Dla potrzeb terapii można zmieniać kształt wiązki promieni jonizujących

IMRT (Intensity Modulated Radiation Therapy), czyli radioterapia z modulacją intensywności wiązki, to bardzo precyzyjna technika leczenia, wymagająca najwyższej klasy aparatury do planowania i realizowania naświetlań. Sprawdza się szczególnie w leczeniu guzów nowotworowych zlokalizowanych w sąsiedztwie tzw. narządów krytycznych (czyli z ograniczoną tolerancją na napromienianie).
Rzeźbienie promieniem
?To optymalne rozwiązanie, gdy z jednej strony musimy podać wysoką dawkę promieniowania na obszar guza, by go zniszczyć, ale z drugiej nie możemy przekroczyć dawki tolerancji dla sąsiadujących, zdrowych narządów" - tłumaczy prof. Jacek Fijuth, kierownik Zakładu Teleradioterapii w Szpitalu im. M. Kopernika w Łodzi i Zakładu Radioterapii Katedry Onkologii łódzkiego Uniwersytetu Medycznego. Teraz takie postępowanie jest możliwe dzięki specjalnej modyfikacji konstrukcji aparatu do radioterapii i zastosowaniu tzw. kolimatora wielolistkowego z dynamiczną zmianą kształtu wiązki promieni jonizujących.
?Możliwe stało się przestrzenne ?wyrzeźbienie" rozkładu dawki promieniowania w taki sposób, aby napromieniać nieregularne objętości, z oszczędzeniem struktur, które wpuklają się w obszar objętości do napromienienia" - wyjaśnia prof. J. Fijuth.
Oszczędzanie narządów
sąsiadujących
Najlepiej technika ta sprawdza się w leczeniu chorych na raka gruczołu krokowego. Narządem krytycznym w tym przypadku jest odbytnica. Przy stosowaniu klasycznych technik radioterapii odbytnica otrzymuje wysokie dawki promieniowania i narażona jest na ryzyko wczesnego, a zwłaszcza późnego odczynu popromiennego. Zastosowanie techniki IMRT pozwala na to, by dawka promieni skupiona była na obszarze gruczołu i ewentualnie pęcherzyków nasiennych, natomiast przylegająca ściana odbytnicy otrzymuje znacząco mniejszą dawkę.
IMRT znajduje zastosowanie także w przypadku guzów zlokalizowanych w sąsiedztwie rdzenia kręgowego, dla którego dawka tolerancji wynosi jedynie około dwóch trzecich dawki wymaganej do zniszczenia guza nowotworowego. Podobnie jest w przypadku ślinianek przy napromienianiu nowotworów głowy i szyi oraz struktur wewnątrzczaszkowych w sąsiedztwie pnia mózgu i skrzyżowania nerwów wzrokowych.
Różnicowanie rozkładu dawki
?To bardzo ?elegancka" technika, która pozwala nam w znaczący sposób zmniejszać ryzyko powikłań związanych z radioterapią, a jednocześnie podwyższać dawkę promieniowania i zwiększać szansę miejscowego wyleczenia. Możliwość ?rzeźbienia" dawki stanowi o istotnej wyższości tej metody nad klasycznymi" - uważa prof. J. Fijuth.
Ale to nie wszystko. IMRT daje dodatkowo możliwość zróżnicowania (modulowania) rozkładu dawki w napromienianej objętości. ?Przy stosowaniu klasycznych technik radioterapii staramy się, by guz - bez względu na swoją strukturę metaboliczną, molekularną - otrzymał w miarę jednorodną dawkę. Teraz, dzięki nowoczesnemu sprzętowi, możemy modulować intensywność napromieniania, dzieląc wiązki na silniejsze i słabsze; kierujemy je we właściwe miejsca, biorąc pod uwagę ich zmniejszoną lub zwiększoną promieniowrażliwość. To zróżnicowanie rozkładu dawki wewnątrz guza dodatkowo zwiększa szanse miejscowego wyleczenia" - wyjaśnia prof. Jacek Fijuth.
Łódzki ośrodek jest trzecim w Polsce po Centrum Onkologii w Gliwicach i Centrum Onkologii w Bydgoszczy, który zaczął stosować tę technikę napromieniania pacjentów onkologicznych. ?Nasze przygotowania trwały prawie pół roku. Konieczne było wyszkolenie personelu medycznego w kraju i za granicą oraz przeprowadzenie żmudnych testów fizycznych. Ale dzięki temu mamy pewność, że tę wysublimowaną technikę stosujemy prawidłowo. Nasze starania zostały dobrze ocenione przez pozostałe polskie ośrodki stosujące IMRT. Na początku maja, podczas konferencji radioterapeutycznej w Maladze w Hiszpanii, uzyskałem dodatkowe potwierdzenie, że robimy to prawidłowo. To bardzo nobilitujące dla ośrodka łódzkiego, że jesteśmy w czołówce zakładów, które realizują najbardziej nowoczesne procedury lecznicze" - cieszy się prof. J. Fijuth.
IMRT jest techniką wysokospecjalistyczną, finansowaną z budżetu państwa przez Ministerstwo Zdrowia.