Alkohol. Koszty nadmiernego spożywania idą w miliardy, wpływ z akcyzy pokrywa je w 25 proc.

Jak już pisaliśmy minister zdrowia Izabela Leszczyna chce zwiększenia akcyzy na alkohol i papierosy, co tłumaczy m.in tym, że te produkty ( papierosy i mocny alkohol) w Polsce są najtańsze w Europie.

Były dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) Krzysztof Brzózka zaznaczył w rozmowie z PAP, że wpływy z akcyzy pokrywają jedynie około 25-30 proc. wielomiliardowych kosztów społeczno-ekonomicznych spowodowanych spożyciem alkoholu.

Ponad 90 mld zł - to roczny koszty spożywania alkoholu

Wyliczył, że wysokość podatku akcyzowego po przeliczeniu za opakowanie napoju alkoholowego w przypadku wódki (0,5 l) o zawartości 40 proc. alkoholu wzrosła w 2024 r. o 72 grosze i wynosi obecnie 15,22 zł (w 2023 r. - 14,5 zł). Podatek akcyzowy w przypadku wina o pojemności 0,75 l, bez względu na zawartość alkoholu, podniesiono o siedem groszy i wynosi obecnie 1,58 zł (2023 rok - 1,51 zł). Z kolei w przypadku piwa o pojemności 0,5 litra podatek akcyzowy wzrósł o trzy grosze (2023 rok - 0,59 zł; 2024 rok – 0,62 zł).

W raporcie z 2021 r. PARPA (obecnie włączona do Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom) podała, że z powodu wszystkich chorób odalkoholowych w Polsce rocznie umiera około 35 tys. osób.

Roczne koszty społeczno-ekonomiczne spożywania alkoholu w raporcie oszacowano na 93 mld zł (rok 2020). Złożyły się na to m.in. koszty przedwczesnej śmiertelności (84 mld zł). Z powodu chorób bezpośrednio związanych ze spożyciem alkoholu: alkoholowa choroba wątroby, zapalenie żołądka, zapalenie trzustki, zatrucia, zwyrodnienia układu nerwowego oraz zaburzenia psychiczne w ciągu 15 lat w latach 2002-2017 przedwcześnie zmarło około 110 tys. Polaków (89 tys. mężczyzn oraz 18 tys. kobiet powyżej 20. roku życia).

PRZECZYTAJ TAKŻE: Ekspert: leczenie choroby alkoholowej spada na internistów. Psychiatrzy nie chcą alkoholików na swoich oddziałach

– Uwzględniając przyczyny pośrednie, takie jak wypadki i urazy oraz choroby sercowo-naczyniowe i nowotwory, do których przyczynia się nadużycie alkoholu, należałoby wskazać w tym okresie 220 tys. zgonów spowodowanych przez alkohol – podkreśliła PARPA w raporcie.

Stosunek kosztów powodowanych przez alkohol do wpływu z akcyzy

Koszty powodowane przez alkohol to - jak podkreślono w raporcie z 2021 r. - niższe wpływy podatkowe (utracone lata aktywności zawodowej; 2 mld zł), obsługa policji, prokuratury, sądów spraw związanych z nadużyciem alkoholu (w sumie 389 mln zł), hospitalizacje przypisywane alkoholizmowi (574 mln zł), opieka ambulatoryjna, pogotowia ratunkowego wobec osób po spożyciu alkoholu (52 mln zł). W 2020 r. koszt leków refundowanych przez NFZ spożywanych przez osoby nadużywające alkohol PARPA oszacowała na 247,5 mln zł. Do tego należałoby doliczyć koszty systemu opieki społecznej, w tym bezpośredniej pomocy, wydatki związane z izbami wytrzeźwień, a także na przeciwdziałanie i rozwiązywanie problemów alkoholowych.

Dla porównania, w 2020 r. wpływy do budżetu państwa z tytułu podatku akcyzowego od napojów alkoholowych wyniosły 13,4 mld zł.

– Polski system podatku akcyzowego jest ułomny, bo akcyza nie jest naliczana od ilości czystego alkoholu w napoju, tylko w zależności od rodzaju napoju alkoholowego – stwierdził Brzózka. Zaznaczył, że rozwiązaniem, które może wpłynąć na obniżenie spożycia alkoholu jest wprowadzenie minimalnej ceny za standardową ilość alkoholu.

Nad petycją w sprawie minimalnej ceny alkoholu, wniesioną przez Mazowiecki Związek Stowarzyszeń Abstynenckich, pracuje senacka Komisja Petycji. Jej autorzy proponują, aby do ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wprowadzić minimalną cenę za 10 gramów 100-proc. alkoholu zawartego w napojach alkoholowych oraz mechanizm indeksowania tej ceny proporcjonalnie do wzrostu płac.

– Systematycznie od 2002 roku zwiększa się dostępność ekonomiczna napojów alkoholowych - wynika z "Raportu 2023. Uzależnienia w Polsce" Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Za średnie miesięczne wynagrodzenie w 2022 r. można było kupić o blisko 140 proc. więcej butelek piwa o pojemności 0,5 l niż w 2002 roku i ponad 140 proc. więcej butelek wódki 40 proc. o pojemności 0,5 l. "Od 15 lat spożycie wynosi nie mniej niż 9 litrów 100-proc. alkoholu w przeliczeniu na jednego mieszkańca – podkreślili eksperci.

PARPA w 2021 r. zwróciła uwagę, że 1,5 mln dzieci w Polsce wychowuje się w rodzinach alkoholików. Stanowią one 21,5 proc. dzieci w Polsce i 4 proc. populacji Polski. Około 2 mln osób (dorośli i dzieci) to ofiary przemocy domowej w rodzinach z problemem alkoholowym (dwie trzecie osób dorosłych i dwie trzecie dzieci z tego rodzaju rodzin). Z kolei z danych Biura Ruchu Drogowego KGP wynika, że w pierwszym półroczu tego roku kierujący po alkoholu byli sprawcami 533 wypadków drogowych, w których zginęło 37 osób, a 641 zostało rannych.

Ministerstwo Zdrowia chce też ograniczyć sprzedaż alkoholu na stacjach benzynowych. Resort zdrowia pracuje nad projektem, który zakłada, że nie będzie ona możliwa w godzinach nocnych (22-6 rano).

PRZECZYTAJ TAKŻE: Ekspert: pacjenci kardiologiczni powinni unikać każdej dawki alkoholu