Na czym polegało badanie 

Blisko 950 dzieci z ośmiu krajów, w tym z Polski, uczestniczyło w projekcie naukowym o nazwie PreventCD (polska nazwa Zapobiec Celiakii, www.preventcd.com). U wszystkich potwierdzono genetyczną predyspozycję do celiakii. W okresie od 4. do 6. miesiąca życia połowa dzieci codziennie otrzymywała 100 mg glutenu, a druga połowa placebo, natomiast gluten rozpoczęto podawać im w wieku 6 miesięcy. W grupie otrzymującej gluten w porównaniu z grupą otrzymującą placebo stwierdzono podobne ryzyko celiakii (odpowiednio 5,9 proc. i 4,5 proc.). „Różnica okazała się nieistotna statystycznie” — mówi koordynator projektu dr M. Luisa Mearin, gastroenterolog dziecięcy z Leiden University Medical Center. Stwierdzono ponadto, że karmienie piersią również nie chroni przed wystąpieniem celiakii w tym okresie życia. 

Specyfika choroby

Celiakia jest genetycznie uwarunkowaną, przewlekłą chorobą jelit, dotyczącą też innych narządów, spowodowaną przez obecny w diecie gluten (białko zawarte w pszenicy i innych zbożach). Choroba występuje u 1-3 proc. osób z populacji ogólnej. Celiakię leczy się stosując dietę bezglutenową przez całe życie. Niektóre warianty genów zwiększają ryzyko zachorowania, ale nie każda osoba posiadająca te geny będzie miała celiakię. 

Schorzenie często jest rozpoznawane we wczesnym okresie życia, ale może ujawnić się w każdym wieku. Objawy mogące świadczyć o celiakii to: biegunki, bóle brzucha, wzdęcia, niedokrwistość, a u dzieci — niewystarczające przyrosty masy ciała i zaburzenia wzrastania. Opisuje się również mniej specyficzne objawy, np. zmęczenie.

Kiedy wprowadzać gluten do diety 

Do tej pory pediatrzy i gastroenterolodzy na całym świecie zalecali rodzicom, aby wprowadzać do diety dziecka małe ilości glutenu już w wieku 4.-6. miesięcy, jeszcze w okresie karmienia piersią. Było to zgodne z aktualnymi zaleceniami. Wnioski płynące z wyników projektu PreventCD zmieniają sposób myślenia o celiakii. „Oczywiście karmienie piersią jest optymalnym sposobem żywienia niemowląt. Jednak obecnie wiemy już na podstawie wyników naszego badania, że nie wpłynie to na ryzyko zachorowania na celiakię i możemy przekazać więcej informacji na ten temat rodzicom” — mówi dr Mearin.

Potrzebne dalsze obserwacje oraz modyfikacja zaleceń

Nadal istnieje wiele niewiadomych odnośnie do celiakii. Badacze zespołu PreventCD kontynuują obserwację dzieci uczestniczących w projekcie, cyklicznie badając im krew na obecność charakterystycznych dla celiakii przeciwciał i wykonując biopsję jelita w czasie gastroskopii u tych, u których rozwija się choroba. „W ten sposób mają nadzieję zaobserwować, co takiego dokładnie dzieje się w naszym układzie immunologicznym, co doprowadza do zachorowania” — tłumaczy polska specjalistka. 

W tym samym numerze „New England Journal of Medicine” opublikowane zostały również wyniki badania włoskiego (CELIPREV), którego celem było także uzyskanie odpowiedzi, czy wczesne wprowadzanie glutenu u dzieci z grupy ryzyka zmniejszy zagrożenie wystąpienia celiakii. Wyniki są zbieżne. Wczesna ekspozycja na gluten (w 6. m.ż.), w porównaniu z późną ekspozycją (w 12. m.ż.), skutkowała podobną częstością występowania celiakii w 5. r.ż. 

Zdaniem prof. Hanny Szajewskiej, aktualne dane z badań z randomizacją wskazują na konieczność modyfikacji dotychczasowych zaleceń dotyczących wprowadzania glutenu. „Nie ma podstaw, aby traktować gluten w jakiś szczególny sposób” — uważa specjalistka. 

Badanie finansowane było m.in. z grantu Komisji Europejskiej (FP6-2005-FOOD-4B-36383 — PREVENTCD). Koordynatorem badania był Leiden University Medical Center w Holandii, a jednym z partnerów Warszawski Uniwersytety Medyczny (Klinika Pediatrii kierowana przez prof. Hannę Szajewską). 

 

Źródło: N.Engl. J.Med., http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1404172