Długie życie w zdrowiu. Polscy eksperci przygotowali “receptę”, która ma pomóc osiągnąć ten cel

Wzrost świadomości społecznej na temat integralnego podejścia do zdrowia, uwzględniającego wpływ środowiska naturalnego, zwierząt i człowieka na równowagę zdrowotną postulowano podczas konferencji „One Health – Jedno Zdrowie”, która 25 marca 2024 r. odbyła się w Senacie z inicjatywy przewodniczącej Komisji Zdrowia senator Beaty Małeckiej-Libery i przewodniczącego Rady Programowej Kongresu „Zdrowie Polaków” prof. Henryka Skarżyńskiego.

Podczas spotkania zaprezentowano rekomendacje ekspertów uczestniczących w 5. Kongresie „Zdrowie Polaków” (który miał miejsce w listopadzie 2023 r. ). Przez dwa dni jego trwania, liczni przedstawiciele świata nauki, medycyny, pracodawców ochrony zdrowia i wielu innych środowisk dyskutowali nad wyzwaniami, na jakie muszą odpowiedzieć decydenci zajmujący się zdrowiem publicznym, by zapewnić społeczeństwu szeroko rozumiany dobrostan.

15 rekomendacji dotyczących zdrowia publicznego

Eksperci uczestniczący w kongresie przygotowali dla nich 15 rekomendacji dotyczących zdrowia publicznego.

Podczas spotkania w Senacie przedstawił je m.in. prof. Romuald Zabielski, członek korespondent PAN.

– Rekomendujemy nowe, zintegrowane, holistyczne podejście, uwzględniające, że populacja ludzka to tylko część większego systemu - mówił profesor.

Jak zaznaczył, zdrowie ludzi, zwierząt domowych, dzikich roślin i zwierząt oraz szeroko pojętego środowiska jest ściśle powiązane i współzależne. Kierując się tym założeniem, należy opracować zintegrowane strategie przeciwdziałania zagrożeniom, takim jak bioterroryzm, zagrożenia o charakterze chemicznym, radiologicznym, zagrożenia będące konsekwencją zmian klimatu.

– Ochrona zdrowia nie może opierać się na strategiach i sposobie myślenia z przeszłości. Należy przyjąć zintegrowane, holistyczne podejście z uwzględnieniem faktu, że populacja ludzka jest tylko częścią większego systemu. Wszystkie środowiska, w szczególności środowiska naukowe i medyczne, powinny kierować się zasadami One Health przy planowaniu i promowaniu swoich działań. Ta koncepcja powinna być także poważnie brana pod uwagę przy podejmowaniu decyzji na poziomie władz różnych szczebli. Rekomendujemy także zwiększenie nakładów na działania profilaktyczne wynikające z wdrożenia tej koncepcji - powiedział prof. Romuald Zabielski.

Nie ma zdrowia publicznego bez zdrowia psychicznego

Kolejne rekomendacje odnosiły się do zdrowia psychicznego, a przedstawił je prof. Janusz Heitzman, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Jak podkreślał, problemy natury psychicznej przybierają w kraju charakter epidemii. Szacunkowe dane mówią, że w Polsce zaburzenia psychiczne stwierdza się u ponad 25 proc. populacji dorosłych mieszkańców, a zatem u około 8 milionów ludzi.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Depresja dotyka jednego na pięciu Polaków. Przybywa młodych, którzy wymagają pomocy psychologicznej

– Rekomendujemy przyjęcie aksjomatu, że nie ma zdrowia publicznego bez zdrowia psychicznego. Należy przyjąć, że zdrowie psychiczne wymaga rozwoju proporcjonalnego do medycyny naprawczej, a podstawowym działaniem prozdrowotnym jest inwestowanie w zdrowie psychiczne. Rekomendujemy nowe podejście do problemu coraz powszechniejszych zaburzeń psychicznych zakładające, że mogą być one skutecznie redukowane za pomocą oddziaływań profilaktycznych - powiedział prof. Heitzman.

Jak wyjaśniał, dla poprawy zdrowia psychicznego Polaków konieczne są działania profilaktyczne, wśród których istotne jest utrzymanie równowagi pomiędzy pracą a życiem prywatnym. Kluczowe jest uznanie, że zaburzenia psychiczne nie są normalną reakcją psychologiczną, lecz mają swoją biologiczną dynamikę i wymagają leczenia w najwcześniejszych fazach rozwoju.

– Zasadnicze znaczenie ma wczesne leczenie lekceważonych zaburzeń psychicznych, jak bezsenność, lęk i depresja. Ze względu na duże zapotrzebowanie społeczeństwa na opiekę psychiatryczną, należy dążyć do zbudowania modelu, w którym możliwie największa liczba pacjentów uzyska wstępne rozpoznanie i opiekę na początkowych etapach choroby już na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej. A porady specjalisty psychiatry będą zarezerwowane dla najtrudniejszych przypadków - wyliczał.

Problem otyłości i oporności na antybiotyki

Kolejna rekomendacja poświęcona była otyłości.

– Rekomendujemy kompleksowe działania adekwatne do ogłoszonego stanu globalnej syndemii, w szczególności przeciwdziałania otyłości najmłodszego pokolenia Polaków. Rekomendujemy zatem prowadzenie populacyjnego monitoringu częstości występowania nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w wieku szkolnym. Dostrzegamy konieczność edukacji młodzieży w zakresie zagrożeń wynikających z niewłaściwego sposobu żywienia, z uwzględnieniem braku regularnej aktywności fizycznej. Rekomendujemy kierowanie programów edukacyjnych dotyczących profilaktyki nadwagi i otyłości do całych rodzin - mówiła prof. Katarzyna Neubauer, kierownik Katedry i Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Otyłość to choroba, którą trzeba leczyć jak inne schorzenia

Wśród rekomendacji znalazły się też te poświęcone narastaniu oporności bakterii na antybiotyki. Jak zaznaczyła prof. Anna Wiela-Hojeńska, kierownik Katedry i Zakładu Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, konsultant krajowy w dziedzinie farmacji klinicznej, kolejny kryzys zdrowotny będzie spowodowany lekoopornością bakterii.

– Szacuje się, że do 2050 roku zakażenia bakteryjne staną się częstszą przyczyną śmierci niż choroby nowotworowe. Przewidywania te wydają się realne, jeżeli weźmiemy pod uwagę fakt, że w ostatnich latach na całym świecie, także w Polsce, obserwuje się gwałtowny wzrost oporności drobnoustrojów na antybiotyki - podkreślała profesor i dodała, że dlatego eksperci rekomendują działania prowadzące do zahamowania narastającej oporności drobnoustrojów, a tym samym zapewniające przydatność dostępnych antybiotyków.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Prof. Mastalerz-Migas: to na lekarzach spoczywa obowiązek racjonalnej antybiotykoterapii

– Rekomendujemy wdrożenie i bezwzględne przestrzeganie procedur kontroli zakażeń szpitalnych, w tym przede wszystkim szybkie wykrywanie i izolowanie pacjentów zakażonych drobnoustrojami wielolekoopornymi oraz wdrożenie i rygorystyczne przestrzeganie zasad racjonalnej antybiotykoterapii - wyliczyła prof. Anna Wiela-Hojeńska.

Eksperci rekomendowali także:

• wdrożenie w systemie ochrony zdrowia zawodu farmaceuty klinicznego przy jednoczesnym doprecyzowaniu jego kompetencji;
• stworzenie systemu opieki nad seniorami i osobami starszymi, a także wymagającymi opieki długoterminowej,
• poszerzenie bazy i wykorzystywanie kadry geriatrycznej nie tylko w dużych aglomeracjach, ale i małych ośrodkach;
• przygotowanie planów działania na rzecz zdrowia,
• wzrost liczby dobrze wykształconych lekarzy, którzy zostaną przygotowani do samodzielnej pracy specjalizacyjnej,
• poprawę jakości komunikacji lekarz – lekarz, lekarz – pacjent.