Antybiotyk w zapaleniu płuc

Na pytanie odpowida dr med. Paweł Grzesiowski, Zakład Profilaktyki Zakażeń, Narodowy Instytut Leków:

Mimo postępu diagnostyki i terapii, długość leczenia nabytego poza szpitalem bakteryjnego zapalenia płuc pozostaje kwestią kontrowersyjną. Tradycyjnie, decyzję o czasie trwania kuracji podejmuje indywidualnie lekarz przepisujący antybiotyk. W Polsce zwykle czas leczenia wynosi 10-14 dni. Badania naukowe dotyczące tego zagadnienia nie są liczne, ale w ostatnich latach przeprowadzono kilka poświęconych tej kwestii. Analizowano w nich możliwość skrócenia czasu podawania antybiotyków, szczególnie w łagodnych i umiarkowanych przypadkach "domowego zapalenia płuc". Skrócenie czasu podawania antybiotyku ma niewątpliwe korzyści, w szczególności zwiększa satysfakcję pacjenta, zmniejsza ryzyko narastania lekooporności wśród bakterii, obniża częstość występowania działań niepożądanych antybiotyków oraz redukuje łączny koszt leczenia. Na podstawie analizy wyników przeprowadzonych badań można wyciągnąć wstępne wnioski, że skrócenie czasu podawania antybiotyku do 5-6 dni nie wiąże się z pogorszeniem wyników leczenia w stosunku do kuracji trwającej 7-14 dni. Niektórzy badacze sugerują skrócenie czasu antybiotykoterapii nawet do 3 dni, należy jednak z dużą ostrożnością podchodzić do interpretacji wyników tych badań, szczególnie w odniesieniu do dzieci.
Wstępne wyniki pierwszej metaanalizy dotyczącej tego zagadnienia, przedstawionej w październiku 2006 na światowym Interdyscyplinarnym Kongresie Chemioterapii w San Francisco, wskazują na brak różnic w skuteczności oraz częstości występowania powikłań w przypadku skrócenia czasu podania antybiotyków poniżej 7 dni. Na podstawie tej analizy, obejmującej 15 badań klinicznych, w których wzięło udział ponad 2700 pacjentów, wykazano brak statystycznych różnic w zakresie sukcesu klinicznego, śmiertelności oraz eradykacji mikrobiologicznej między kuracjami poniżej i powyżej 7 dni (odpowiedni RR 0,89, 95 proc. CI 0,78-1,02; RR 0,82, 95 proc. CI 0,48-1,39 oraz RR 1,11, 95 proc. CI 0,76-1,62).
Nie w każdym przypadku można zastosować skróconą kurację antybiotykową. Zasadniczą kwestią jest właściwa ocena stanu klinicznego pacjenta, możliwość monitorowania skuteczności wdrożonego leczenia oraz istnienie dodatkowych czynników obciążających u chorego, np. zaburzenia odporności lub schorzenia przewlekłe. Odstawienie antybiotyku w 5-6. dniu leczenia jest uzależnione od szybkości ustępowania objawów klinicznych, tempa spadku gorączki oraz normalizacji wskaźników zakażenia, takich jak leukocytoza czy CRP. W tym świetle szczególnie korzystne są coraz szerzej dostępne podręczne zestawy diagnostyczne, pozwalające w czasie rzeczywistym oceniać wspomniane podstawowe parametry stanu zapalnego. Wyniki cytowanych badań stanowią ważny wkład do modyfikacji rekomendacji terapii pozaszpitalnych zapaleń płuc. Warto podkreślić, że każdy dodatkowy, niepotrzebny dzień podawania antybiotyku może mieć niekorzystny wpływ na florę fizjologiczną pacjenta, zwiększa ryzyko narastania lekooporności oraz zwiększa koszt leczenia.