Podwyżki dla dyrektorów

Pytanie czytelnika dotyczy podwyżek przyznawanych w ramach ustawy z 22 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń. Porusza ponadto kwestię wynagrodzenia dyrektora SP ZOZ-u, który równolegle wykonuje obowiązki lekarza. Zaznaczam, że zatrudnienie dyrektora w charakterze lekarza zostało wyraźnie dopuszczone poprzez nowelizację ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. Dodane w 2006 r. przepisy stanowią, że umowa z kierownikiem (dyrektorem) może przewidywać udzielanie świadczeń zdrowotnych, określając warunki udzielania tych świadczeń, w tym wymiar czasu pracy. Z przepisów tych wynika, że powierzenie obowiązków lekarza następuje w ramach tej samej umowy, która jest podstawą zatrudnienia na stanowisku kierownika.

Ustawa 203 vs ustawa "wedlowska"

Ustawa podwyżkowa nie daje wystarczających podstaw do udzielenia jednoznacznej odpowiedzi na zadane pytanie. Nie wyklucza kierowników z kręgu osób objętych jej przepisami, ani też nie potwierdza, że zostali nimi objęci. Brak wyraźnego potwierdzenia przemawia według części prawników za tym, że podwyżki wynagrodzeń dyrektorów nie mogą zostać sfinansowane ze środków otrzymywanych na podstawie ustawy podwyżkowej. Powołują się przy tym na uzasadnienie wyroku z 16 sierpnia 2005 r., w którym Sąd Najwyższy postawił tezę: ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (w tym SP ZOZ-ami) tworzy kompleksowy i co do zasady zamknięty system kształtowania wynagrodzeń, więc wyjątki od tej zasady muszą mieć dostatecznie jasne oparcie w przepisach. Z tezy tej wyprowadzają wniosek: skoro ustawa podwyżkowa nie mówi nic o dyrektorach, to znaczy, że ich nie obejmuje.

Zwolennicy takiego rozumowania są świadomi, iż wyrok odnosił się do ustawy 203, niemniej uważają, że przywołana teza ma również zastosowanie do późniejszej ustawy podwyżkowej. Uważają bowiem, że obie ustawy odgrywają podobną rolę w systemie kształtowania wynagrodzeń pracowniczych. Tymczasem ustawy te znacznie się od siebie różnią. "Ustawa 203" była ustawą, która zmieniając ustawę o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu wynagrodzeń, przyznała pracownikom SP ZOZ-ów podwyżkę w określonej wysokości. Należała więc niewątpliwie do systemu.

Charakter ustawy podwyżkowej jest z gruntu odmienny. Dystansuje się ona od systemu, zaznaczając, że do podwyżek przyznanych na jej podstawie nie stosuje się systemowych wskaźników przyrostu wynagrodzeń. Wykracza też wyraźnie poza system, obejmując swoimi przepisami nie tylko pracowników, ale i osoby udzielające świadczeń na podstawie umów cywilnoprawnych, jak również lekarzy prowadzących NZOZ-y. Najistotniejsza różnica polega jednak na tym, że ustawa podwyżkowa wcale nie przyznaje podwyżek, lecz jedynie przekazuje środki na podwyżki. Rozdzielenie tych środków i przyznanie podwyżek pozostawia w gestii świadczeniodawcy.

Zasady wynagradzania szefów

Prawnicy, którzy odmawiają dyrektorom SP ZOZ-ów prawa do podwyżek, odwołują się ponadto do art. 5 ust. 3 ustawy podwyżkowej. Przepis ten nakazuje przy udzielaniu podwyżek uwzględniać zasady wynagradzania obowiązujące u świadczeniodawcy, wynikające w szczególności z układu zbiorowego pracy lub regulaminu wynagradzania. Ponieważ Kodeks pracy stanowi, iż ww. akty nie mogą określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających zakładem, więc udzielenie podwyżek dyrektorom naruszałoby wskazany przepis. Jest to argument chybiony. Nakaz uwzględniania zasad wynagradzania nie może być traktowany jako zakaz udzielenia podwyżek osobom nieobjętym tymi zasadami. Traktując go w ten sposób, musielibyśmy konsekwentnie odmówić prawa do podwyżek wszystkim, którzy nie są pracownikami. Taka interpretacja prowadziłaby do zawężenia kręgu osób objętych ustawą wbrew jej wyraźnemu brzmieniu.
Wskazany przepis nakazuje tylko uwzględniać zakładowe zasady wynagradzania w stosunku do pracowników, których one dotyczą, i nic ponadto.

Moim zdaniem sfinansowanie podwyżki dla dyrektora SP ZOZ-u ze środków otrzymanych w ramach ustawy podwyżkowej jest dopuszczalne. Zwłaszcza w przypadku dyrektora wykonującego równolegle obowiązki lekarza. Przemawia za tym cel ustawy (ratio legis), jakim jest dostarczenie środków na podwyżki nie tylko dla szeregowych pracowników SP ZOZ-ów, ale dla wszystkich osób zaangażowanych w udzielanie świadczeń zdrowotnych finansowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Ów cel znalazł wyraźne potwierdzenie w kolejnych nowelizacjach ustawy podwyżkowej, które poszerzały krąg uprawnionych o kolejne osoby udzielające świadczeń, takie jak chociażby lekarze prowadzący NZOZ-y.

Decyzja w tym zakresie należy do organu właściwego do ustalania wynagrodzenia miesięcznego dyrektora SP ZOZ-u, czyli do organu założycielskiego. Powinna być podjęta z uwzględnieniem wymogów przewidzianych zarówno w ustawie podwyżkowej (należą do nich uzgodnienia z zakładową organizacją związkową), jak i w ustawie o wynagradzaniu osób kierujących, która określa maksymalną wysokość wynagrodzenia dyrektora.

Podstawa prawna:
1) ustawa z 22 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń (Dz.U. nr 149, poz. 1076; zm. Dz.U. z 2007 nr 64, poz. 430, nr 181, poz. 1290), zwana ustawą podwyżkową;
2) art. 44 ust. 9 i 10 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej;
3) ustawa z 22 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw i ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 5, poz. 45), zwana ustawą 203;
4) ustawa z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. nr 26, poz. 306 ze zm.), zwana ustawą kominową;
5) wyrok Sądu Najwyższego z 16 sierpnia 2005 r., sygn. akt I PK 16/05 (OSNP z 2006 r. nr 11-12, poz. 183);
6) art. 77 (2) § 5 i art. 241 (26) § 2 Kodeksu pracy.