Prof. Helwich: pilotaż programu dla wcześniaków KORD to zmiana, o którą długo zabiegaliśmy

Program jest realizowany w 8 ośrodkach w Polsce: Warszawie (Instytut Matki i Dziecka jest jego liderem), Katowicach, Łodzi, Rzeszowie, Krakowie, Bydgoszczy, Gdańsku i we Wrocławiu. Dziecko, które urodziło się znacznie przedwcześnie, po wypisie ze szpitala ma do ukończenia 3. roku życia zagwarantowaną opiekę wielospecjalistyczną w jednym z wymienionych ośrodków. KORD zapewnia dostęp do interwencji diagnostyczno-leczniczych w postaci świadczeń z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, opieki psychologa oraz rehabilitacji leczniczej i porad żywieniowych.

W ramach programu są dostępne narzędzia badawcze, pozwalające jak najbardziej precyzyjnie ocenić, czy dziecko przedwcześnie urodzone rozwija się prawidłowo, tak jak jego rówieśnicy urodzeni o czasie. Niektóre z tych narzędzi były już dostępne w Polsce, ale nie były wykorzystywane na szeroką skalę, innych w ogóle nie używano. Dla każdego dziecka w określonych przedziałach wiekowych są zaplanowane wizyty w ośrodku koordynującym opiekę. Jeśli zostaną stwierdzone nieprawidłowości w rozwoju, dziecko jest kierowane na pogłębioną diagnostykę w celu określenia przyczyn takiego stanu.

Gdy dziecko rodzi się znacznie przedwcześnie, jego narządy wewnętrzne są niedojrzałe i podatne na niekorzystne zmiany w sztucznym dla tego okresu rozwoju środowisku, co może wpływać negatywnie na funkcję jego mózgu. Jednak do 3. roku życia mózg dziecka jest bardzo plastyczny. W związku z tym wcześniaki powinny zostać objęte specjalnym programem, który z jednej strony będzie oceniał stan ośrodkowego układu nerwowego, a z drugiej — będzie wspierał wielospecjalistyczną opiekę i właściwą rehabilitację. To może pozwolić na wytworzenie nowych połączeń neuronalnych w ośrodkowym układzie nerwowym wcześniaka, które ominą ogniska zniszczenia powstałe w wyniku powikłań. Czuwają nad tym neonatolog, pediatra, neurolog, psycholog, okulista i audiolog.

Początkowo do opieki nad wcześniakiem włącza się fizjoterapeuta, a jego zadaniem jest delikatna stymulacja rozwojowa, której uczy także rodziców dziecka. Jeśli to nie wystarcza, neurolog zaleca rehabilitację. Należy wykorzystać wszystkie możliwe drogi rozwojowe, aby wcześniak „dogonił” rówieśników urodzonych o czasie. Warto wspomnieć, że u 1/3 dzieci urodzonych skrajnie przedwcześnie rozpoznaje się mózgowe porażenie dziecięce, które jest jednym z najpoważniejszych powikłań wcześniactwa.

Po ukończeniu 3. roku życia, a więc po zakończeniu udziału w programie, dziecko może albo zostać przekazane pod opiekę specjalisty, jeśli jest taka potrzeba, albo lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Sądzę, że większość najmłodszych znajdzie się pod opieką tego ostatniego. Należy zaznaczyć, że program KORD działa niezależnie od opieki rejonowej. W związku z tym będziemy chcieli nawiązać ścisły kontakt z lekarzami POZ.

Zależy nam także na edukacji rodziców dzieci urodzonych przedwcześnie, aby mogli brać udział w tej wielospecjalistycznej opiece. W tym celu jest wykorzystywany kwestionariusz wieków i etapów (Ages and Stages Questionnaire, ASQ), zaaprobowany przez Amerykańską Akademię Pediatrii. Wykorzystuje się go już w niektórych krajach Europy Zachodniej. Kwestionariusz ten jest przeznaczone dla rodziców do samodzielnej oceny rozwoju społeczno-emocjonalnego dziecka.

Program KORD jest programem pilotażowym, więc będzie można wprowadzić w nim ewentualne zmiany, nim obejmie całą Polskę. Docelowo w naszym kraju ma funkcjonować od 23 do 30 ośrodków kompleksowej opieki rozwojowej nad dziećmi urodzonymi przedwcześnie. W każdym województwie powinna znaleźć się przynajmniej jedna taka placówka, a w większych województwach nawet dwie.

Wcześniaki znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju chorób zakaźnych. Powinny więc mieć one dostęp do szczepionki wysoko skojarzonej, tzw. sześcioskładnikowej (6 w 1). Obecnie oferowana jest im nieoptymalna szczepionka, dająca węższy zakres ochrony. Środowisku neonatologów zależy na tym, aby szczepionki 6 w 1 były refundowane i dostępne dla wszystkich dzieci. Podobnie populacja wcześniaków powinna otrzymywać „bogatszą”, bo 10-walentną szczepionkę przeciw pneumokokom. Z uwagi na ich obniżoną odporność i podatność na infekcje, zasługują na najszerszą ochronę.

ZOBACZ TAKŻE: 70-200 tys. zł - taki jest koszt ratowania życia wcześniaka w szpitalu