Prof. Pyrć: pojawiają się zupełnie nowe zagrożenia epidemiczne związane ze zmianami klimatycznymi

W 2023 r. zespół prof. Krzysztofa Pyrcia dołączył do Europejskiej Sieci Naukowej DURABLE, która ma wesprzeć Unię Europejską w reagowaniu na zagrożenia biologiczne i zagrożenia zdrowia oraz w ocenie ich wpływu i wyborze optymalnych środków zaradczych. A takich zagrożeń – jak przekonuje ekspert – można spodziewać się coraz więcej.

Z prof. Krzysztofem Pyrciem rozmawiamy kilka tygodni po tym, jak został członkiem ministerialnego Zespołu do spraw monitorowania i oceny sytuacji dotyczącej zagrożeń związanych z chorobami zakaźnymi. Zadaniem Zespołu będzie monitorowanie potencjalnych zagrożeń epidemicznych dla Polski związanych z czynnikami biologicznymi (wirusowymi, bakteryjnymi, pasożytniczymi) oraz doradzanie ministrowi zdrowia w zakresie epidemiologii, profilaktyki, diagnostyki i terapii chorób zakaźnych.

– Niewątpliwie taki zespół jest w Polsce bardzo potrzebny, co pokazała nie tylko epidemia COVID-19, ale także ubiegłoroczne ogniska legionelli i liczne przypadki ptasiej grypy u kotów. Problem stanowią także dotychczas zapomniane choroby zakaźne, których przypadków odnotowuje się coraz więcej, np. odra czy krztusiec. Ktoś powinien monitorować sytuację i we właściwym momencie reagować na te zagrożenia – mówi prof. Krzysztof Pyrć.

W ocenie eksperta, w Polsce zagrożenie związane z chorobami zakaźnymi jest zwiększone, co wynika m.in. niskich wskaźników wyszczepialności w naszym kraju.

– Dysponujemy środkami prewencji, takimi jak szczepienia, ale nie zawsze z nich korzystamy. Z tego powodu powrócił m.in. wspomniany krztusiec - od pewnego czasu obserwujemy gwałtowny wzrost zachorowalności zarówno w grupie młodszych, jak i dorosłych osób. Pojawiają się także nowe ogniska odry, co również wynika z tego, że część rodziców nie szczepi swoich dzieci przeciw tej chorobie – wyjaśnia prof. Pyrć.

Nowe zagrożenia epidemiczne związane ze zmianami klimatycznymi

Chorobotwórcze patogeny nie tylko powracają, lecz także przemieszczają się, docierając do kolejnych miejsc na świecie. Pojawiają się też zupełnie nowe zagrożenia epidemiczne, co jest związane ze zmianami klimatycznymi.

– Średnia temperatura na świecie wzrasta, co ma bezpośredni wpływ na geograficzny zasięg występowania chorób. W Polsce pojawiają się zagrożenia epidemiczne, które do tej pory występowały w krajach o cieplejszym klimacie. Doskonałym przykładem jest odnotowanie ognisk legionelli w Polsce w ubiegłym roku – wskazuje wirusolog.

W związku ze zmianą klimatu dochodzi także do zmiany dystrybucji tzw. wektorów, czyli owadów, które mogą przenosić choroby zakaźne (np. komary czy kleszcze).

– Mają one lepsze warunki do rozprzestrzeniania się i coraz częściej docierają do dalszych rejonów świata, w których wcześniej nie występowały. Niektóre gatunki komarów, które przenoszą choroby do tej pory nieznane w naszej strefie klimatycznej, już docierają do Polski. W związku z tym można się spodziewać, że takie choroby, jak gorączka zachodniego Nilu, denga czy gorączka Zika, będą stanowiły coraz poważniejsze zagrożenie dla Europy – ostrzega ekspert.

Poza tym niebezpieczeństwo będą stanowić zupełnie nowe patogeny, tak jak w 2019 r. koronawirus SARS-CoV-2.

Efekty uboczne częstego podróżowania

– W przyrodzie raz na jakiś czas dochodzi do przekroczenia bariery gatunkowej i wirusy zwierzęce stają się wirusami ludzkimi. Znanych jest wiele przypadków takich transmisji, począwszy do wirusa HIV, poprzez wirusy SARS, MERS, po wirus grypy. Tak się działo zawsze - pojawienie się wirusa SARS-CoV-2 w 2019 r. nie było wyjątkowym zjawiskiem. Musimy się również liczyć z tym, że coraz mocniej wkraczamy w świat zwierząt, jest nas coraz więcej, a do tego bardzo dużo podróżujemy. Efektem ubocznym jest częstsze pojawianie się nowych zagrożeń – tłumaczy profesor.

Wspólnymi działaniami będziemy w stanie stawić czoła przyszłym zagrożeniom

W 2023 r. zespół prof. Krzysztofa Pyrcia dołączył do Europejskiej Sieci Naukowej DURABLE, która ma wesprzeć Unię Europejską w reagowaniu na zagrożenia biologiczne i zagrożenia zdrowia oraz w ocenie ich wpływu i wyborze optymalnych środków zaradczych. Sieć ta została utworzona przez Komisję Europejską za pośrednictwem Urzędu ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (The Health Emergency Preparedness and Response Authority, HERA). Projekt DURABLE jest koordynowany przez Instytut Pasteura w Paryżu i zrzesza 19 najwyższej klasy laboratoriów europejskich. Jedynym przedstawicielem sieci w Polsce jest zespół Virogenetics kierowany przez prof. Krzysztofa Pyrcia w ramach Małopolskiego Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

– W Unii Europejskiej jest wiele państw, które samodzielnie próbują rozwiązać problemy związane z chorobami zakaźnymi. Jednak w jedności jest siła. Połączenie wysiłków może sprawić, że jako wspólnota będziemy w stanie stawić czoła przyszłym zagrożeniom – stwierdził prof. Krzysztof Pyrć.

ZOBACZ TAKŻE: LISTA STU 2023: MEDYCYNA