Za antybiotykooporność odpowiadają także leki stosowane w hodowli. W Polsce się ich nie oszczędza [RAPORT]

Raport został przygotowany przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Europejską Agencję Leków (EMA).

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt. Szacuje się, że co roku z powodu antybiotykooporności w Unii Europejskiej i Europejskim Obszarze Gospodarczym umiera ponad 35 tysięcy osób. Jest to znaczne obciążenie dla unijnych systemów opieki zdrowotnej, bo jego koszt - według danych OECD - wynosi około 11,7 miliarda euro rocznie.

Przyjmując podejście „Jedno zdrowie”, które uznaje nierozerwalny związek między zdrowiem ludzi i zwierząt, z których i od których pozyskuje się żywność, autorzy raportu przedstawili dane zebrane w latach 2019–2021 na temat spożycia antybiotyków oraz skali problemu oporności bakterii na środki przeciwdrobnoustrojowe w Europie. Swoje badania prowadzili w oparciu o bakterię Escherichia coli (E. coli), a uzyskane wyniki porównali do lat wcześniejszych.

Ustalili, że w badanym okresie stosowanie antybiotyków u zwierząt hodowlanych spadło o 44 proc. (u ludzi utrzymuje się cały czas na podobnym poziomie). Jednocześnie dowiedli, że w miarę zmniejszania się ogólnego spożycia tego typu środków E. coli stawała się na niej mniej oporna. Pokazuje to, że niepokojące trendy w zakresie antybiotykooporności można odwrócić dzięki właściwym działaniom i polityce.

Jakie korzyści daje mniejsze wykorzystywanie antybiotyków w hodowli przemysłowej?

„Widzimy, że środki wdrożone przez wiele państw u zwierząt hodowlanych w celu ograniczenia skali tego problemu okazały się skuteczne. Niemniej jednak należy je wzmocnić, aby ta redukcja była zachowana. Jednocześnie konieczne są dalsze wysiłki na rzecz ograniczenia niepotrzebnego stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi” - piszą naukowcy z trzech agencji, wymieniając m.in. szczepienia i lepszą higienę, dzięki którym potrzeba stosowania antybiotyków maleje.

Autorzy raportu wskazują, że w 10 z 20 krajów, w których znacząco zmniejszono wykorzystywanie antybiotyków w hodowli przemysłowej, bakteria E. coli stała się na nie całkowicie podatna; jej oporność spadła do zera.

Naukowcy ustalili też, że oporność bakterii, które infekują ludzi jest bezpośrednio powiązana z opornością bakterii zwierzęcych. Chodzi o te gatunki, z których lub od których człowiek pozyskuje żywność.

– Stosowanie mniejszej liczby antybiotyków w produkcji zwierzęcej naprawdę się opłaca - komentuje dr Andrea Ammon, dyrektorka ECDC. - W większości państw, które ograniczyły ich użycie, zaobserwowaliśmy proporcjonalny spadek poziomu antybiotykooporności. Aby podejście to przyniosło wymierne efekty, wymagane są określone i ciągłe działania na szczeblu nie tylko krajowym, ale też unijnym i globalnym. Chodzi zarówno o sektor opieki zdrowotnej, jak i rolnictwo. Konieczne są np. bardziej zharmonizowany nadzór nad faktyczną skalą spożycia antybiotyków przez ludzi i zwierzęta oraz ukierunkowane badania mające na celu jeszcze lepsze zrozumienie rozprzestrzeniania się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe.

Do najważniejszych zaleceń, które wymieniają autorzy raportu, należą:

• 20-procentowa redukcja stosowania antybiotyków u ludzi do 2030 r.
• 50-procentowa u zwierząt hodowlanych;
• szeroko zakrojone działania edukacyjne wśród lekarzy weterynarii i pracowników ochrony zdrowia; szczególne wysiłki na rzecz ograniczenia stosowania niektórych grup środków przeciwdrobnoustrojowych;
• większy nacisk na środki zapobiegawcze i kontrolę infekcji w populacji;
• bardziej zsynchronizowane i pełniejsze raportowanie danych z użycia antybiotyków
• dalsze badania w celu lepszego zrozumienia przenoszenia się genów antybiotykooporności wśród bakterii ludzkich, zwierzęcych i bytujących w całym środowisku.

Jeśli chodzi o Polskę, to, jak pokazał raport, znajdujemy się w ogonie Europy pod względem redukcji zużycia antybiotyków w przemyśle rolniczym. Jesteśmy w czołówce państw zużywających najwięcej przeciwdrobnoustrojowych leków weterynaryjnych.