Kalcytonina w terapii osteoarthritis

Obecne leczenie OA polega przede wszystkim na zwalczaniu bólu oraz przeciwdziałaniu niesprawności stawów i nakierowane jest głównie na zmiany w chrząstkach, z pominięciem zmian w tkance kostnej. Tymczasem obserwacje kliniczne, jak również wyniki badań eksperymentalnych sugerują, że integralność i funkcja chrząstek stawowych zależą nie tylko od działania chondrocytów oraz od wpływu czynników fizycznych (np. obciążenia), ale również od prawidłowej funkcji kości leżącej poniżej.
Teoretycznie rzecz biorąc, idealny lek powinien więc wpływać nie tylko na struktury chrzęstne, ale i na sąsiadujące struktury kostne. Potencjalnym kandydatem na taki uniwersalny lek jest kalcytonina. Jest ona doskonale znanym czynnikiem zapobiegającym resorpcji kości, od dawna stosowanym w leczeniu osteoporozy. Większość informacji na temat molekularnych mechanizmów działania tego hormonu dotyczy jego wpływu na osteoklasty. Znacznie mniej wiadomo na temat jego działania na chondrocyty i metabolizm chrząstki. Badania wykonane w ostatnich latach wykazują jednak, że na powierzchni chondrocytów, podobnie jak na powierzchni osteoklastów, znajdują się specyficzne receptory kalcytoniny (calcitonin receptor - CTR). Ekspozycja chondrocytów na kalcytoninę powoduje wzrost poziomu wtórnego przekaźnika cAMP we wnętrzu tych komórek, co udowadnia, że CTR są funkcjonalnie czynne.
Stężenie kalcytoniny w surowicy jest najwyższe u noworodków i pozostaje wysokie podczas pierwszych lat życia, kiedy obserwuje się wzmożony wzrost kości długich. Jak wiadomo, wzrost ten jest uwarunkowany proliferacją, różnicowaniem i dojrzewaniem chondrocytów. Badania doświadczalne potwierdzają, że kalcytonina stymuluje formowanie się i dojrzewanie chrząstki wzrostowej. Jednak chondrocyty chrząstki wzrostowej nie są identyczne z chondrocytami chrząstki stawowej. Mimo to inne badania wykazały, że kalcytonina stymuluje wytwarzanie proteoglikanów i kolagenu typu II oraz proliferację w izolowanych chondrocytach chrząstek stawowych i w eksplantach takich chrząstek. Hormon ten hamuje aktywność kolagenazową nieznanego enzymu rozkładającego kolagen typu II oraz degradację chrząstki wywołaną działaniem czynnika martwicy nowotworów alfa (TNF-alfa) i onkostatyny M.
Najnowsze badania kliniczne wykazują, że niedawno wprowadzona do leczenia doustna postać kalcytoniny, zastosowana u starszych kobiet, znamiennie zahamowała nie tylko resorpcję kości, ale i degradację chrząstek. U pacjentów z OA stawów kolanowych doustna kalcytonina w znaczący sposób poprawiła stan kliniczny oraz istotnie wpłynęła na poziom wskaźników biochemicznych zapalenia, np. spowodowała 40-procentowe obniżenie stężenia metaloproteinazy-13 (jednego z enzymów rozkładających macierz pozakomórkową) w surowicy. Dodatkową korzyść z leczenia kalcytoniną odnoszą pacjenci cierpiący z powodu bólu kości. Analgetyczny wpływ kalcytoniny może więc zaznaczyć się również u chorych z osteoarthritis.
Podsumowując - wydaje się, że kalcytonina, dzięki jej uniwersalnemu działaniu na struktury tworzące staw, może być jednym ze skutecznych leków w terapii OA.

Źródło: Osteoarthritis Cartilage 2006, 14: 617-624.