu, redukcji stresu i szybkiego powrotu do zdrowia. W tym kontekście uważa, że warto rozważyć stosowanie produktów leczniczych, w skład których wchodzą olejki eteryczne, jak: mentol, kamfora, eukaliptus czy terpentyna.

Efektywność substancji lotnych potwierdzona w badaniu

– Badanie dotyczące oceny snu osób z przeziębieniem, które stosowały miejscowo maść uwalniającą olejki eteryczne zawierające połączenie mentolu, kamfory, eukaliptusa i terpentyny, jasno wskazało, że nasiliło się subiektywne uczucie drożności układu oddechowego, co wpłynęło na złagodzenie szeregu objawów przeziębienia – powiedział prof. Smith.

W badaniu uczestniczyło 100 osób dorosłych podzielonych na dwie grupy: pierwsza stosowała maść leczniczą, druga otrzymywała placebo (wazelinę). W ankiecie osoby z pierwszej grupy wykazywały, że dzięki zastosowanej terapii łatwej zasypiały, ich sen był głębszy, dłuższy, rzadziej się wybudzały i lepiej od pozostałych badanych oceniały swój stan po przebudzeniu. Chociaż wpływ lotnych olejków aromatycznych prowadzi do poprawy subiektywnych odczuć związanych z przeziębieniem, to fakt, że ich efektem był lepszy sen, pozwala przypuszczać, że przekłada się to też na lepszą regenerację organizmu i krótszy czas wychodzenia z choroby.

Dlatego w ocenie prof. Smitha, lecznicze działanie lotnych oparów olejków eterycznych wydaje się skuteczną opcją łagodzenia objawów przeziębienia, ale co jest równie ważne - bezpieczną i dobrze tolerowaną. Jego zdaniem, warto o nich pamiętać w przypadku przeziębienia, szczególnie w odniesieniu do dzieci lub osób, u których zastosowanie silniejszych leków jest przeciwwskazane.

Siła połączenia mentolu, kamfory, terpentyny i olejku eukaliptusowego

Komentarz dr Laura Sadofsky, głównej badaczki w Ośrodku Biomedycyny w Hull York Medical School (Wielka Brytania), zajmująca się chorobami układu oddechowego:

Za infekcje górnych dróg oddechowych odpowiada wiele rodzajów wirusów, m.in. różne szczepy rinowirusów, koronawirusów, wirusów grypy, RSV, adenowirusów i enterowirusów. Dlatego opracowanie zarówno skutecznych szczepionek, jak i jednego skutecznego leku dedykowanego temu problemowi zdrowotnemu pozostaje olbrzymim wyzwaniem.

Potrzeba łagodzenia uciążliwych skutków przeziębień doprowadziła do opracowania szeregu możliwości terapeutycznych, ukierunkowanych na konkretne objawy infekcji górnych dróg oddechowych. Dostępne są preparaty donosowe, leki przeciwkaszlowe i wykrztuśne, a także miejscowe maści do wcierania, które uwalniają lotne substancje lecznicze. Często preparaty te są stosowane łącznie. Na poziomie molekularnym bowiem różne substancje działają i modulują poszczególne mechanizmy komórkowe, które odpowiadają za występowanie kolejnych objawów choroby, jak kaszel czy katar.

Takie działanie modelujące na receptory TRP, które odpowiadają m.in. za występowanie kaszlu i obrzęk błon śluzowych nosa jest również cechą takich związków eterycznych, jak m.in. mentol, kamfora, terpentyna i olejek eukaliptusowy. Chłodzące właściwości mentolu mogą łagodzić podrażnienia dróg oddechowych i w ten sposób działać jako środek przeciwkaszlowy, tym samym ograniczając dwa istotne objawy przeziębienia. Kamfora również wydaje się ułatwiać oddychanie, zaś eukaliptus łagodzi podrażnienia nosa, dając uczucie jego odblokowania.

Połączenie aromatów tych olejków eterycznych wydaje się mieć dodatkowo działanie wyciszające, co może wyjaśniać korzyści ze stosowania tych substancji przed snem.

Na podstawie wykładu prof. Andrew Smitha pt. „Terapeutyczne właściwości lotnych substancji czynnych stosowanych pomocniczo w leczeniu przeziębienia” oraz wykładu dr Laury Sadofsky pt. „Vicks VapoRub: mechanizmy działania”, wygłoszonych podczas Europejskiego Seminarium Vicks VapoRub w Gross-Gerau (19 września).

Materiał powstał we współpracy z firmą Vicks.