Wzrost zachorowań na POChP

Według danych WHO za rok 2004, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) jest czwartą co do częstości przyczyną zgonów na świecie (po chorobach sercowo-naczyniowych, zapaleniu płuc i AIDS). Ze względu na szybki wzrost liczby zachorowań oraz ograniczone możliwości terapeutyczne, przewiduje się, że do 2020 r. POChP wyprzedzi AIDS i stanie się trzecią przyczyną śmiertelności na świecie. Obecnie na POChP choruje około 4 proc. populacji USA, Europy i Japonii.
Ponieważ POChP charakteryzuje się przewlekłym procesem zapalnym, który prowadzi do zaburzeń przepływu w drogach oddechowych, potencjalnie skutecznym sposobem leczenia wydaje się zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych z grupy selektywnych inhibitorów fosfodiesterazy 4.
Fosfodiesteraza 4 (PDE-4) odpowiada za degradację cyklicznego AMP, a zatem podanie inhibitora enzymu zwiększa wewnątrzkomórkowe stężenie cAMP, co w konsekwencji prowadzi do zahamowania aktywności komórek układu odpornościowego i komórek zapalnych oraz do rozkurczu mięśni gładkich dróg oddechowych. Zwiększenie stężenia cAMP - poprzez ingerencję w metaboliczny szlak jego rozkładu - powinno likwidować, a nawet zapobiegać powstaniu objawów zarówno POChP, jak i astmy oskrzelowej. Obecnie w praktyce klinicznej stosowane są nieselektywne inhibitory PDE-4 (np. teofilina), lecz o wiele większe nadzieje wiąże się z inhibitorami selektywnymi: cilomilastem (Ariflo, GlaxoSmithKline) i prawdopodobnie lepiej tolerowanym roflumilastem (Daxas, Altana) (Lancet 2005, 365: 167-175).

Roflumilast w badaniu klinicznym

Obiecujące wyniki badania klinicznego III fazy, oceniającego wpływ leczenia roflumilastem na zmianę parametrów spirometrycznych i jakość życia chorych opublikowano w sierpniowym wydaniu czasopisma Lancet (2005, 366: 563-571). Podwójnie ślepe badanie o akronimie RECORD prowadzono w 11 krajach na łącznej grupie 1411 pacjentów z umiarkowaną lub ciężką postacią POChP, których zrandomizowano do trzech grup: 576 osób raz dziennie przez 24 tygodnie otrzymywało 250 mcg roflumilastu, 555 osób 500 mcg roflumilastu, a 280 osobom podawano placebo. W trakcie badania wycofało się z niego 11 proc. chorych przydzielonych do grupy placebo, 17 proc. chorych z grupy otrzymującej roflumilast w dawce 250 mcg i 22 proc. chorych otrzymujących 500 mcg roflumilastu. Badanie ukończyło 1157 pacjentów.
Najbardziej istotnym rezultatem badania jest stwierdzone u pacjentów leczonych roflumilastem zdecydowane zwiększenie objętości powietrza wydychanego podczas pierwszej sekundy wymuszonego wydechu (FEV1, forced expiratory flow). W grupie pacjentów przyjmujących mniejszą dawkę roflumilastu FEV1 zwiększyło się średnio o 74 ml w porównaniu z grupą placebo, natomiast w grupie przyjmującej dawkę większą - średnio o 97 ml.
rednia liczba zaostrzeń POChP (tj. znacznego nasilenia duszności i kaszlu) w trakcie 24-tygodniowego leczenia wyniosła 1,13 w przeliczeniu na jednego pacjenta w grupie placebo, 1,03 w grupie otrzymującej 250 mcg roflumilastu (stwierdzono zatem 9 proc. spadek liczby zaostrzeń w porównaniu z placebo) i 0,75 w grupie otrzymującej 500 mcg roflumilastu (w porównaniu z placebo zmniejszenie liczby zaostrzeń wyniosło 34 proc.).
Skutki uboczne stosowania roflumilastu zgłaszne były przez mniej niż 3 proc. pacjentów i obejmowały biegunkę, nudności oraz bóle brzucha. Wszystkie działania niepożądane ustępowały po zaprzestaniu leczenia tym lekiem.
Roflumilast (Daxas), podobnie jak cilomilast (Ariflo) oczekują na rejestrację przez FDA i EMEA.

Przyczyny zaostrzeń
Wśród przyczyn zaostrzeń POChP wymienia się silny wzrost zanieczyszczenia powietrza oraz infekcje wirusowe i bakteryjne. Stosunkowo częstym czynnikiem etiologicznym jest pałeczka Moraxella catarrhalis występująca saprofitycznie w drogach oddechowych u około 5 proc. populacji, lecz zdecydowanie częściej izolowana z plwociny osób cierpiących na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. M. catarrhalis może wywołać zapalenie zatok obocznych nosa, zapalenie ucha, zapalenie płuc i opłucnej, zapalenie wsierdzia oraz ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, lecz jej udział w nagłym nasileniu objawów POChP nie został dotychczas wyjaśniony.
81-miesięczne badanie polegające na monitorowaniu 104 pacjentów z POChP wykazało, że 10 proc. epizodów zaostrzeń choroby wiązało się z zakażeniem M. catarrhalis. W trakcie badania doszło łącznie do 560 silnych napadów duszności i kaszlu, a w 57 przypadkach zaostrzeń stwierdzono obecność bakterii. Autorzy badania podsumowują, że M. catarrhalis odpowiada rocznie za 2-4 milionów epizodów zaostrzeń POChP w samych tylko Stanach Zjednoczonych i zgłaszają pilną potrzebę opracowania szczepionki przeciwko temu patogenowi. Szczepionkę taką można by podawać wszystkim pacjentom chorującym na POChP.

Źródło: Am. J. Respir. Crit., Care 2005, 172: 195-199.