Diagnostyka schorzeń układu moczowego

Obecnie uważa się, że głównym czynnikiem sprzyjającym występowaniu zakażeń układu moczowego jest nieprawidłowa funkcja pęcherza moczowego. Podczas normalnej mikcji pęcherz opróżnia się całkowicie, a strumień moczu wypłukuje bakterie z dolnych dróg moczowych. Pozostawienie w pęcherzu jedynie 5 ml moczu znacząco zwiększa ryzyko nawrotu infekcji. Pewne problemy stwarza diagnostyka tego schorzenia. Najczęściej rozpoznaje się je na podstawie wyniku badania ogólnego moczu i jego posiewu. Należy jednak pamiętać, że pozytywny wynik posiewu u pacjenta bez objawów klinicznych jest często wynikiem fałszywie dodatnim. Oczywiście, istnieją przypadki bezobjawowej bakteriurii, która jest najprawdopodobniej nieszkodliwa. Jednakże u dzieci z refluksem może być ona objawem rzeczywistej infekcji i jako taka musi być leczona.
Zakażenie dróg moczowych może dawać różne, nierzadko nietypowe objawy. Jest to szczególnie częste u niemowląt. Objawy zapalenia dróg moczowych u dzieci starszych są natomiast dość typowe i obejmują: przy zakażeniu dolnych dróg moczowych - ból podczas mikcji, parcie na mocz, nietrzymanie moczu i stan podgorączkowy, a przy ostrym odmiedniczkowym zapaleniu nerek - wysoką gorączkę, ból w lędźwiach, wymioty i złe samopoczucie.
Niestety, nie ma do tej pory konsensusu, jak i kiedy należy pogłębiać diagnostykę schorzeń układu moczowego. Wydaje się, że szybkie zdiagnozowanie infekcji i jej natychmiastowe leczenie są znacznie ważniejsze niż strategia dalszych działań. Działania diagnostyczne powinny, w miarę możliwości, wykorzystywać przede wszystkim metody mało inwazyjne, niewymagające stosowania promieniowania jonizującego. Przede wszystkim trzeba ocenić, czy dziecko należy do grupy wysokiego, czy niskiego ryzyka odmiedniczkowego zapalenia nerek oraz czy ma wadę dróg moczowych. Pewne sugestie co do potencjalnej przynależności do grupy ryzyka dają obserwacja kliniczna i wywiad medyczny. Jeżeli zakażenie dróg moczowych stwierdza się u dziecka ponaddwuletniego, jest to zakażenie dolnego odcinka dróg moczowych niedające żadnych objawów podmiotowych, obraz moczu wraca do normy po zakończeniu leczenia, a u krewnych dziecka oraz u niego samego nie stwierdzano anomalii układu moczowego (w tym refluksu), wówczas dziecko należy do grupy niskiego ryzyka, a prowadzenie dalszej diagnostyki nie jest konieczne. Jeśli natomiast zakażenie dróg moczowych wystąpi u dziecka poniżej drugiego roku życia lub będzie to kolejny epizod zakażenia, będą mu towarzyszyły objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek lub sepsy, pojawi się nietrzymanie moczu albo zaburzenia mikcji, lub u krewnych albo u samego pacjenta stwierdza się anomalie dróg moczowych (w tym refluks), wówczas dziecko zalicza się do grupy wysokiego ryzyka. Taka klasyfikacja zmusza do przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki w kierunku schorzeń układu moczowego. Pierwszym, kluczowym badaniem jest USG, dopiero w następnej kolejności powinno się zlecać inne badania.

Źródło: Curr. Paediatr. 2006, 16: 248-253.