O żylnej chorobie zakrzepowo--zatorowej, konsekwencjach jej nierozpoznania i nieleczenia, a także prostej profilaktyce, która może uratować życie, rozmawiamy z prof. dr. hab. n. med. Witoldem Tomkowskim, prezesem Polskiej Fundacji do Walki z Zakrzepicą THROMBOSIS, partnera merytorycznego kampanii.

Czy hasło „Jak nie być jedną nogą w grobie” nie jest zbyt mocne? Może przestraszyć społeczeństwo?

Tak właśnie ma zadziałać. Kampania, której zostaliśmy partnerem merytorycznym, ma za zadanie ostrzec ludzi, że z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową nie ma żartów. Na pierwsze objawy trzeba reagować szybko, bo zator tętnicy płucnej zabija w kilka sekund i zbiera spore żniwo. W Polsce ok. 60 tys. osób rocznie ma zakrzepicę żył głębokich, u 40 tys. powinno się potwierdzić zator tętnicy płucnej, a rozpoznaje się znacznie mniej ze względu na niską świadomość lekarską tej choroby. I 40 tys. ludzi umiera z powodu zatoru płucnego, który może być pierwszym i jedynym objawem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Po obliczeniach wychodzi, że codziennie w Polsce na zator tętnicy płucnej umiera ponad 100 osób.
Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować opuchniętej, zaczerwienionej lub bolącej nogi i reagować szybko, czyli natychmiast wykonać USG żył głębokich.

Czy Polacy wiedzą, czego objawem może być opuchnięta noga?

Z badania przeprowadzonego przez TNS Global na potrzeby niniejszej kampanii wynika, że 69 proc. osób identyfikuje opuchniętą nogę z problemami związanymi z krążeniem. Jednak ponad połowa nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji i nie łączy objawów opuchniętej nogi z zakrzepicą żył głębokich, która stanowi u większości chorych źródło zatoru płucnego.

Co składa się na ŻChZZ?

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa to niezbyt udane tłumaczenie terminu angielskiego. Jednak taką terminologię przyjęto i nie będziemy tego zmieniać. Składają się na nią dwie jednostki chorobowe: zakrzepica żył głębokich i zator tętnicy płucnej. Choroba polega na powstaniu w żyłach głębokich skrzepów, których oderwane fragmenty mogą powędrować z prądem krwi do tętnicy płucnej i spowodować natychmiastową śmierć. Zakrzepy najczęściej tworzą się w kończynach dolnych — łydkach i udach, ale również w żyłach miednicy.

Jakie są przyczyny powstania zakrzepu?

Przyczyn zakrzepicy jest bardzo wiele, od genetycznych, po zażywanie niektórych leków czy styl życia. Istnieje ścisły związek między poważnymi zabiegami chirurgicznymi i ciężkimi chorobami leczonymi zachowawczo a żylną chorobą zakrzepowo-zatorową. Zakrzepica może zaatakować w każdym wieku, choć ryzyko rośnie po 40. roku życia. Ważnym czynnikiem ryzyka jest unieruchomienie, np. z powodu przewlekłej choroby wymagającej leżenia w łóżku, ale również długa podróż, kiedy spędza się więcej niż 4 godz. w jednej pozycji. Innym czynnikiem ryzyka jest okres ciąży i połogu, hormonalna antykoncepcja czy hormonalna terapia zastępcza, przebyte operacje chirurgiczne, otyłość oraz niektóre choroby, np. choroba nowotworowa, trombofilia czy różnego rodzaju urazy.

Czy profilaktyka pomoże ustrzec się przed zakrzepicą?

Odpowiednia profilaktyka jest najlepszym sposobem przeciwdziałania zakrzepicy. U osób powyżej 40. roku życia oraz przebywających w długiej podróży czy długo siedzących przy komputerze najbardziej niebezpieczny jest brak ruchu. Nie ma potrzeby wykonywania skomplikowanych ćwiczeń, wystarczy co godzinę „rozprostować kości”. Na siedząco można wykonać kilkanaście okrążeń stopą wokół kostki w każdej nodze, napiąć możliwie wszystkie mięśnie nóg po kilka razy.
Na co dzień należy unikać długiego siedzenia przed telewizorem czy komputerem, a osoby starsze powinny pamiętać o regularnych spacerach zmuszających mięśnie do pracy, gdyż to one wspomagają przepływ krwi w żyłach.
Osoby, które są po zabiegach chirurgicznych lub cierpią na choroby, które mogą powodować zakrzepicę, powinny być objęte profilaktyką farmakologiczną prowadzoną przez lekarza.

Zakrzepica czasami nie daje żadnych objawów. Czy są jakieś oznaki, na które powinno się zwrócić uwagę?

Zakrzepica nie zawsze daje objawy, a czasem nie są one jednoznaczne i łatwe do zdiagnozowania — są niespecyficzne, mogą występować w różnych chorobach. Dlatego bardzo ważne jest, aby w momencie niepokojących objawów szybko iść do lekarza. Do najczęściej występujących objawów, pojawiających się w ciągu kilku dni od rozwoju zakrzepu należą:
- obrzęk — widoczny początkowo wokół kostki, stopy czy łydki lub całej nogi w bardziej zaawansowanych przypadkach zakrzepicy; charakterystyczny dla zakrzepicy jest obrzęk jednej nogi;
- ból nogi — który nasila się podczas chodzenia, ale mija przy unieruchomieniu; zwykle pojawia się tkliwość i bolesność przy dotyku;
- podwyższona ciepłota nogi czy zaczerwieniona skóra na jednej nodze.

Czy zawsze dochodzi do zatoru tętnicy płucnej w konsekwencji zakrzepicy?

Nie zawsze, ale często. Czasami w efekcie nieleczonej lub późno wykrytej zakrzepicy może dojść do powstania zespołu pozakrzepowego. Pojawiają się zmiany w skórze i tkance podskórnej związane z uszkodzeniem żył, powodujące niewydolność zastawek żylnych. Objawy uszkodzenia naczyń żylnych mogą przypomnieć o chorobie nawet wiele lat po przebytej zakrzepicy. Do objawów zespołu pozakrzepowego należą: bolesność, obrzęk i owrzodzenia na podudziach. W przypadku potwierdzenia zespołu pozakrzepowego ważna jest konsultacja lekarska i zastosowanie odpowiedniego leczenia.

 

 

O kim mowa

Prof. dr hab. n. med. Witold Tomkowski jest prezesem Polskiej Fundacji do Walki z Zakrzepicą THROMBOSIS, kierownikiem Oddziału Intensywnej Terapii Pneumonologiczno-Kardiologicznej, przewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, kierownikiem przychodni TS Klinika. Jest także autorem kilkuset prac naukowych opublikowanych w pismach polskich i zagranicznych oraz wielu monografii i rozdziałów podręczników medycznych poświęconych zatorowi tętnicy płucnej, zakrzepicy żył głębokich i chorobom osierdzia. Profesor jest członkiem wielu polskich i zagranicznych towarzystw naukowych oraz członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Angiologicznego.

 

 

Kampania społeczna
Jak nie być jedną nogą w grobie

To hasło rozpoczętej w maju kampanii społecznej na rzecz walki z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową.

Spośród wszystkich chorób układu krążenia, najmniej znana jest zakrzepica (raport TNS Polska dla Fundacji MITO „Świadomość żylnej choroby”). Wymienia ją 66 proc. badanych. Prawdopodobnie z tego względu, wiele Polaków nie zdaje sobie sprawy z powagi sytuacji i konsekwencji, jakie może ze sobą nieść.
W celu podniesienia świadomości Polaków w zakresie choroby zakrzepowo-zatorowej przygotowany został krótki film instruktażowy pokazujący, jak przygotować się do długiej podróży. Przedstawia on ćwiczenia, które można wykonywać w ramach profilaktyki, szczególnie przez osoby ze skłonnością do zakrzepicy.

Organizatorem akcji „Jak nie być jedną nogą w grobie” jest Fundacja MITO, która ze wsparciem merytorycznym Fundacji THROMBOSIS jako pierwsza podjęła się realizacji kampanii społecznej na temat zakrzepicy. W ramach ich działań, została stworzona strona internetowa www.wolnezyly.pl, na której będzie można znaleźć materiały edukacyjne poświęcone prewencji i odpowiedniemu działaniu w przypadku wystąpienia żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. (IKA)

Kardiologia

Ekspercki newsletter przygotowywany we współpracy z kardiologami

ZAPISZ MNIE

×

Kardiologia

Wysyłany raz w miesiącu

Ekspercki newsletter przygotowywany we współpracy z kardiologami

Chcę otrzymywać newsletter  *

Oświadczam, że jestem lekarzem, farmaceutą lub osobą prowadzącą zaopatrzenie w produkty lecznicze *

ZAPISZ MNIE

Administratorem Twoich danych jest Bonnier Healthcare Polska.

O żylnej chorobie zakrzepowo--zatorowej, konsekwencjach jej nierozpoznania i nieleczenia, a także prostej profilaktyce, która może uratować życie, rozmawiamy z prof. dr. hab. n. med. Witoldem Tomkowskim, prezesem Polskiej Fundacji do Walki z Zakrzepicą THROMBOSIS, partnera merytorycznego kampanii.

Czy hasło „Jak nie być jedną nogą w grobie” nie jest zbyt mocne? Może przestraszyć społeczeństwo? Tak właśnie ma zadziałać. Kampania, której zostaliśmy partnerem merytorycznym, ma za zadanie ostrzec ludzi, że z żylną chorobą zakrzepowo-zatorową nie ma żartów. Na pierwsze objawy trzeba reagować szybko, bo zator tętnicy płucnej zabija w kilka sekund i zbiera spore żniwo. W Polsce ok. 60 tys. osób rocznie ma zakrzepicę żył głębokich, u 40 tys. powinno się potwierdzić zator tętnicy płucnej, a rozpoznaje się znacznie mniej ze względu na niską świadomość lekarską tej choroby. I 40 tys. ludzi umiera z powodu zatoru płucnego, który może być pierwszym i jedynym objawem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Po obliczeniach wychodzi, że codziennie w Polsce na zator tętnicy płucnej umiera ponad 100 osób. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować opuchniętej, zaczerwienionej lub bolącej nogi i reagować szybko, czyli natychmiast wykonać USG żył głębokich. Czy Polacy wiedzą, czego objawem może być opuchnięta noga?Z badania przeprowadzonego przez TNS Global na potrzeby niniejszej kampanii wynika, że 69 proc. osób identyfikuje opuchniętą nogę z problemami związanymi z krążeniem. Jednak ponad połowa nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji i nie łączy objawów opuchniętej nogi z zakrzepicą żył głębokich, która stanowi u większości chorych źródło zatoru płucnego. Co składa się na ŻChZZ?Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa to niezbyt udane tłumaczenie terminu angielskiego. Jednak taką terminologię przyjęto i nie będziemy tego zmieniać. Składają się na nią dwie jednostki chorobowe: zakrzepica żył głębokich i zator tętnicy płucnej. Choroba polega na powstaniu w żyłach głębokich skrzepów, których oderwane fragmenty mogą powędrować z prądem krwi do tętnicy płucnej i spowodować natychmiastową śmierć. Zakrzepy najczęściej tworzą się w kończynach dolnych — łydkach i udach, ale również w żyłach miednicy.Jakie są przyczyny powstania zakrzepu?Przyczyn zakrzepicy jest bardzo wiele, od genetycznych, po zażywanie niektórych leków czy styl życia. Istnieje ścisły związek między poważnymi zabiegami chirurgicznymi i ciężkimi chorobami leczonymi zachowawczo a żylną chorobą zakrzepowo-zatorową. Zakrzepica może zaatakować w każdym wieku, choć ryzyko rośnie po 40. roku życia. Ważnym czynnikiem ryzyka jest unieruchomienie, np. z powodu przewlekłej choroby wymagającej leżenia w łóżku, ale również długa podróż, kiedy spędza się więcej niż 4 godz. w jednej pozycji. Innym czynnikiem ryzyka jest okres ciąży i połogu, hormonalna antykoncepcja czy hormonalna terapia zastępcza, przebyte operacje chirurgiczne, otyłość oraz niektóre choroby, np. choroba nowotworowa, trombofilia czy różnego rodzaju urazy.Czy profilaktyka pomoże ustrzec się przed zakrzepicą?Odpowiednia profilaktyka jest najlepszym sposobem przeciwdziałania zakrzepicy. U osób powyżej 40. roku życia oraz przebywających w długiej podróży czy długo siedzących przy komputerze najbardziej niebezpieczny jest brak ruchu. Nie ma potrzeby wykonywania skomplikowanych ćwiczeń, wystarczy co godzinę „rozprostować kości”. Na siedząco można wykonać kilkanaście okrążeń stopą wokół kostki w każdej nodze, napiąć możliwie wszystkie mięśnie nóg po kilka razy. Na co dzień należy unikać długiego siedzenia przed telewizorem czy komputerem, a osoby starsze powinny pamiętać o regularnych spacerach zmuszających mięśnie do pracy, gdyż to one wspomagają przepływ krwi w żyłach.Osoby, które są po zabiegach chirurgicznych lub cierpią na choroby, które mogą powodować zakrzepicę, powinny być objęte profilaktyką farmakologiczną prowadzoną przez lekarza.Zakrzepica czasami nie daje żadnych objawów. Czy są jakieś oznaki, na które powinno się zwrócić uwagę?Zakrzepica nie zawsze daje objawy, a czasem nie są one jednoznaczne i łatwe do zdiagnozowania — są niespecyficzne, mogą występować w różnych chorobach. Dlatego bardzo ważne jest, aby w momencie niepokojących objawów szybko iść do lekarza. Do najczęściej występujących objawów, pojawiających się w ciągu kilku dni od rozwoju zakrzepu należą:- obrzęk — widoczny początkowo wokół kostki, stopy czy łydki lub całej nogi w bardziej zaawansowanych przypadkach zakrzepicy; charakterystyczny dla zakrzepicy jest obrzęk jednej nogi;- ból nogi — który nasila się podczas chodzenia, ale mija przy unieruchomieniu; zwykle pojawia się tkliwość i bolesność przy dotyku;- podwyższona ciepłota nogi czy zaczerwieniona skóra na jednej nodze.Czy zawsze dochodzi do zatoru tętnicy płucnej w konsekwencji zakrzepicy?Nie zawsze, ale często. Czasami w efekcie nieleczonej lub późno wykrytej zakrzepicy może dojść do powstania zespołu pozakrzepowego. Pojawiają się zmiany w skórze i tkance podskórnej związane z uszkodzeniem żył, powodujące niewydolność zastawek żylnych. Objawy uszkodzenia naczyń żylnych mogą przypomnieć o chorobie nawet wiele lat po przebytej zakrzepicy. Do objawów zespołu pozakrzepowego należą: bolesność, obrzęk i owrzodzenia na podudziach. W przypadku potwierdzenia zespołu pozakrzepowego ważna jest konsultacja lekarska i zastosowanie odpowiedniego leczenia.