Prof. Agnieszka Mastalerz-Migas: model opieki koordynowanej w POZ się sprawdził i będzie dalej wdrażany

W 2022 r. sukcesem było przygotowanie przez kierowany przez panią zespół wdrożenia opieki koordynowanej w POZ. Jakie prace zostały wykonane w tym obszarze w minionym roku?

Opieka koordynowana w POZ zaistniała od 1 października 2022 r., a w grudniu zostałam powołana na pełnomocnika ministra zdrowia oraz przewodniczącą Zespołu ds. wdrożenia opieki koordynowanej w POZ. W jego skład weszli przedstawiciele środowiska lekarskiego i pielęgniarskiego, Narodowego Funduszu Zdrowia, Centrum e-Zdrowia i Ministerstwa Zdrowia.

Opieka Koordynowana (OK) objęła 4 tzw. ścieżki diagnostyczno-terapeutyczne: diabetologię, kardiologię, endokrynologię i pulmonologię. Realizacja nowego modelu pozostała dobrowolna, aby dać czas na wdrożenie koordynacji podmiotom słabiej przygotowanym do zmiany. W POZ pojawili się koordynatorzy — osoby stanowiące wsparcie dla pacjentów w umawianiu wizyt i badań, wynikających z planów opieki, a także dla placówki — przy rozliczeniach świadczeń.

Zaangażowanie powołanego zespołu pozwoliło w sposób ciągły nadzorować proces przystępowania kolejnych placówek, reagować na zgłaszane problemy i rozwiązywać je na bieżąco. Jednocześnie zespół rozpoczął prace nad rozszerzeniem zakresu opieki koordynowanej i w ich efekcie w listopadzie 2023 r. wdrożono kolejną, piątą ścieżkę OK w POZ - w nefrologii (dla pacjentów z przewlekłą chorobą nerek). Rozszerzono także dotychczasowe ścieżki OK o stan przedcukrzycowy i nadczynność tarczycy oraz wprowadzono możliwość diagnostyki alergii.

Obecnie już blisko 2 tys. podmiotów POZ realizuje opiekę koordynowaną, to jest ok. 33 proc. świadczeniodawców POZ, i co miesiąc przystępują kolejni.

W roku 2023 współpracowałam także z Ministerstwem Zdrowia i Narodowym Funduszem Zdrowia nad przygotowaniem instrumentów finansowych dla POZ z programu Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko (FEnIKS). Projekt zakłada dofinansowanie zarówno zakupu sprzętu, jak i modernizacji placówek POZ, co również przyczyni się do rozwoju w nich opieki koordynowanej. Ogłoszenie pierwszych konkursów jest zaplanowane na jesień.

A co działo się w Polskim Towarzystwie Medycyny Rodzinnej (PTMR)? To obecnie największa organizacja skupiająca lekarzy rodzinnych, a także innych profesjonalistów medycznych, związanych z podstawową opieką zdrowotną.

PTMR w roku 2023 zaangażowało się edukacyjnie we wdrożenie opieki koordynowanej. Na stronie internetowej Towarzystwa powstało specjalne miejsce poświęcone tej opiece, z kursami online, webinarami, materiałami edukacyjnymi i wytycznymi - zarówno dla personelu medycznego, jak i koordynatorów. Przygotowaliśmy kursy w zakresie: cukrzycy, astmy, POChP, niewydolności serca, a obecnie pracujemy nad PChN i kolejnymi obszarami. Powstały wytyczne porad edukacyjnych oraz porad dietetycznych, e-booki: dla koordynatorów, dotyczący edukacji w cukrzycy, a także dla realizatorów programu profilaktyki CHUK.

Stworzyliśmy stronę www.koordynowana.pl, 
gdzie zarówno placówki, jak i specjaliści mogą zamieszczać ogłoszenia o współpracy, znajduje się tam także dużo materiałów edukacyjnych. Powstała grupa na Facebooku „POZ OK”, gdzie obecnie ponad 3 tys. członków wzajemnie wspiera się we wdrażaniu opieki koordynowanej, a dla mnie, jako pełnomocnika, jest to ważne miejsce zbierania informacji nt. pojawiających się wyzwań.

Ale PTMR nie zajmował się w 2023 r. tylko opieką koordynowaną. Zakończyliśmy badanie epidemiologiczne dotyczące przewlekłej choroby nerek — w placówkach POZ przebadano blisko 5,5 tys. pacjentów z grup ryzyka. Dane są opracowywane i będą opublikowane. Opracowaliśmy też „kalendarz szczepień dorosłych”, który można znaleźć na naszej stronie: https://ptmr.info.pl/szczepienia/.

Zrealizowaliśmy projekt skierowany do lekarzy przygotowujących się do egzaminu specjalizacyjnego „Akademia Rezydenta PTMR”, z programem testowym opartym na bazach pytań CEM oraz webinarami z omówieniem aktualnych wytycznych i najistotniejszych zagadnień obowiązujących do egzaminu. W 2024 r. planujemy kolejne edycje.

Przygotowaliśmy portal www.znajdzopatrunek.pl - pomoc merytoryczną w doborze opatrunku. Rozwijamy też projekt www.kalkulatoropioidow.pl, gdzie można wyliczyć dawki leków. Największą popularnością cieszy się „Kurs leczenia bólu” — na kolejne edycje miejsca znikają w kilka godzin. Zapraszam do odwiedzenia strony www.ptmr.info.pl - tam można znaleźć więcej szczegółów.

Mogłabym jeszcze długo wymieniać aktywności Towarzystwa w 2023 r., ale chcę tylko podkreślić jedno: nie byłoby tych efektów bez ogromu pracy fantastycznego zespołu młodych ludzi, zbudowanego i kierowanego przez lek. Aleksandra Biesiadę, który pełni funkcję pełnomocnika zarządu PTMR ds. innowacji i rozwoju.

Gdy rozmawiałyśmy w ubiegłym roku z okazji pani miejsca na Liście Stu, zapowiadała pani przygotowanie przewodnika dla pacjentów po systemie ochrony zdrowia. Czy udało się zrealizować ten projekt?

Tak, projekt został zrealizowany w 2023 r. „Nawigator Pacjenta” był wspólną inicjatywą Rzecznika Praw Pacjenta i PTMR. Został napisany w przystępny sposób i wydany pierwotnie w wersji papierowej oraz jako pdf, a obecnie działa również dedykowana strona internetowa przygotowana przez Biuro Rzecznika. Zachęcam do odwiedzenia https://nawigatorpacjenta.rpp.gov.pl/ i do polecania tej strony wszystkim, którzy chcą uzyskać podstawowe informacje, m.in. o tym, jak przygotować się do wizyty u lekarza, na czym polega refundacja leków i wyrobów medycznych, jak korzystać z POZ, AOS, SOR, badań profilaktycznych i wiele innych, ważnych informacji.

Może się pani pochwalić listą nagród i wyróżnień, które przyznano pani w ubiegłym roku: wyróżnienie Forum Ekspertów ds. Cukrzycy za wkład w podnoszenie jakości opieki nad pacjentami z cukrzycą, medal w brązie Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, 
1. miejsce w rankingu „Kobieta Rynku Zdrowia”, miejsce na liście 100 kobiet roku 2023 Magazynu Forbes Women. A kierowany przez panią zespół otrzymał tytuł „Lider Pacjentocentryzmu” od Fundacji My Pacjenci. To zaszczyty, ale i odpowiedzialność, zobowiązanie do jeszcze intensywniejszej pracy - czy to możliwe?

Każde z tych wyróżnień było dla mnie miłym dowodem, że otoczenie, w którym funkcjonuję, dostrzega pracę i jej efekty - nie tylko moją, lecz zespołu zaangażowanych ludzi. Jest to także zobowiązanie, aby kontynuować podjęte działania. Ostatni rok był okresem naprawdę ciężkiej pracy, ale jestem gotowa na nowe zadania i staram się podejmować je z pełnym zaangażowaniem i determinacją. Wyzwanie jest duże, ponieważ doba ma niezmiennie 24 godziny, a rzeczy, które chciałoby się zrobić, jest mnóstwo.

Co zatem jeszcze przed panią w 2024 r.?

W tym roku na pewno będę z zaangażowaniem pracować nad dalszym wdrożeniem opieki koordynowanej w POZ. To model, który się sprawdził, i powinniśmy dążyć do pełnego wdrożenia, ale to nie nastąpi bez istotnego wsparcia zapewnionego świadczeniodawcom POZ.

Warto położyć obecnie nacisk na budowanie kompleksowej profilaktyki, z wykorzystaniem koordynatorów w POZ, a także rozwiązań cyfrowych, jak IKP, centralna e-rejestracja. Trzeba rozważyć również bilanse zdrowia jako punkt wyjścia do profilaktyki u człowieka dorosłego.

Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej podjęło wspólną pracę z Polskim Towarzystwem Farmacji Klinicznej nad budowaniem modelu opieki farmaceutycznej opartej na współpracy farmaceuty z lekarzem POZ, w duchu koordynacji opieki.

Mamy zaplanowanych kilka dużych projektów edukacyjnych dla lekarzy POZ, będziemy także realizować kolejne projekty w opiece koordynowanej: kursy w kolejnych ścieżkach, kursy edukacji w OK, wytyczne, a obecnie ruszamy z warsztatami stacjonarnymi dla koordynatorów.

Chcąc coś osiągnąć, intensywnie pracując, trzeba też być przygotowanym na rozczarowania, bo nie zawsze wszystko układa się jakbyśmy chcieli. Jaki jest pani przepis na to, by ciągle iść do przodu?

Na pewno ważna jest umiejętność współpracy i tworzenia zespołów, wypracowywania kompromisów, dialogu i słuchania opinii innych — ale na końcu musi być zdolność syntezy i budowania projektu. Gdy coś nie wychodzi, nie szukam winnych, lecz rozwiązań, by pójść dalej. Nie rozpamiętuję niepowodzeń, staram się wyciągać wnioski na przyszłość, aby nie popełniać tych samych błędów. Stawiam na ludzi, ufam im i choć życie nieustannie weryfikuje tę moją ufność, to nadal uważam, że warto. Dbam o zespół, staram się zapewniać możliwości rozwoju i satysfakcji z tego, co robią moi współpracownicy. Bycie liderem jest związane z dużą odpowiedzialnością, której staram się sprostać.