Przegląd lekowy w opiece nad pacjentem z cukrzycą typu 2

Przegląd lekowy to nowa usługa świadczona przez farmaceutów, której podstawowym celem jest ocena tego, czy pacjent stosuje się do lekarskich zaleceń w zakresie farmakoterapii oraz czy leki i suplementy, jakie przyjmuje, nie wchodzą ze sobą w potencjalnie szkodliwe interakcje.

Starsza kobieta z wielochorobowością

Do apteki zgłosiła się pacjentka w wieku 75 lat z diagnozą kilku chorób przewlekłych, w tym m.in. cukrzycy typu 2, dny moczanowej i astmy aspirynowej. Z powodu wielochorobowości pacjentka przyjmuje wiele leków. Kobieta podkreśla, że jest zdrowotnie świadoma i zdyscyplinowana, nie pomija zalecanych dawek leków i nie ingeruje samowolnie w przebieg farmakoterapii.

Wywiad farmaceutyczny ujawnia nieprawidłowości w terapii

Przeprowadzenie szczegółowego wywiadu farmaceutycznego pozwoliło zweryfikować, czy pacjentka istotnie stosuje się do lekarskich zaleceń w zakresie farmakoterapii. Okazało się, że poszczególne leki stosuje ona niezgodnie z lekarskimi rekomendacjami.

Levothyroxinum kobieta przyjmowała zgodnie z zaleceniami na czczo, ale popijała nie wodą, lecz maślanką, tłumacząc to osobistymi preferencjami oraz długoletnim przyzwyczajeniem. Pół godziny po przyjęciu leku pacjentka spożywa lekki posiłek, a następnie przyjmuje resztę leków, również popijając je maślanką. Jak podkreśla, trudno jej połknąć tak dużą liczbę leków jednocześnie, a maślanka jej to ułatwia.

Jak się również okazało, pacjentka nie stosuje steroidu wziewnego regularnie, a jedynie w przypadku pogorszenia stanu zdrowia. Bez konsultacji z lekarzem kobieta zdecydowała także o zmniejszeniu dawki i częstotliwości przyjmowania semaglutydu z uwagi na odczuwane działania niepożądane, takie jak nudności i nadmierna, jej zdaniem, utrata masy ciała.

Wywiad pozwolił też ustalić, że pacjentka bez konsultacji z lekarzem stosuje niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) w sytuacji nawrotu dolegliwości bólowych, wynikających z ataku dny moczanowej, a jednocześnie wstrzymuje przyjmowanie miluritu podczas trwania epizodu. Pacjentka nie stosuje się do zaleceń dotyczących diety zalecanej osobom z dną moczanową. Warto zaznaczyć, że podczas ataku kobieta sięga po kolchicynę, stosując ją, dopóki nie pojawią się u niej dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Nadmierne stosowanie NLPZ, bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem, może prowadzić do nasilenia objawów zdiagnozowanej u kobiety astmy aspirynowej.

W przypadku wystąpienia duszności, kobieta sięga po lek wziewny, ale nieprawidłowo korzysta z inhalatora. Należy zauważyć, że zwiększenie dawki tego leku może wywołać napad tachykardii. Gdy taki następuje, jest doraźnie łagodzony przez pacjentkę beta-adrenolitykami, o których podczas wstępnego wywiadu nie wspominała.

Kobieta przyjmuje jony potasu według własnego uznania przez kilka dni, po czym decyduje się na jego odstawienie. Pacjentka od kilku lat nie sprawdza stężenia potasu we krwi.

Komentarz

Sole wapnia rzeczywiście mogą ograniczać wchłanianie magnezu w jelitach. To zjawisko jest znane jako antagonizm wapnia i magnezu. Gdy sole wapnia są obecne w przewodzie pokarmowym, mogą konkurować z magnezem o miejsce wchłaniania w jelitach, co może prowadzić do zmniejszonej absorpcji magnezu. Dlatego zaleca się unikanie jednoczesnego spożycia preparatów zawierających duże ilości wapnia i magnezu, jeśli istnieje konieczność suplementacji obu tych minerałów. Warto również rozważyć przyjmowanie tych suplementów w różnych porach dnia, aby zmniejszyć ryzyko antagonizmu i zapewnić optymalne wchłanianie.

Podsumowanie przeglądu lekowego

Pacjentka, 75-letnia kobieta z cukrzycą typu 2, dną moczanową, astmą aspirynową oraz trwałą niedoczynnością tarczycy po resekcji, stosuje szereg leków, ale nie zawsze zgodnie z zaleceniami. Podczas wywiadu farmaceutycznego stwierdzono pewne nieprawidłowości w sposobie przyjmowania leków oraz wysokie ryzyko interakcji lekowych, co może nasilać istniejące problemy zdrowotne.

Interwencje

1. Pacjentka powinna być przekonana do popijania leków, zwłaszcza lewotyroksyny, wodą, z odpowiednim odstępem czasowym od posiłku, aby zapewnić prawidłowe wchłanianie leku.
2. Należy sprawdzić stężenie wit. D3 we krwi i ewentualnie skorygować dawki dodatkowych preparatów zawierających witaminę D3, aby uniknąć potencjalnych interakcji z lekiem zawierającym kalcytriol.
3. Zaleca się unikanie jednoczesnego stosowania preparatów zawierających duże ilości wapnia i magnezu, aby zapobiec ich antagonizmowi.
4. Pacjentka powinna regularnie monitorować stężenie potasu we krwi i stosować preparat zawierający potas zgodnie z zaleceniami lekarza.
5. Podczas napadu dny moczanowej pacjentka powinna kontynuować leczenie allopurynolem, a stosowanie kolchicyny powinno przebiegać ściśle według zaleceń lekarza prowadzącego.
6. Należy pacjentce zalecić, z uwagi na objawy astmy, unikanie stosowania NLPZ hamujących COX-1. Warto zarekomendować kobiecie leki hamujące COX-2, takie jak celekoksyb jako bezpieczniejsze dla osób z aspirynową postacią astmy.
7. Pacjentka powinna stosować wziewne leki przeciwastmatyczne regularnie i zgodnie z zaleceniami pulmonologa, a także zostać wyedukowana w zakresie prawidłowego korzystania z inhalatora.

Podsumowując, pacjentka wymaga indywidualnego podejścia do terapii lekowej, uwzględniającego jej stan zdrowia, możliwe interakcje leków oraz zalecenia specjalistów. Regularne monitorowanie oraz edukacja pacjentki są kluczowe dla zapewnienia jej bezpiecznego i skutecznego leczenia.

mgr farm. Katarzyna Jaśkiewicz-Samborska

PRZECZYTAJ TAKŻE: Prof. Jankowski: farmaceuta to ważne ogniwo prewencji sercowo-naczyniowej