Zaczyna się zapaleniem stawu

Napad dny moczanowej rozpoczyna się zwykle nagle, przeważnie nad ranem. Mogą wystąpić objawy ogólne, np. dreszcze, gorączka, ale przede wszystkim ból i bolesność dotykowa stawu. Pojawia się obrzęk, wysięk, skóra w okolicy stawu jest zaczerwieniona, napięta, szybko dochodzi do złuszczania naskórka. 

Pierwszy napad obejmuje zazwyczaj pojedynczy staw — najczęściej śródstopno-paliczkowy pierwszy. Ataki rzadziej dotyczą stawów skokowych oraz kolanowych i tylko w ok. 13 proc. stawów kończyn górnych. U ok. 10 proc. chorych zapalenie może dotyczyć równocześnie wielu stawów lub przenosić się z jednego na inny. Jeżeli nie rozpocznie się leczenia, napad trwa najczęściej od 10 dni do 3 tygodni, a następnie samoistnie wygasa.

Zalecenia EULAR

Celem leczenia jest jak najszybsze zwalczenie bólu i innych objawów zapalenia stawu. Najczęściej stosuje się kolchicynę oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Zaletą kolchicyny jest jej szybkie działanie, wadą natomiast często występujące skutki niepożądane, przeważnie nudności, wymioty i biegunka. Istnieje wiele przeciwwskazań do przyjmowania tego leku. 

„EULAR zaleca, by w ostrych napadach dny sięgnąć po kolchicynę (do 2 mg dziennie). Europejska Liga wskazuje również na możliwość zastosowania NLPZ i/lub glikokortykosteroidów (GSK) dostawowo bądź doustnie, w zależności od chorób współistniejących i objawów niepożądanych. W profilaktyce zaostrzeń również należy rozważyć kolchicynę (do 1,2 mg dziennie). Jeśli istnieje przeciwwskazanie lub nie jest ona tolerowana, stosuje się NLPZ albo małe dawki GSK. Czas trwania profilaktyki należy ustalić indywidualnie u każdego chorego”  — mówi prof. Piotr Wiland, kierownik Katedry i Kliniki Reumatologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.

Rekomendacje amerykańskie

„ACR przyjęło nieco inne zasady postępowania — lek dobieramy w zależności od nasilenia bólu i liczby zajętych stawów. Nie preferuje żadnej grupy farmaceutyków. Wspomina natomiast o możliwości terapii skojarzonej, składającej się z kolchicyny i NLPZ, ewentualnie innych kombinacji w przypadku ciężkiego napadu. Nie zaleca kombinacji NLPZ i GKS” — dodaje prof. Wiland. 

Jeśli chodzi o profilaktykę napadów, znów pierwszą linię obrony stanowi kolchicyna (0,5 mg lub 0,6 mg 1-2 x dziennie) z tego powodu, że w jej przypadku jest więcej dowodów klinicznych w postaci opublikowanych prac. Ewentualnie w pierwszej linii leczenia mogą być wykorzystane NLPZ w małych dawkach (mniej dowodów) + leki gastroprotekcyjne. 

 

 

Leczenie 

Obniżenie stężenia kwasu moczowego

Najistotniejszym elementem leczenia przewlekłej dny moczanowej jest trwałe obniżenie stężenia kwasu moczowego we krwi i płynach ustrojowych. Lekiem pierwszego rzutu jest allopurynol. Dostępny jest już nowy lek obniżający stężenie kwasu moczowego — febuksostat — który wykazuje mniej działań niepożądanych niż allopurynol i może być bezpiecznie stosowany u chorych z umiarkowanie upośledzoną funkcją nerek. Należy dążyć do tego, aby stężenie kwasu moczowego było poniżej 6 mg/dl w długim okresie, przynajmniej przez rok. Niezbędne jest także leczenie profilaktyczne, które ma zmniejszyć częstość napadów dny. W rekomendacjach nie zaleca się leczenia bezobjawowej hiperurykemii.

 

Rozpoznanie

Kryształki w płynie stawowym lub tkankach

Według EULAR, warunkiem jednoznacznego ustalenia rozpoznania jest stwierdzenie obecności kryształów moczanu sodu w płynie stawowym lub w tkankach. Można też rozpoznać chorobę na podstawie klasycznych objawów klinicznych, takich jak ostre napady zapalenia stawów, guzki dnawe, charakterystyczne zmiany w badaniach obrazowych.