Nie jedź po lekach! cz.3

Oprócz leków uspokajających, nasennych, przeciwdepresyjnych oraz przeciwpsychotycznych, niepożądany wpływ na zdolność do bezpiecznego prowadzenia pojazdów mechanicznych może wywierać wiele innych grup leków, które wpływają na funkcje ośrodkowego układu nerwowego (o.u.n.). Mogą one wywoływać sedację, senność, zawroty głowy, zaburzać proces widzenia lub działać poprzez zmniejszenie napięcia mięśni.
Niepożądane działania w tym zakresie mogą wywierać leki:
- przeciwbólowe,
- przeciwhistaminowe,
- miejscowo znieczulające,
- tryptany,
- prokinetyczne i przeciwwymiotne,
- przeciwbiegunkowe,
- przeciwcukrzycowe mogące być przyczyną wystąpienia hipoglikemii,
- leki przeciwkaszlowe.
Stosowanie wyżej wymienionych leków powinno zawsze wiązać się z przekazaniem pacjentowi informacji o ich możliwym niepożądanym wpływie na sprawność psychofizyczną.

Leki przeciwbólowe

Ryzyko pogorszenia sprawności psychofizycznej może wystąpić u pacjentów przyjmujących opioidowe leki przeciwbólowe i to zarówno słabe, jak i silne. Niepożądane działanie opioidów wiąże się z występowaniem sedacji, której mogą niekiedy towarzyszyć zawroty głowy oraz zaburzenia widzenia.
Znaczną ostrożność należy zachować także w przypadku stosowania złożonych leków przeciwbólowych zawierających w swoim składzie kodeinę, które niejednokrotnie dostępne są dla pacjentów bez recepty, co - jak wynika z naszych obserwacji - potęguje zagrożenie. Dotyczy to preparatów będących połączeniem paracetamolu i kodeiny (Solpadeine, Antidol), ibuprofenu i kodeiny (Nurofen Plus), aspiryny i kodeiny (Ascodan) oraz paracetamolu i difenhydraminy (Apap Noc).
Zdolność bezpiecznego prowadzenia pojazdów może ograniczać także nefopam, który nie działa poprzez receptory opioidowe, natomiast hamuje wychwyt zwrotny serotoniny w układzie antynocyceptywnym zstępującym. Z kolei flupirtyna (Katadolon) działa poprzez modulowanie funkcji kanałów potasowych i może być przyczyną występowania zawrotów głowy, niepokoju, drżenia, które mogą również niekorzystnie wpływać na sprawność psychofizyczną.

Leki przeciwhistaminowe

Działanie sedatywne, mogące rzutować na zdolność do bezpiecznego prowadzenia pojazdów wykazują leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji (klemastyna, prometazyna, dimetinden, feniramina, chlorfeniramina, bromfeniramina, triprolidyna), które penetrują do o.u.n. Dodatkowo leki te wykazują efekt cholinolityczny, który może powodować zaburzenia widzenia i zawroty głowy.
Leki drugiej generacji (cetyryzyna, loratadyna, dezloratadyna, lewocetyryzyna, feksofenadyna) w znacznie mniejszym stopniu obarczone są ryzykiem wystąpienia objawów niepożądanych ze strony o.u.n. Istnieją doniesienia o niepożądanym efekcie sedatywnym po zastosowaniu preparatów cetyryzyny i loratadyny. Minimalne ryzyko związane jest ze stosowaniem feksofenadyny (Telfast), będącej substratem dla P-glikoproteiny, która kontroluje penetrację ksenobiotyków, w tym leków, do o.u.n.
Leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji wchodzą w skład wielu preparatów złożonych stosowanych w objawowym leczeniu przeziębienia i grypy. Oto leki dostępne bez recepty, które mogą być przyczyną obniżenia sprawności psychofizycznej:
Acatar Acti-Tabs
Acatar Zatoki
Actifed
Actitrin
Cirrus
Coldrex
Disophrol
Febrisan
Fervex
Gripex
Gripex Max
Gripex Noc
Ibuprom Zatoki
Modafen
Tabcin Trend
Theraflu Extra Grip

Leki miejscowo znieczulające

Ryzyko wystąpienia upośledzenia zdolności psychofizycznej związane jest głównie ze znieczuleniem okolic głowy i szyi. Należy zatem przestrzegać pacjentów przed prowadzeniem pojazdów mechanicznych po znieczuleniu miejscowym w gabinecie stomatologicznym.

Inne leki ograniczające sprawność kierowców

Niekorzystny wpływ na zdolność do prowadzenia pojazdów mogą wywołać zażywane w przypadku migreny tryptany, a także stosowane w leczeniu cukrzycy pochodne sulfonylomocznika - z uwagi na możliwość indukowania hipoglikemii.
Działanie niepożądane w tym zakresie może być konsekwencją stosowania leków prokinetycznych oraz przeciwwymiotnych. Dotyczy to często podawanego w warunkach polskich metoklopramidu oraz trifuoperazyny (Torecan), a także setronów używanych w trakcie podawania leków emetogennych.
Leki przeciwkaszlowe zawierające kodeinę oraz butamirat (Sinecod, Supremin) nie powinny być stosowane przez prowadzących pojazdy mechaniczne.
Dekstrometorfan stosowany w dawkach terapeutycznych nie powinien wywierać wpływu na sprawność psychofizyczną kierowców, aczkolwiek w przypadku jego zlecania należy uprzedzić chorego o ewentualnych działaniach niepożądanych.
Niepożądany wpływ na sprawność kierowców można obserwować także w trakcie stosowania leku przeciwbiegunkowego loperamidu. Może on powodować występowanie zawrotów głowy, uczucia zmęczenia oraz senności.