Surowce zielarskie w pielęgnacji skóry — co polecić pacjentowi?

Obecnie w aptekach można znaleźć liczne preparaty na bazie surowców zielarskich. Jakimi właściwościami charakteryzują się te najpopularniejsze?

Szeroka gama preparatów dermatologicznych na bazie ziół

– Preparaty ziołowe stanowią dużą część leków dermatologicznych dostępnych w aptekach. W zależności od rodzaju i składu mogą wykazywać się one bardzo zróżnicowanymi właściwościami. Preparaty dermatologiczne na bazie ziół mają miejscowe działanie przeciwzapalne, nawilżające, ściągające czy przeciwbakteryjne. W praktyce są więc z powodzeniem stosowane zarówno w celach leczniczych, jak i pielęgnacyjnych. Jako forma leczenia mogą stanowić istotne wsparcie dla leków syntetycznych, ale istnieje wiele chorób skóry, gdzie preparaty ziołowe, jako element pielęgnacji, będą podstawą postępowania terapeutycznego, zwłaszcza jeśli charakter dolegliwości skórnych nie jest nasilony. Niezaprzeczalną zaletą miejscowych leków ziołowych pozostaje ich wysoki profil bezpieczeństwa: stosunkowo rzadko ich wykorzystanie wiąże się z ryzykiem działań niepożądanych czy szkodliwych interakcji z lekami syntetycznymi. Co więcej, duża część ziołowych preparatów dermatologicznych może z powodzeniem być stosowana przez dłuższy czas w przebiegu schorzeń skóry o charakterze przewlekłym — mówi dr n. farm. Paulina Znajdek-Awiżeń.

W jakich najpopularniejszych problemach i schorzeniach skórnych farmaceuta może polecić pacjentowi ich zastosowanie? Dr n. farm. Paulina Znajdek-Awiżeń zwraca uwagę, że w swojej codziennej praktyce farmaceuci często spotykają pacjentów z różnorodnie uwarunkowanymi dolegliwościami skórnymi.

– W przypadku dolegliwości o niższym stopniu nasilenia wielu pacjentów, zanim uda się na konsultację dermatologiczną, w pierwszej kolejności skieruje swoje kroki do apteki. To dobre rozwiązanie, ponieważ farmaceuci dysponują wiedzą i szeroką gamą preparatów, by większości z nich skutecznie pomóc. Wsparcie farmaceuty będzie pomocne w sytuacji: stanów zapalnych, podrażnieniach, drobnych zranień czy oparzeń, ale nie tylko, ponieważ w aptekach znajdziemy preparaty ziołowe efektywnie łagodzące dolegliwości w przebiegu: infekcji intymnych, egzemy, trądziku, poparzeń słonecznych czy odpieluszkowego zapalenia skóry u niemowląt — dodaje ekspertka.

Dobroczynne właściwości rumianku, nagietka i ziela krwawnika

Jakie zioła można polecić pacjentowi ze stanem zapalnym skóry? Jednym z podstawowych surowców zielarskich, które znajdują zastosowanie w pielęgnacji i leczeniu skóry pozostaje rumianek pospolity. Farmaceuta powinien jednak uczulić pacjenta, że przed jego zastosowaniem warto upewnić się, że chory nie cierpi na alergię. Koszyczki rumianku wykazują istotne działanie przeciwzapalne.

– To efekt synergii działania różnych związków i składników, takich jak: olejek eteryczny, laktony seskwiterpenowe czy flawonoidy. Zarówno pełne wyciągi z rumianku, jak i preparaty na bazie pojedynczych składników pozyskanych z tego surowca posiadają potwierdzone działanie hamujące aktywność m.in. 5-lipooksygenazy, czyli enzymu biorącego udział w procesie syntezy prozapalnych czynników. Stąd miejscowe stosowanie naparu lub maści z rumianku może przynosić bardzo dobre efekty u osób skarżących się na stany zapalne lub podrażnienia skóry — wskazuje dr n. farm. Paulina Znajdek-Awiżeń.

Efekt przeciwzapalny pozwala uzyskać również stosowanie naparów i odwarów z ziela krwawnika, surowca obfitującego — podobnie jak rumianek — w azuleny stanowiące jedną z grup składników o działaniu przeciwzapalnym obecną w składzie olejku eterycznego tych surowców

– To jednak nie wszystko. W aptekach spotkamy także preparaty, przede wszystkim maści, na bazie wyciągu z nagietka. Komu możemy je polecić? Przede wszystkim osobom ze skórą o tendencjach do przesuszania się i podrażnień, łuszczącą się i alergiczną. Poza tym pacjentom z egzemą, oparzeniami, np. powstałymi w wyniku nadmiernej ekspozycji na słońce, a w sezonie zimowym z odmrożeniami. Zarówno rumianek jak i nagietek sprawdzą się ponadto, np. w postaci nasiadówek w przypadku pacjentek z podrażnieniami sromu — wylicza farmaceutka.

W kontekście infekcji intymnych, dodaje dr n. farm. Paulina Znajdek--Awiżeń, należy także wspomnieć o korze dębu. Odwary z tego surowca zielarskiego doskonale sprawdzą się jako preparat łagodzący dolegliwości w przebiegu infekcji intymnych. Niekiedy poleca się je też kobietom po porodzie jako naturalną metodę przyspieszającą proces gojenia krocza.

– Kora dębu zawiera duże ilości garbników o silnych właściwościach przeciwbakteryjnych, ściągających i przeciwzapalnych — dodaje ekspertka.

Zioła wspomagają leczenie przewlekłych chorób skóry

Surowcem zielarskim wspomagającym pielęgnację skóry skłonnej do przesuszania się, także w przebiegu różnorodnie uwarunkowanych stanów zapalnych, będą surowce śluzowe w postaci maceratów wodnych stosowane zewnętrznie. Jak wskazuje dr n. farm. Paulina Znajdek-Awiżeń, w takiej formie warto pacjentowi polecić wykorzystanie korzeni lub liści prawoślazu, podbiału lub nasion lnu.

Osobną kategorię pacjentów zgłaszających się do apteki z problemami skórnymi stanowią osoby zmagające się z przewlekłymi schorzeniami skóry, takimi jak trądzik czy atopowe zapalenie skóry.

– Tradycyjnie w fitoterapii w przebiegu trądziku sięga się po zioła przeznaczone do użytku wewnętrznego i zewnętrznego. Pacjentom z trądzikiem farmaceuta może polecić miejscowe stosowanie odwarów z korzenia łopianu ze względu na ich przeciwzapalne i bakteriobójcze właściwości. Działanie antyseptyczne wykazują także napary z liści szałwii. Wspomagająco stosuje się ponadto: ziele pokrzywy, kłącze tataraku, kwiaty jasnoty białej, ziele fiołka trójbarwnego. Warto przy tym przekazać pacjentowi, że wewnętrzne stosowanie wspomnianych ziół również przyniesie spodziewany efekt, ponieważ sporządzone z nich ekstrakty działają również moczopędnie i wspomagają nasz organizm w procesie oczyszczania z toksyn — zaznacza ekspertka.

Jak dodaje, jako ziołowe remedium na zmiany skórne w przebiegu trądziku sprawdzą się tez surowce garbnikowe, szczególnie jeśli cera ma tendencję do przetłuszczania. Korzystne będzie zatem będzie sięgnięcie po odwary z liści orzecha włoskiego, kory dębu lub kłącza pięciornika (znanego też pod nazwą kurze ziele).

– U części pacjentów problemem pozostają blizny potrądzikowe. Takim osobom farmaceuta może polecić maści na bazie wyciągów z cebuli, które, stosowane odpowiednio szybko po pojawieniu się blizny, zapobiegną jej przerostowi i rozjaśnią zmianę skórną — dodaje dr n. farm. Paulina Znajdek-Awiżeń.

Prawidłowa pielęgnacja skóry pozostaje podstawą postępowania terapeutycznego w przebiegu atopowego zapalenia skóry, w której szeroko wykorzystywane są emolienty, czyli dermokosmetyki o działaniu natłuszczającym i barierowym.

– Istnieją zioła, które mogą taką pielęgnację wspomagać poprzez łagodzenie uczucia suchości i świądu skóry u pacjenta z AZS. Farmaceuta może mu polecić np. maści na bazie oleju lnianego, maści konopne czy na bazie wyciągów z nagietka. Preparaty zawierające wspomniane surowce mogą być z powodzeniem stosowane również u dzieci. W przypadku chorych na AZS istotna będzie też suplementacja doustna. Warto zalecić choremu sięgnięcie po oleje roślinne bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, np. olej z czarnuszki siewnej lub z wiesiołka — mówi ekspertka.

Jak dodaje, maść z nagietka oraz preparaty do stosowania miejscowego na bazie kłącza pięciornika mogą też znaleźć zastosowanie w leczeniu oparzeń — choć tu wiele będzie zależało od ich stopnia oraz rozległości.

PRZECZYTAJ TAKŻE: Zioła wspierają leczenie otyłości i cukrzycy. Jakie polecić pacjentowi?