Alzheimer: jak zmniejszyć liczbę amyloidów?

Prof. Agneta Nordberg, ordynator w Instytucie Karolinska w Huddinge i jej współpracownicy kilka lat temu jako pierwsi na świecie zrobili zdjęcia uszkodzeń, jakie powstają w mózgu w przebiegu choroby Alzheimera. Zdjęcia wykonano wykorzystując technikę pozytonowej tomografii emisyjnej (PET). Ukazały one skupiska amyloidów, które prawdopodobnie odgrywają kluczową rolę w postępie choroby. Wiosną ubiegłego roku ta sama grupa naukowców dowiodła, że technikę tę można wykorzystać również do wczesnego rozpoznawania predyspozycji do zachorowania na chorobę Alzheimera.
Obecnie naukowcy po raz pierwszy użyli tej techniki, aby ocenić skuteczność leków przeciw chorobie Alzheimera. W badaniu, którego wyniki zostaną wkrótce opublikowane w czasopiśmie Annals of Neurology, naukowcy sprawdzali, jak zmienia się stężenie amyloidów u pacjentów z chorobą Alzheimera leczonych fenseryną. Lek, będący nowo opracowanym inhibitorem acetylocholinesterazy powstał w laboratoriach firmy farmaceutycznej Axonyx.

Powstawanie nowych komórek mózgowych

Testy na zwierzętach wskazywały, że fenseryna, która obecnie znajduje się w III fazie badań klinicznych, w przeciwieństwie do innych preparatów należących do tej samej klasy, może zmniejszać stężenie złogów amyloidowych w mózgu poprzez wpływ na sam proces syntezy amyloidu. Zrodziła się zatem nadzieja, że preparat będzie pierwszym lekiem modulującym przebieg choroby.
Latem 2007 r. zespół prof. A. Nordberg opublikował budzące szerokie zainteresowanie wyniki badań na myszach. Badania te pokazały, że w mózgach myszy z transplantowanymi ludzkimi komórkami macierzystymi, którym podawano fenserynę, tworzyły się nowe komórki nerwowe.
W najnowszych badaniach wzięło udział 20 pacjentów z łagodną postacią choroby Alzheimera. Zostali losowo przydzieleni do jednej z dwóch grup: pierwsza przez rok otrzymywała fenserynę, druga przez trzy miesiące dostawała placebo, przez następne trzy miesiące donezepil (starszy typ inhibitora acetylocholinesterazy), a przez końcowe sześć miesięcy fenserynę.

Lepsza uwaga

Badania PET dowiodły, że po 3-6 miesiącach leczenia liczba amyloidów w mózgu zmniejszyła się u tych pacjentów, którzy dostawali jedynie fenserynę. Ponadto testy kognitywne wykazały, że w porównaniu do grupy kontrolnej pacjentom z grupy leczonej fenseryną polepszyła się pamięć i zwiększył się metabolizm glukozy w mózgu.
"Od dawna dążono do tego, aby można było zmniejszać liczbę płytek amyloidowych w mózgu pacjentów. Dlatego tak pozytywny jest fakt, że lek jest w stanie wpływać na stężenie amyloidów i równocześnie polepszać pamięć, a także koncentrację i spostrzegawczość" - mówi prof. Agneta Nordberg.
Według prof. Agnety Nordberg fakt, że fenseryna nie zmniejszyła liczbę amyloidów w mózgu u wszystkich pacjentów biorących udział w badaniu, może być spowodowany tym, iż preparat nie był podany w odpowiednio wysokich dawkach. Wariant preparatu, który pozwoli na zastosowanie większej dawki jest już w fazie opracowywania.
Nowością jest również to, że naukowcy mieli możliwość zbadania zależności pomiędzy stężeniem amyloidów w mózgu i w płynie mózgowo-rdzeniowym. Okazało się, że u pacjentów, u których terapia zmniejszyła liczbę amyloidów w mózgu, analogicznie zwiększyła się ich liczba w płynie mózgowo-rdzeniowym.
"To wskazuje, że lek ma wpływ na poziom amyloidów zarówno w mózgu, jak i w płynie rdzenia kręgowego. Istnieje hipoteza, że w przypadku rozwoju choroby Alzheimera amyloidy pozostają w mózgu, co powoduje zmniejszenie ich stężenia w płynie mózgowo-rdzeniowym. Ta zależność zmienia się podczas terapii fenseryną" - wyjaśnia A. Nordberg.

Nowa metoda oceny

Nowe preparaty przeciw chorobie Alzheimera są obecnie oceniane i weryfikowane za pomocą testów neuropsychologicznych, które często wymagają obszernego materiału z badań wielu pacjentów. Zdaniem A. Nordberg, w przypadku równoczesnego zastosowania metody PET, oznaczania stężenia amyloidów w płynie mózgowo-rdzeniowym oraz testów neuropsychologicznych, do weryfikacji potrzeba będzie znacznie mniej pacjentów, a uzyskane rezultaty będą bardziej wiarygodne. "Taki model badania umożliwi szybszą ocenę i weryfikację nowych leków przeciwko chorobie Alzheimera" - mówi Agneta Nordberg.

Tłumaczenie: L2 Language Consulting