Zastosowanie metod terapii fotodynamicznej w leczeniu zmian przednowotworowych i nowotworowych

Terapia fotodynamiczna, czyli wykorzystanie światła w celach leczniczych, znajduje zastosowanie w wielu obszarach medycyny, otwierając nowe możliwości terapii w schorzeniach, w których dotąd nie było w pełni skutecznych metod leczenia.

Najchętniej terapię fotodynamiczną stosuje się w leczeniu zmian zlokalizowanych na skórze oraz błonach śluzowych układu oddechowego i pokarmowego, ze względu na stosunkowo łatwą aplikację fotouczulacza oraz brak ogólnoustrojowych objawów ubocznych. W dermatologii zakres stosowania PDT obejmuje zmiany nowotworowe, przednowotworowe i zapalne skóry. W raku płaskonabłonkowym skóry, niezależnie od tego, czy fotouczulacz aplikowano miejscowo, czy dożylnie, całkowite remisje uzyskiwano u 60-92 proc. chorych. Podejmuje się także próby kliniczne leczenia naczyniaków, liszaja płaskiego, rogowacenia słonecznego czy łuszczycy.

W ostatnim czasie zastosowano terapię fotodynamiczną do odmładzania skóry (ang. photorejuvenation). Wykazano, że leczenie światłem pozwala zmniejszyć głębokość zmarszczek oraz wyrównać przebarwienia skóry.

Terapia fotodynamiczna stosowana jest również w ginekologii do leczenia przerostu endometrium i związanych z tym nadmiernych krwawień miesięcznych. Skuteczna jest także w leczeniu niektórych infekcji w zakresie narządu rodnego – takich jak opryszczka czy kłykciny kończyste, które są często spotykanym, przenoszonym droga płciową zakażeniem wywoływanym przez wirus brodawczaka ludzkiego (HPV).

Zdecydowanie najwięcej zastosowań znajduje terapia fotodynamiczna w leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego, poczynając od jamy ustnej poprzez przełyk, żołądek, jelito grube, a kończąc na odbycie. Chorzy ze zmianami chorobowych w jamie ustnej stanowią duży procent pacjentów leczonych w szpitalu EMC. Wskazania do terapii fotodynamicznej w jamie ustnej dotyczą następujących stanów patologicznych:

• rak jamy ustnej,
• leukoplakia i pozostałe zmiany przednowotworowe,
• zmiany łagodne np. lichen planus.

Jama ustna pełni ważną rolę nie tylko w odżywianiu, ale także w artykulacji mowy. Dlatego wszystkie negatywne skutki interwencji chirurgicznej w postaci blizn czy deformacji operowanej przestrzeni mogą prowadzić do znacznych zmian czynnościowych. Metoda fotodynamiczna pozbawiona jest tego ryzyka.
Wskazaniami do terapii fotodynamicznej w chorobach przełyku są: zaawansowany rak przełyku, wczesne postaci raka przełyku oraz stan przednowotworowy, jakim jest przełyk Barretta.

Bardzo duże zainteresowanie wzbudza możliwość terapii fotodynamicznej raka przewodów żółciowych jako leczenia paliatywnego. Nowotwory przewodów żółciowych są jednym z trudniejszych problemów w gastroenterologii, bowiem zwykle rozpoznawane są w fazie nieoperacyjnej z obecnością żółtaczki mechanicznej.

Duże nadzieje wiąże się z zastosowaniami PDT w neurochirurgii. W terapii nowotworów mózgu podstawową metodą jest leczenie operacyjne. Często jednak naciekanie nowotworu obejmuje ważne dla życia ośrodki lub struktury, których usuniecie jest niemożliwe, stąd rzadko resekcja chirurgiczna jest radykalna. Uzasadnia to poszukiwania metod, które pozwoliłyby zapewnić doszczętność zabiegu chirurgicznego, a jednocześnie zachować struktury niezbędne do funkcjonowania centralnego układu nerwowego. Choć liczba obserwacji klinicznych jest stosunkowo niewielka, to terapia fotodynamiczna wydaje się być dobrym uzupełnieniem leczenia chirurgicznego u chorych z nowotworami mózgu.

Terapia fotodynamiczna bardzo dobrze wpisuje się w obowiązującą od wielu lat zasadę minimalizacji urazu i cierpienia u leczonych chorych i w pełni zasługuje na miano metody minimalnie inwazyjnej, zabiegi z wykorzystaniem tej metody wykonywane są m.in. w Szpitalu Specjalistycznym EuroMedicalCare we Wrocławiu.