Polska jednym z pięciu państw na świecie z certyfikatem WHO za eliminację tłuszczów trans

Certyfikat dla Polski odebrali przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia oraz przedstawiciel Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego, podczas oficjalnej uroczystości w siedzibie WHO w Genewie.

WHO doceniło działania Polski w obszarze spełnienia wymagań we wdrażaniu programu REPLACE, który zakłada całkowite wyeliminowanie tłuszczów częściowo utwardzonych, które są głównym źródłem powstających przemysłowo tłuszczów trans (i-TFA), z zasobów żywności na całym świecie i zastępowanie ich olejami roślinnymi, z wyjątkiem olejów tropikalnych (palmowego i kokosowego).

Tłuszcze trans czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych

– Izomery trans kwasów tłuszczowych (TFA, tłuszcze trans) są uznanym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym m.in. niedokrwiennej choroby serca, udaru, a także cukrzycy typu II oraz szeregu innych pozakardiologicznych zaburzeń stanu zdrowia. Ich naturalnym źródłem jest mleko i mięso zwierząt przeżuwających, jednak to częściowo utwardzone tłuszcze roślinne wprowadzają do naszej diety dodatkowe ilości TFA i to zawartość tych ostatnich powinna być w żywności obniżana. Ich pobranie z diety powinno być tak małe, jak to jest możliwe do osiągnięcia w diecie, która zapewnia właściwą wartość odżywczą – mówi dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. NIZP PZH-PIB.

W związku z niekorzystnym działaniem na zdrowie człowieka, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła 6-stopniowy plan działań o akronimie REPLACE. Akronim REPLACE pochodzi od pierwszych liter głównych obszarów działania programu: Review, Promote, Legislate, Assess, Create, Enforce.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Dania: zakaz stosowania tłuszczów trans uratował życie niemal 1200 osób z chorobami serca [BADANIE]

Jakie działania podjęła Polska w zakresie eliminacji tłuszczów trans

Jak podaje NIZP PZH, podjęliśmy następujące działania w ramach planu REPLACE:

Review (przegląd danych dotyczących głównych źródeł i-TFA w żywności oraz identyfikacja produktów, które są źródłem i-TFA w diecie). Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB od wielu lat prowadzi badania naukowe, w tym analityczne, nad zawartością TFA w żywności.

Elektroniczna baza danych o zawartości TFA w produktach spożywczych dostępnych na polskim rynku znajduje się na stronie: https://izomery.pzh.gov.pl/

Promote (działania promocyjne). Szerokie informowanie społeczeństwa, w tym m.in. pracowników ochrony zdrowia, nauczycieli, przedstawicieli przemysłu nt. szkodliwego działania TFA na zdrowie człowieka i możliwości ograniczania ich zawartości w żywności i diecie, poprzez zastępowanie częściowo utwardzonych tłuszczów roślinnych olejami roślinnymi, z wyjątkiem olejów tropikalnych (kokosowy i palmowy). Działania te są prowadzone m.in. poprzez Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, artykuły w czasopismach naukowych i popularnonaukowych, wykłady i prezentacje na konferencjach naukowych, szkolenia, rozpowszechnianie informacji o dostępności danych o zawartości izomerów trans kwasów tłuszczowych w żywności w e-Bazie.

Legislate (działania legislacyjne). Obejmują obowiązujące w Polsce następujące przepisy prawne: Rozporządzenie Komisji (UE) 2019/649 z dnia 24 kwietnia 2019 r., które wprowadza maksymalną dopuszczalną zawartość tłuszczów trans innych niż te pochodzenia zwierzęcego, na poziomie 2 g/100g tłuszczu we wszystkich produktach spożywczych oraz Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2016/127 z dnia 25 września 2015 r., które wprowadza maksymalną dopuszczalną zawartość TFA na poziomie 3% całkowitej zawartości kwasów tłuszczowych w preparatach do początkowego i w preparatach do dalszego żywienia niemowląt.

Assess (ocena i monitorowanie). Prowadzone są badania analityczne zawartości TFA w wytypowanych produktach, a dane wprowadzane są do elektronicznej bazy danych zawartości izomerów trans w żywności (e-Baza), która jest na bieżąco aktualizowana. Obecnie w e-Bazie znajdują się dane dotyczące TFA dla blisko 1200 produktów spożywczych należących do 9 kategorii żywności. Badania są realizowane przez NIZP PZH – PIB.

Create (rozpowszechnianie wiedzy) Realizacja inicjatywy z obszaru rozpowszechniania wiedzy o negatywnym wpływie TFA na zdrowie człowieka. Aktualizowanie Norm żywienia dla populacji Polski, prowadzenie szkoleń nt. TFA, publikacja oryginalnych wyników badań.

Enforce (egzekwowanie). Badania w ramach urzędowej kontroli i monitoringu żywności są koordynowane przez Główny Inspektorat Sanitarny. Co roku badane są preparaty do początkowego żywienia niemowląt i preparaty do dalszego żywienia niemowląt oraz wybrane grupy produktów np. produkty typu fast food, wyroby cukiernicze, wyroby ciastkarskie, które mogą stanowić potencjalne źródło i-TFA w diecie. W latach 2004-2022 urzędową kontrolą i monitoringiem żywności w kierunku TFA objęto łącznie ponad 1200 różnych produktów spożywczych.