Tabletka “dzień po” na receptę farmaceutyczną. Ekspertka: farmaceuta powinien mieć dostęp do gabinet.gov.pl

Od 1 maja ma zacząć obowiązywać rozporządzenie ministra zdrowia, które zakłada dostępność antykoncepcji awaryjnej, tzw. tabletki dzień po, dla osób powyżej 15. roku życia, po przeprowadzeniu stosownego wywiadu przez farmaceutę. Projekt skierowano do konsultacji publicznych.

W środowisku już zaczęła się dyskusja dotycząca uzyskiwania zgody rodzica lub opiekuna na wydanie tabletki dzień po osobie poniżej 18. roku życia. Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej Marek Tomków już zaznaczył na platformie X, że stanowisko NRA w tym zakresie jest jasne: zgoda opiekuna będzie konieczna.

Dla @NaczelnaA sprawa jest jednoznaczna. Jeżeli mamy udzielać świadczeń zdrowotnych dla osób w wieku 15/18 lat, zgoda opiekuna będzie konieczna. https://t.co/qzlKa21L3T

— Marek Tomków (@MarekTomkow) April 3, 2024

Farmaceuci już teraz prowadzą edukację zdrowotną

W ocenie farmaceutki Marty Trafidło zaangażowanie farmaceutów w proces poszerzenia dostępu do antykoncepcji awaryjnej to dobry kierunek.

– Cieszę się więc, że Ministerstwo Zdrowia rozważa wprowadzenie na drodze rozporządzenia rozwiązania, które wykorzystywałoby wiedzę i doświadczenie farmaceutów w doborze pacjentce antykoncepcji awaryjnej. Takie działanie z pewnością zwiększy bezpieczeństwo jej stosowania. Musimy mieć świadomość, że edukacja zdrowotna – nie mówiąc już o edukacji z zakresu zdrowia seksualnego – w zasadzie w Polsce nie istnieje. Pozbawienie więc pacjentów korzystających z antykoncepcji awaryjnej możliwości zasięgnięcia porady profesjonalisty medycznego byłoby nieodpowiedzialne – przynajmniej dopóki nie wprowadzimy szerokiej edukacji zdrowotnej w ramach systemu edukacji.

Jej zdaniem widać to dokładnie w przypadku środków psychoaktywnych - w jednorazowej sprzedaży ograniczenie działa, lecz systemowo niestety nie, czego przykładem jest turystyka apteczna.

– W mojej ocenie dla pacjenta znacznie bezpieczniejsze i korzystniejsze będzie skorzystanie w zakresie tabletki “dzień po” z porady farmaceuty niż np. kupienie recepty w automacie do recept. Farmaceuci już teraz w ramach opieki farmaceutycznej prowadzą w wielu miejscach edukację zdrowotną. Wykorzystajmy ich potencjał - podkreśla Marta Trafidło.

Zgoda rodziców na wydanie tabletki z IKP powinna być widoczna w gabinet.gov.pl

Wydaniu tabletki dzień po będzie towarzyszyło zebranie wywiadu farmaceutycznego, będzie to więc nowa usługa w ramach opieki farmaceutycznej. Zgodnie z treścią opublikowanego przez MZ rozporządzenia, wywiad obejmie m.in. ustalenie zasadności wydania tzw. tabletki dzień po. Pacjentka będzie mogła skorzystać z dostępu do antykoncepcji awaryjnej wydawanej na receptę farmaceutyczną nie częściej niż raz na 30 dni.

– Cieszę się więc, że wprowadzenie nowego serwisu poprzedzi pilotaż świadczenia. Już teraz należałoby jednak doprecyzować zasady jego finansowania – oraz to jaką część tej kwoty otrzyma farmaceuta realizujący świadczenie, a jaką apteka. Chcemy, by ta usługa się powiodła i nie doszło do takich sytuacji, jakie opisywano na X w przypadku szczepień, że niektórzy właściciele aptek chcieli, by farmaceuci szczepili w ramach etatu bez dodatkowego wynagrodzenia. Ci się nie zgodzili, więc apteka do programu szczepień nie przystąpiła - wyjaśnia Marta Trafidło.

W rozporządzeniu zaznaczono, że pilotaż będzie mogła realizować apteka, która gwarantuje minimalne zaplecze infrastrukturalne, a więc przestrzeń do dyskretnej rozmowy pacjentki z farmaceutą.

– W mojej ocenie ten wymóg nie będzie żadną przeszkodą: w wielu aptekach już dziś funkcjonują pokoje opieki farmaceutycznej służące do szczepień, są pomieszczenia szkoleniowe i pokój kierownika. W niedalekiej przyszłości izby recepturowe będą mogły być zamienione na pokoje OF. Zresztą nawet teraz, kiedy stoją nieużywane (nie do końca ze swojej winy) można byłoby z nich skorzystać. Oczywiście, dla farmaceuty nowa usługa to dodatkowa odpowiedzialność, ale przecież tego domaga się środowisko: nie chcemy być już postrzegani jako „sprzedawcy leków” ani "darmowe liczydła", dlatego cieszy mnie od początku aspekt finansowania tej usługi. Czas misyjności farmaceutów się skończył - podkreśla Marta Trafidło.

Dodatkowym usprawnieniem, które jej zdaniem jest konieczne, będzie umożliwienie farmaceucie wystawienie recepty farmaceutycznej poprzez aplikację gabinet.gov.pl, gdzie zgromadzone są dane wszystkich pacjentów i aptek jako świadczeniodawców.

– Logując się w kontekście apteki jest interfejs do recept. Wystarczy go uaktywnić i skopiować z kontekstu pro auctore i pro familiae. W prosty sposób pozwoli to na weryfikację wieku pacjentki i umożliwi przekazanie informacji pomiędzy farmaceutą a lekarzem na temat np. potencjalnego nieprawidłowego korzystania z antykoncepcji awaryjnej. Co więcej, aplikacja gabinet.gov.pl powinna zostać wzbogacona o nową funkcjonalność umożliwiającą nadanie i podgląd zgody rodzica dla pacjentki poniżej 18. roku życia, wydanej na poziomie Internetowego Konta Pacjenta. Rozwiązuje to również problem dostępu do EDM pacjentki dla farmaceuty. Dzięki temu rodzic lub opiekun nie musiałby towarzyszyć młodej kobiecie w aptece podczas realizacji świadczenia. Tutaj wystarczy kampania edukacyjna dla rodziców, czy wykorzystanie szkoły i elektronicznego dziennika, by o tym fakcie ich poinformować - mówi Marta Trafidło.

Ekspertka dodaje, że farmaceuci powinni również mieć możliwość wystawiania za pomocą gabinet.gov.pl recept za szczepienia przeciwko grypie.

– Zyskaliby przede wszystkim pacjenci, którzy mieliby łatwiejszy dostęp do refundowanej szczepionki, a to z pewnością sprzyjałoby zwiększeniu wyszczepialności. I podobnie jak w przypadku szczepień apteki uczestniczące w pilotażu powinny być oznaczone, tak by wiadomo było gdzie pacjentka może się udać. Lista aptek też mogłaby być w internecie na stronie rządowej MZ - dodaje farmaceutka.